VAN – Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü havzasında yaklaşık 223 kuş çeşidi yaşıyor. Sulak alanlar bakımından güçlü bir bölge olan Van, Türkiye’de yaşayan 475 kuş tipinin neredeyse yarısına mesken sahipliği yapıyor. Bu kuş tiplerinden birisi de, yalnızca Van Gölü’nde yaşayabilen Van Gölü martısı. Van Gölü martılarının ömür alanı ise göl kenarında bulunan sazlıklar, bataklıklar ve kayalıklardan oluşuyor.
Bilhassa ağustos aylarında meydana gelen martı vefatları etrafta yaşayan insanları huzursuz ediyor. Martı ölümlerinin kuş gribi, gölün kirliliği ya da öbür bir salgından kaynaklı olduğunu düşünen köylüler gölden uzaklaşırken, çocuklarını da uzak tutuyor. Belediyelerin ölen martıları toplamaması ise reaksiyon çekiyor.
AÇLIKTAN ÖLÜYORLAR
Mevzuyla ilgili görüştüğümüz Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Yaban Hayvanları Muhafaza Merkezi Müdürü Prof. Dr. Lokman Aslan, köy sakinlerinin huzursuz olmaması gerektiğini belirterek, “İnci kefalleri dönüş yaptıktan sonra yumurtlama dönemi bitti. Martıların ulaşabileceği inci kefali artık imkânsız oldu. Onun için yiyecek bulamamaya bağlı olarak açlık, açlığa bağlı olarak da gerilimden kaynaklı ölümlerdir” dedi.
.
ÜÇ MİLYONLUK BİR MARTI NÜFUSU VAR
Van’da yaşanan toplu martı vefatlarını kıymetlendiren Aslan, rastgele bir artış ya da azalışın kelam konusu olmadığını belirterek, Van Gölü havzası etrafında yabani hayvan olarak bir karasal, bir de sulak bölgede yaşayan hayvanların olduğunu söyledi. Martıların hem kent de hem de sulak bölgelerde yaşayan bir hayvan olduğu bilgisini veren Aslan, “Kartal ve Şahin nezdinde bu sene çok vefat olmadı. Bizim merkezimize daha çok anneden ayrılan hayvanlar geldi. Yalnız Van Gölü etrafında martılar üreme devrinde her sene, insanların az olduğu Adır Adası, Çarpanak ve Akdamar Adası üzere yerlerde şubat ayından başlayarak ağustos sonuna kadar yaşıyorlar. Mart, nisan, mayıs, haziran, temmuz yumurtlama aylarıdır” dedi.
Martıların daha çok Adır Adası’nda yaşanan ölümlerle gündeme geldiğini belirten Aslan, “Burası Van merkeze daha yakın. Burada yüz binlerce martı yuva yaptığı vakit her yuvada iki yumurta olduğunu düşünürseniz üç milyonluk bir popülisyan demektir. Pekala, bu martılar ne yiyecek? Bunların biyolojik düşmanı yok. Yalnızca besin gereksiniminden kaynaklanan sıkıntıları var” tabirlerini kullandı.
HER YIL 150 BİN MARTI ÖLÜYOR
“Avlanma yasağı nisanda başlar, temmuz da biter. Bu periyotta beslenme sorunu yoktur. Lakin ikinci yumurtlama periyodunda bu durum değişiyor” diyerek kelamlarını sürdüren Aslan “Bir kısım martı geç yumurtladığı için yiyecek bulmakta sorun yaşar. Yiyebileceği bir şey bulamadığından ötürü aç kalıyor. O popülasyona yiyecek dayanmaz. O süreci atlatamayanlarda gerilime bağlı vefatlar gerçekleşir. 3 milyonluk popülasyandan bahsediyoruz. Yüzde beş martı vefatı olağandır. Yani 150 bin martı ölebiliyor” dedi.
‘MARTI ÖLÜLERİ TEMİZLENMEDİĞİ İÇİN TELAŞ OLUYOR’
Ölen martıların toplanmamasının toplumda doğal olarak telaşa neden olduğunu anlatan Aslan, bu hususta tüm kurumların uyum içinde çalışması gerektiğini söyledi. YYÜ Üniversitesi Yaban Hayvanları Müdafaa Merkezi olarak Tarım Vilayet Müdürlüğü, valilik ve belediyeye bu cins toplu vefatları ve alınması gereken tedbirleri bildirdiklerini vurgulayan Aslan, “Ama bazen kurumlar ortası kimi uyuşmazlıklar oluyor. ‘Burayı kim temizleyecek, Bizim alanımız değil’ halinde problemler yaşanabiliyor. Bunu da kabul etmemiz lazım. Bu sene pandemi var, mazeret var. Aslında martı vefatları olağan, olağan olmayan ölen martıların toplanmamasıdır. Martı ölüleri temizlenmediği için güya bir felaket, salgın hastalık var diye vatandaşlarımızda telaş oluyor. Biz vazifelerimizi vaktinde yaparsak, belediye vaktinde paklığını yaparsa rastgele bir sorun olmadan sorun çözülür” dedi.
‘LEYLEKLER, ALLI TURNALAR ARTIK GELMİYOR’
Martıların artık evcilleştiğini ve balkonlara yuva yapan kuşlara dönüştüğünü söyleyen Aslan, kentteki sulak alanların da risk altında olduğunu belirtti ve şu davette bulundu: “Sulak alanları yok edersek çok büyük problemlerle karşı karşıya kalırız. Karasuya şayet gelecek yaz müdahale edilmezse sulak alanlar yok olacak. Dünyadaki en şanslı vilayetlerden biriyiz. Van kuş cennetidir lakin sahip çıkamıyoruz. Artık leylekler, allı turnalar gelmiyor, zira sulak alanlar azaldı. İncisi, martısı, kedisi, şahini ile doğal hayat alanlarımıza sahip çıkalım.”
(DUVAR)
Gazete Duvar
