ANKARA – Korona virüsü salgını nedeniyle okul öncesi ve birinci sınıflar hariç milyonlarca öğrenci meskenlerinde uzaktan ‘eğitim sistemi’ ile ders görüyor. Meslek örgütlerinin çalışma hayatında düzenleme talepleri tam manasıyla karşılık bulmazken öğrencilerin birçoğu ebeveynleri olmadan günün uzun saatlerini bilgisayar ya da televizyon karşısında geçiriyor.
Uzmanlar bir yandan Türkiye’de yaşayan bireylerin ortalama kilosundaki artış üzerine obezite sıkıntısına dikkat çekerken, öbür yandan pandemi periyodunda meskende kalan çocukların beslenme alışkanlıklarındaki bozulmaya karşı uyarıyor. Pandemi devrinde beslenme alışkanlıklarının değiştiğini belirten Türkiye Diyetisyenler Derneği (TDD) Lideri Ayhan Dağ’a nazaran uzaktan eğitim devrinde ebeveynlerin çocukların beslenme programlarında daha şuurlu ve daha gerçek tercihler yapmaları gerekiyor. Klinik psikolog Özge Çivci’ye nazaran ise ebeveynlerin bu süreçte beslenme alışkanlığı değişen çocuklarıyla ilgilerine odaklanmaları gerekiyor.
‘PANDEMİDE ÖĞRENCİLERİN HAREKETSİZLİK MÜDDETI UZADI’
Türkiye Diyetisyenler Derneği Lideri Ayhan Dağ.
Uzmanlar tarafından ‘modern çağın hastalığı’ olarak tabir edilen obezite oranları yıllar içerisinde dünyadaki farklı ülkelerde olduğu üzere Türkiye’de de arttı. 2008 yılında 62 olan 15-24 yaş ortası ortalama kilo bugün 64,6’ya yükseldi. Uzun mühlet sokağa çıkmaları yasak olan 18 altı yaş kümesi, okulların uzaktan eğitimle açılmasıyla günün uzun saatlerini bilgisayar ya da televizyon önünde geçirmeye başladı. Pandemi devrinde beslenme alışkanlıklarında değişikliklerin yaşandığını belirten Türkiye Diyetisyenler Derneği (TDD) Lideri Ayhan Dağ, uzaktan eğitim sürecinde çocukların beslenme alışkanlıklarının değişimine dair şunları kaydetti:
“Buradaki temel sorun hareketsizliğe bağlı olarak ortaya çıkan bir durum. Geçmişte bilgisayar başında öğrencilerin daha uzun vakit geçiriyor olma durumları online eğitim devrinde daha da arttı. Bu manada pandemi periyodunda öğrencilerin hareketsizlik mühleti uzadı. Bunun yanı sıra pandemi nedeniyle konutta daha uzun müddet geçiriliyor. Ders dinlerken ya da meskende uzun müddet kalmaya bağlı olarak beslenme alışkanlıkları, abur cubur dediğimiz atıştırmalıkların kullanımı da arttı. Bunların besin bedelleri de yok ve yalnızca güç içerikleri var. Hasebiyle çocuklar için besleyici kıymeti yok ve hareketsizlikle birlikte pandemi şartları da düşünüldüğünde obezite oranlarında artış var. Öte yandan pandemi sürecinde beslenme alışkanlıkları da değişti. Beşerler konutta daima yeni tarifler geliştirdiler ve bunları deniyorlar. Bu süreçte yapılan çalışmalar gösteriyor ki obezite oranında maalesef artış var.”
ÇOCUKLUK PERIYODUNDAKI OBEZİTENİN TEDAVİSİ DAHA GÜÇ
Çocukların hayatın başında olduğunu söyleyen TDD Lideri Ayhan Dağ’a nazaran çocukluk çağında ortaya çıkan obezitenin daha sonraki süreçte tedavisi de sıkıntı oluyor. Dünyada da çocukluk periyodundaki obezite oranının arttığını belirten Dağ, atılması gereken adımlara ait ise şunları kaydetti:
“Görsel ve yazılı medyanın bu manada bilgilendirici bir ekip programlar yapması kıymetli olur fakat sorumluluk büyük oranda ebeveynlerde. Çocuklar bu süreci büyük çoğunlukla konutta geçiriyorlar. Dersler televizyon ya da bilgisayar üzerinden, hareketsiz bir ömür bununla birlikte beslenmenin bozulması bir ortaya geldiğinde olumsuz tabloyu büyütüyor. Ebeveynler çocukların, ergenlerin beslenme programlarında daha şuurlu, daha hakikat tercihler yapmaları beklenir ve önerilir.”
‘SAĞLIKLI ALTERNATİFLERİ ÇOCUKLARA SUNMAK GEREKİYOR’
“Asitli bir kadro içecekler yerine süt, ayran tercih edilebilir. Abur cuburlar yerine meyveler, sebzeler sağlıklı atıştırmalıklar tercih edilebilir. Örneğin orta öğünde tam buğday ekmeğinde içerisinde peyniri domatesi olan sandviç üzere sağlıklı alternatifleri çocuklara sunmak gerekiyor. Bunların güç içerikleri daha düşük, besleyici kıymetleri daha yüksek hem de tok tutma müddetleri daha fazla. Abur cuburları yediğinizde kan şekeriniz süratlice yükseliyor, akabinde çabucak düşüyor. Münasebetiyle süratlice düştüğünde tekrar acıkma hissi ortaya çıkıyor ve tekrar yeme isteği oluyor. Sebzeler, haşlanmış brokoli üzere eserler çocukların beslenme alışkanlıklarında çok yok fakat bu alışkınlığa bu eserleri sokmak gerekiyor. Konut üretimi bir ekip börek, kurabiye üzere eserler de çocukların beslenmesinde ikame edilmeli. Bilhassa televizyon başında ders izlerken bu şekil ihtiyaçlar olabiliyor. Sağlıklı atıştırmalıkların çocukların beslenme tertibine yaygınlaştırılması çok değer arz ediyor. Bu da velilere bir misyon.”
‘SORUN ÇOCUĞUN HAREKETSİZLİĞİ EKRANIN ÖNÜNDE YAŞAMASI’
Online eğitimin çocuklar üzerindeki en büyük handikabının uzun mühletler ekran başında hareketsizliğe sebep olması olduğunu söz eden klinik psikolog Özge Çivci’ye nazaran hareketsizlik çocukların hudut sisteminde yavaşlamaya sebep olduğundan gerilim açığa çıkıyor. Gerilimin artmasının çocukların abur cuburlara yönelmesine neden olduğunu söyleyen Çivci, temel sorunun hareketsizliğin müddeti ve ekran mühletinin uzun olması olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Biz uzmanlar çocukları ekrandan uzak tutmaya çalışırken, şu an online eğitimden ötürü ebeveynler çocukları ekranda tutmaya çalışıyorlar. Sistem olarak online eğitimin ekran mühletinin uzunluğunu değiştirmek gerekiyor. Uzaktan eğitimi ekranın başında olmadan nasıl yapabiliriz diye düşünmeliyiz. Asıl sorun çocuğun hareketsizliği ekranın önünde yaşaması. Bedenen gerilim seviyeleri çok yükseliyor. Bu yalnızca ruhsal bir olgu da değil, birebir vakitte fizyolojik bir olgu. Uzun müddet oturmak, hareketsiz kalmak yalnızca görme ve işitme manasında ağır uyarana maruz kalıp etkileşimsel bir şey yaratamıyor olmak. Bunların hepsi vücuttaki gerilimi çok arttırdığından meskenlerdeki beslenme rutinleri bozuluyor. Kısa molalarda çocuklar biraz harekete geçirilmeli.”
‘ÇOCUKLAR DUYGUSAL YOKSUNLUKLARINI DOLDURMAK İÇİN ABUR CUBUR YEMEYİ TERCİH EDEBİLİYOR’
Klinik psikolog Özge Çivci.
Muhakkak yaş kümelerindeki çocukların uzaktan eğitim devrinde konutta yalnız olduklarını, ebeveynlerin de çocukların ekran başında kalma müddetlerini düzenlemelerinin çok kolay olmadığını belirten Çivci, “Pratikte çocukların ders dışındaki mola saatlerinde öbür görüntüler izlediğini de biliyoruz. Uzaktan eğitimi daha az ekran başında nasıl yapabilirizin üzerine ağırlaşmak gerekiyor” dedi.
Klinik psikolog Özge Çivci, “Çocukların gelişim etabındaki fizikî özellikleri gelecekte onları nasıl etkiliyor” sorumuza ise şu sözlerle karşılık verdi:
“Çocuğun vücut algısının şekillenmesi meskendeki münasebetlerle başlıyor. Anne ve babasının onu nasıl gördüğü üzerinden vücut algısı gelişiyor. Sevildiği, onaylandığı, bedelli görüldüğü bir ilginin içerisinde çocuk vücut algısını da olumlu manada geliştiriyor. Çocuklar duygusal yoksunluklarını doldurmak için abur cubur yemeyi tercih edebiliyor. Duygusal olarak kendini sakinleştirmek için beslenmeyi bir araç olarak kullanabilirler. Anne ve baba çocuğuna nasıl dokunuyor? Çocuk yoksa beslenmeyi sakinleşmenin bir yolu olarak mı kullanıyor? Obezitenin ruhsal temelinde çocuğun kendini sakinleştirmek için yemek yemeyi kullanması var. Şayet çocuk hislerini tabir edebileceği sağlıklı alanı kendini sakinleştirmesine yardımcı olacak ebeveyn takviyesini hayatının erken devirlerinde yakalayabiliyorsa beslenme de yalnızca araç oluyor ve sorunlar yaşanmıyor.”
‘SORUNUN TEMELİ BAĞLANTIYI DÖNÜŞTÜRÜP DÜZENLEMEKTE YATIYOR’
Çivci, uzaktan eğitim sürecinde beslenme alışkanlıkları değişmiş çocukların ebeveynleri için şu teklifleri paylaştı:
“Beslenme alışkanlığı çocuklarında değişmiş ebeveynlerin bu periyotta çocuklarıyla ilgilerine bakmaları gerekiyor. Çocuğun kendini sakinleştirme metotlarına ne katabilirler, hislerini tabir etmelerine ne kadar alan yaratabilirler, karşılıklı olan ilgilerinde yolunda gitmeyen şeyleri nasıl düzenleyebilirler, oraya nasıl yeni pencereler açabilirler buna odaklanmaları gerekiyor. Sorunun temeli ilişkiyi dönüştürüp düzenlemekte yatıyor.”
Gazete Duvar