ANKARA – ABD finansal piyasalarının gündeminde bir yatırım fonunun iflası yer alıyor. Melvin Capital isimli fonun, GameStop şirketinin paylarını ödünç alması ve satmasıyla başlayan olaylar zincir finansal piyasalarda ‘sınıfsal’ tartışmaları ve müdahaleleri de içeren adımlara neden oldu. Melvin Capital ve GameStop ortasında başlayıp binlerce kişinin modülü olduğu olay, finansal piyasalar ve riskler konusunda yeni bir örnek sunuyor.
İPTEKİ CAMBAZ: AÇIĞA SATMA (SHORT SELLİNG STOCK)
Genel olarak borsa özelde ise ABD’deki yatırımcı fonları, pay fiyatının düşeceğini iddia ettikleri şirketlerin paylarını aşikâr bir ödünç alma fiyatıyla alıyor. Fonlar payın düşeceğini iddia ettikleri için aldıkları hisseyi o anki fiyatından elden çıkarıyor. Örneğin X firmasının batacağını ve paylarının bedelinin sıfırlanma noktasına geleceğini düşünüyorsunuz. Bu öngörünüz uyarınca bir ödünç alma süreci yaparak X firmasının 100 payını aldınız. Bu noktada ödünç aldığınız hisseyi diyelim ki 10 dolar karşılığında elden çıkardınız. Beklemeye başlıyorsunuz ve diyelim ki öngörünüz uyarınca X firmasının pay fiyatı 1 dolara düştü. İşte bu noktada size nazaran bu firmanın payı daha düşmez, 1 dolara 100 pay alıyorsunuz ve ödünç aldınız yere payları iade ediyorsunuz. Pekala çıkar nereden geliyor? Neden ödünç alma sürecine girdiniz?
Şöyle ki, siz X firmasının 100 payını hisse başı 10 dolardan sattınız. Yani 1000 dolar karınız var. Payları iade edeceğiniz için 1 dolara düşen payları piyasadan tekrar topluyorsunuz. Bizim örneğimizde pay fiyatı 1 dolara düşmüştü. 100 paylık alım yapılıyor ve 100 pay için pay başı 1 dolardan 100 dolar ödemeyle payları aldınız. Diyelim ki ödünç alma bedeliniz de 100 dolar olsun. Bu çerçevede birinci olarak 1000 dolar kazandınız, sarfiyatları çıkardığımızda (hisselerin geri alma bedeli ve ödünç bedeli) hesap şöyle oluyor: 1000’den 200 dolar masrafınızı düştünüz ve cebinize 800 dolar kaldı. Yani bir firmanın batacağına ya da paylarının tabana vuracağına dönük öngörüyle adım attınız, hiçbir maliyete girmeden de 800 dolar kazandınız. Borsada bu sisteme açığa satma (short sellin stock) deniyor, daha bilinen tanımla ‘akbaba kapitalizmi’. Yani bir firma ölürken siz onun vefatından besleniyorsunuz ve kar elde ediyorsunuz.
Pekala bu sürecin riski nedir? Açığa satmada pay, dolar, ya da altın düşecek dediniz ve size nazaran en yüksek noktadan ödünç aldığınız hisseyi sattınız, fakat pay düşmedi, hatta karşı atakla yükselmeye başladı. İşte burada kaybın hududu yok. Payların yükselebileceği düzeyin sonsuz olduğu dikkate alındığında kaybınız da sonsuz olacaktır.
GAMESTOP’TAN GAME OVER’A MELVİN CAPİTAL’IN İFLASI
Açığa satmayla hayallerin yüksek kâr, gerçeklerin iflas olduğu GameStop ve Melvin Capital’in durumu ise şöyle: Yaklaşık 13 milyar dolar bedeli olan Melvin Capital yatırım fonu, 16-17 dolar ortasında payları seyreden GameStop isimli görüntü oyun satan bir şirketin paylarının tabana vuracağını düşünerek paylarını ödünç aldı. Hedef, payların tabana vuracağını düşünüp kar elde etmekti. Fakat Melvin Capital’in bu adımı daha çok küçük alıcılar ve sıradan insanların yer aldığı toplumsal medya platformu Reddit’te fark edildi. Bu noktada küme üstünden örgütlenen beşerler, GameStop paylarını süratle almaya başladı. Talep artışına bağlı olarak pay fiyatları yükselişe geçti. Aksiyonun duyulmasıyla birlikte, Elon Musk’tan Kongre üyesi Alexandria Ocasio-Cortez’e kadar pek çok isim harekete dayanak olmaya başladı. Gerçekten 28 Ocak 2021 itibariyle GameStop’ın payları 340 dolar üzere bir düzeye çıktı.
Melvin Capital ödünç aldığı payları iade etmekle yükümlü. Fakat 16 dolardan sattığı payları geri almak istediğinde pay başına neredeyse 330 dolar fazla ödeme yapmak zorunda, yani daha evvel 16 dolardan sattığı hisseyi artık en az 340 dolar ödeyerek almak zorunda, zira hisseyi ödünç almıştı ve iade etmek zorunda. Bir nevi konuttaki hesap çarşıya uymadı. Bu noktada neredeyse 5 milyar dolar kaybı olan fon, iflasını açıkladı. Melvin Capital’in iflası sürecinde alan uzmanlarının bildiği bir iki söz yine sahneye çıktı. Bunlardan biri olan “Short Squeeze”, yani “yandım Allah!” çıkışı, düşeceğini düşündüğünüz ve sattığınız payın yükselişi karşısında süratle pay almaya dönük paniğe verilen isim.
HÜR PİYASADA GAME STOP!
Oyun aslında bilindik, yeni de değil. Hatta finans piyasalarında dengeleyici bir adım olarak görülüyor. Bugüne kadar böylesine örgütlü bir karşı adım gelmediği için risk daima teoride kalmıştı. Fakat bu sefer 13 milyar dolar ve üstün zenginlerin içinde olduğu bir fonun batmasına neden oldu. Fonda muhteşem zenginler olduğu ve karşı atağı yapanlar sıradan beşerler olduğu için bu adım bir ‘sınıf çatışması’ olarak da değerlendirildi. Ve Wall Street, Beyaz Saray’a özgür piyasaya müdahale için davet yaptı! Beyaz Saray ne yapacağını düşünürken, Robin Hood Gamestop, Nokia, Blackberry üzere firmaların pay alım satımını askıya aldı. Medyada Reddit’e dönük karalama kampanyası da cabası! Yani Beyaz Saray resmen müdahale etmese de bir formda GameStop paylarının alımı engellendi. Bir müdahale olduğu çok net.
Özetle aslında sıradan beşerler piyasa kurallarına da uygun olarak, zenginlerin daha çok varlıklı olmaması ve ‘akbaba yöntemiyle’ tekrar büyük voliyi vurmaması için kendi kurallarıyla karşılarına çıktı. Onları iflasa sürükledi. Bu nedenle olayın tarihi değeri var.
Ve görünen o ki, hem sınıfsal analizlerde hem de finans dünyasında daha çok konuşulacak…
Gazete Duvar
