Ekonomist Uğur Gürses, faizleri düşürmek için döviz ve altın borçlanması formundaki siyasete geçilmesinin sonuçlarını tahlil ederken, 2011 yılında dövizzede olarak hareket yapan sanatçı Kahtalı Mıçı’yı örnek verdi.
Şahsî web sitesinde ‘Faiz düşürme operasyonunda Kahtalı Mıçı sendromu’ başlıklı tahlilinde, kur artışının Hazine’ye çok kısa müddette getirdiği yükün epeyce büyük olduğuna dikkat çeken Gürses şunları yazdı:
Hali hazırda yurtiçi yerleşiklere yapılan ve vadesi gelmemiş altın ve döviz cinsi borçlanmaların meblağı tam 30.2 milyar dolar. Bu borçlanmaların ihraç tarihindeki kur ile bugünkü kur (TL/Dolar=8.50, altın 1950 dolar/ons) ortasında oluşan kur farkı ile ödenen birkaç puanlık faizler dahil ortalama maliyeti, yıllık yüzde 30 olarak çıkıyor. Meğer birinci ihraç tarihinde döviz yahut altın yerine TL tahvil borçlanması yapılmış olsaydı ortalama yıllık maliyet yüzde 12.3 olacaktı. Örnek çarpıcı olsun diye açalım; 30.2 milyar dolarlık borçlanma TL olarak yapılsaydı üzerinde biriken (6 Kasım gününe kadar) işlemiş faiz toplamı 16.2 milyar TL olacakken, kur ve ons altın fiyatındaki artış nedeniyle tıpkı gün itibariyle üzerindeki kur farkı ve ons altın fiyat farkı toplamı 78.1 milyar TL hesaplanıyor. Ayrıyeten, kurların ve altının ons fiyatının vadeye kadar nerede duracağını bilmiyoruz.
Kolay bir örnek olsun diye, şunu da not edelim; bu hesaplama dolar kuru 8.50 olarak alınarak yapıldı. Dolar kuru 10 kuruşluk artışla 8.60 olduğunda; kur farkı 81.3 milyar TL yapıyor. Bunun karşılık geldiği ortalama maliyet ise yüzde 31.1 ediyor.
2018 Eylül-2020 Kasım ortasında yapılan tüm döviz ve altın borçlanmalarının 6 Kasım itibariyle oluşturduğu kur ve ons fiyatı farkları (8.50’lık dolar kuru ve 1950 dolar/ons altın fiyatı) üzerinden 84.1 milyar TL yapıyor. Halbuki TL yapılmış olsaydı toplam birikmiş faiz 20.7 milyar TL olacaktı.
Bu borçlanmaların büyük bir kısmının 2021’de vadesi geleceği hesaba katılırsa alternatif olarak hesaplanan 20.7 milyar TL’lik faizin üzerine, bugünden vadeye kadar ödenecek faiz ise 30.1 milyar TL olacaktı. Böylelikle toplam faiz masrafı 50.8 milyar TL olacaktı. Meğer yalnızca bugüne kadar oluşan kur ve altın ons farkı 84.1 milyar TL’lik farka yakın bile değil.
Bugünkü kur ziyanının maliyeti yüzde 30’luk bir TL borçlanma faizine eş kıymet. Bu durum tam da “Dimyata pirince giderken konuttaki bulgurdan olma” durumu.
TL faizini düşürmek için yapılan bu “cin fikirli” döviz ve altın borçlanmasının Hazine’ye bıraktığı ziyan görüldüğü üzere büyük.
Adıyaman Kahtalı ses sanatkarı Mustafa Aslan, (Kahtalı Mıçı) 2011 yılında “dövizzede” olduğunu öne sürerek öteki “dövizzedelerle” birlikte şovlara katılmıştı.
Kahtalı Mıçı, 2008 yılında konut almak için TL yerine Japon Yeni ile konut kredisi kullandığını, o devir milletlerarası piyasalarda Japon Yeni’nin kıymetlenmesi ile borcunun TL karşılığının 2011’de yüzde 80 arttığını anlatıyordu.
Japon Yeni varlık ve borçlanmalar on yılları aşan uzun bir müddettir sıfıra yakın faizde seyrettiğinden, muhtemelen kur riskinden habersiz Kahtalı Mıçı’ya cazip gelmişti. Japon Yeni’nin Ocak 2008’de dolara karşı 108 düzeyinden, 2011’de 77 düzeyinde gelerek kıymetlenmesi, Kahtalı Mıçı’ya büyük bir kur ziyanı getirmişti.
Finansal okur müelliflik açısından Kahtalı Mıçı’ya yol gösterenin olmadığı da belirli idi.
Fakat Hazine üzere teknik seviyesi yüksek bir kurumda siyasi direktifle büyük bir kur ziyanına kapı açacak borçlanmaya gidilmesi akıl alır üzere değil.
Siyasetçi günü kurtarıyor; fatura topluma kesiliyor.
Kahtalı Mıçı’nın müziklerinden birinde yer alan şu kelamlar herhalde durumu çok iyi özetliyor: “Çal çal ince havadan / gülmedim ağlamaktan / bu millet neler çekti usta ile çıraktan”.
YAZININ TAMAMI
Gazete Duvar
