ANKARA – Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde 3 yıl geride kalırken, Meclis de bu hafta sonu tatile girerek bir devri daha tamamlamış olacak. CHP İstanbul Milletvekili, Meclis Anayasa Komitesi Üyesi Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu 24 Haziran 2018 seçimlerinden sonra yürürlüğe giren yeni sistemin 3 yıllık bilançosunu çıkardı.
Yeni sistemi “Monokratik yönetim” olarak nitelendiren Kaboğlu’nun hazırladığı rapora nazaran Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde geçen 3 yılda 274 düzenlemeyle toplam 5 bin 377 husus yürürlüğe girdi. Bu düzenlemelerin yarısından fazlasını yürütme yetkisi kapsamında belirli alanlarda kararname çıkarma yetkisi olan Cumhurbaşkanı tek başına yaptı.
BİR KİŞİ, 80 KARARNAME
Buna nazaran sistemin başında ahenk kanunları Meclis’te yapılmadığı için yalnızca Bakanlar Kurulu’na verilen yetkiyle çıkarılan 6 Kanun Kararında Kararname ile 553 husus yürürlüğe koyuldu. Akabinde toplam unsur sayısı 2 bin 455 olan 80 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (CBK) geldi. Geçen 3 yılda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi sayısı da 36 oldu. Bunların husus sayısı da 629’a ulaştı. Böylelikle devlet idaresini tek şahısta birleştiren sistem ile 3 yılda toplam 3 bin 8 unsurluk kararname çıkmış oldu.
600 KİŞİ 80 YASA
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin seçilmiş üyeleri 600 milletvekili ise 2 bin 369 maddeyi görüşerek 188 teklifi yasalaştırdı. Lakin bu kanunlaşan 188 teklifin 108’ini memleketler arası muahedeler oluşturuyor. Bu türlü bakıldığında Meclis’te yarısından fazlası birbirinden ilgisiz hususlarda düzenlemeler içeren “torba kanun” olmak üzere yalnızca 80 kanun çıkarıldı.
MUHALEFETİN TEK BİR TEKLİFİ KANUNLAŞMADI
Bu süreçte TBMM Başkanlığına 3 bin 678 kanun teklifi verildi. En çok kanun teklifi veren parti CHP oldu. Meclis Başkanlığı datalarına nazaran CHP 2 bin 530, HDP, 292, AK Parti 290, MHP 282 ve İYİ Parti 254 kanun teklifi verdi. Lakin 3 yıllık süreçte CHP, HDP, İYİ Parti ve MHP’nin verdiği tek bir kanun teklifi yasalaşmadı.
EN ÇOK TEKLİF PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU’NA
3 yıllık süreçte Meclis Genel Kurul’da maddeleşen 188 tekliften 108’ini oluşturan milletlerarası muahedeler çıkarıldığında kalan 80 teklifin büyük kısmı “torba teklif” olarak Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşüldü. Yasama organının mutfağı olarak nitelendirilen Meclis Komitelerinden Plan ve Bütçe Kurulu 28 kere, Adalet Kurulu 14 defa, Sanayi Komitesi 8 defa, Savunma Kurulu 6 defa, İçişleri, Eğitim ve İmar Kurulları 5’er defa toplandı. Tarım Komitesi 3 kere toplanırken Etraf Komitesi da 2 sefer toplandı.
COVİD-19 SALGININA RAĞMEN SIHHAT KURULU YALNIZCA BİR DEFA TOPLANDI
CHP’li Kaboğlu, Adalet Komisyonu’nun 14 sefer toplanmasına rağmen yürütmenin vesayetini tehdit etmeyecek hudutlu değişiklikler ve konjonktürel siyasi hesaplara yönelik düzenlemelerin ötesine geçemediğini belirtirken, Anayasa’ya tersliği aşikâr olan birçok teklife rağmen en az çalışan kurulların başında Anayasa Komisyonu’nun geldiğine dikkat çekti. 3 yıllık süreçte Anayasa Komitesi biri Yassıada başkası İçtüzük değişikliği olmak üzere yalnızca 2 defa toplandı. Meclis’te en az çalışan komite ise, Covid-19 pandemisine rağmen yalnız bir kere toplanan Sıhhat Kurulu oldu. Kaboğlu, “Komisyonlarda uzmanlık unsuruna uyulmaması ve torba yasa alışkanlığı, nitelikli yasa üretiminin önündeki en önemli engellerdir” dedi.
114 DÜZENLEME İPTAL TALEBİYLE AYM’YE GÖTÜRÜLDÜ
Muhalefet partileri birtakım düzenlemelere “Kabul” oyu verse de Meclis’ten geçen kanunların çok büyük bir kısmı AK Parti ve MHP çoğunluğu ile kabul edildi. Yasalar görüşülürken itirazlarını lisana getiren muhalefet, bu itirazlar karşılık bulmayınca kelam konusu kanunları Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı. 3 yıllık süreçte yürürlüğe giren 274 düzenlemeden 55 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 53 Kanun, 6 Kanun Kararında Kararname olmak üzere toplam 114 düzenleme iptal talebiyle AYM’ye taşındı.
53 KANUNDAN 17’SİNDE KARAR ÇIKTI
Anayasa Mahkemesi, 1547 madden oluşan 53 kanuna yönelik açılan iptal davalarından bugüne kadar yalnızca 17 kanuna ait karar verdi. AYM’nin 10 kararında kelam konusu kanunlarda kimi unsurlar iptal edilirken 7 karar ise ret tarafında çıktı. Kimi 5 ay, kimi 29 ayda sonuçlanan iptal davalarının ortalama karar süreci 13.5 ay olarak kayıtlara geçti. Şu ana kadar yapılan müracaatların yaklaşık yüzde 25’i sonuçlanırken kararların tamamında yürürlüğün durdurulması istemleri reddedildi. AYM’nin iptal kararı verdiği düzenlemeler içinde Güvenlik Soruşturması, Ahlat Sarayı üzere kimi düzenlemeler yeni yasa teklifleriyle tekrar Meclis’ten geçirildi. CHP kısmi değişikliklerle Meclis’ten geçirilen bu düzenlemeleri tekrar Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
AYM 10 CBK İÇİN KARAR VERDİ, 5 KABUL, 5 RET
CHP, 80 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin (CBK) 55’i için Anayasa Mahkemesi’ne iptal müracaatında bulundu. Bu müracaatlardan bugüne kadar İrtibat Başkanlığı Teşkilatı, Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Meclisi Üyeliği ve Yükseköğretim Kurumlarına Takım İhdas Edilmesine Ait Kararnamelerde birtakım hususlar olmak üzere yalnızca 5’i iptal edildi. 5 kararname ile ilgili müracaat ise reddedildi.
AYM, Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine ait ortalama 17 ayda karar verdi. Kaboğlu yeni olan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yetkisine ait acele ve asıllı bir içtihat oluşturulamamasının kanunla düzenlenmesi gereken alanlarda çok sayıda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılmasına sebep olduğunu söyledi. Kaboğlu, “Anayasa Mahkemesi’nin denetleme misyonundan bu derece kaçındığı ve son periyotta üyeliklere yapılan siyasi atamalar dikkate alındığında, kanunlara ait verilen iptal kararlarının daha fazla olması ise, bu yasama devrinde Anayasa’ya alışılmamış yasa yapma eğiliminin ispatı niteliğindedir” değerlendirmesinde bulundu.
FUAT OKTAY 62 GÜN ERDOĞAN’A VEKALET ETTİ
Cumhurbaşkanlığı Sisteminde seçilmiş Cumhurbaşkanının yurt dışı seyahatlerinde yerine atanmış bir bürokrat olan Cumhurbaşkanı Yardımcısı vekalet ediyor. Geçtiğimiz üç yılda Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Cumhurbaşkanı’na 2018 yılında 19 gün, 2019 yılında 26 gün, 2020 yılında 15 gün ve 2021 yılında 2 gün olmak üzere toplam 62 gün vekâlet etti.
Kaboğlu, “Seçilmiş ve yürütme vazifesine tek başına sahip olan makama bir atanmışın vekâlet etmesi, “Türkiye Devleti bir Cumhuriyet’tir” kuralına alışılmamış olup, siyasal sorumluluk açısından da sorunludur” değerlendirmesi yaptı.
Gazete Duvar
