Okul öncesi ve ilkokul 1’inci sınıflarda 21 Eylül’de haftada 1 gün ahenk eğitimi ile başladı ve sonraki hafta 2 güne çıkarıldı. Lakin istemeyen aileler çocuklarını okula göndermeyebilir. Okula gitmeyen öğrenciler online olarak eğitime devam edecek. Buna nazaran haftada iki gün okula giderek Türkçe ile birinci sefer tanışacak olan Kürt çocukları bu durumda ne yapacak? Türkçe öğrenme hüneri nasıl edinecek?
‘ÖĞRETMEN BAZEN KOMİK HAREKETLER YAPIYOR’
Bu yıl birinci kez okula başlayan ve Türkçeyle tanışan bir öğrenci, online eğitim ile olan imtihanını şöyle anlattı: “Ben hiçbir şey anlamıyorum. Yalnızca fotoğraflara bakıyorum. Bir de işaretlere. Öğretmen bazen komik hareketler yapıyor gülüyorum. Kitaplardaki fotoğraflara ve hayvanlara bakıyorum. Sonra canım sıkılıyor kapatıyorum. Okula gitmeyi çok istiyordum lakin artık virüs var okullar kapalı. Meskendeki okulu hiç sevmedim. Babam işe gidiyor annem de iyi bilmediği için kimse bana öğretemiyor. Okula gitseydim tahminen öğrenirdim.”
‘DAHA DÜŞÜNCELİ HALE GELDİ’
‘Çift Dillilik Çocuk ve Eğitim’ kibanının muharriri eğitimci Cemil Güneş, şu tespitlerde bulunuyor: “Bir lisanı sağlıklı bir formda edinmek için o lisana gereğince maruz kalmak lazım. Tekrar akran eğitiminin lisan edinimini kolaylaştırdığını da biliyoruz. Elbette bu yapılması gerekenler uzaktan eğitim sürecinde yetersiz kalabiliyor ve bu yetersizlik diğer problemlerin da kapısını açmış oluyor. Bunun yanında bu çocukların ekran başında yaşadığı dikkat sorunu da var. Bir çocuğu sınıf ortamında bile 40 dakika tutamazken, ekran başında ve öğretmenin sesi ile tutmak mümkün değil. Okul lisanına yabancı olan bir çocuktan ekran başındaki bir eğitim ile yeni bir lisan öğrenmesini beklemek ya da bu çocukları bu süreçte kazanımları alması ve ötesinde bir muvaffakiyet sağlaması çok güç. Mesela okula yeni başlayan bir çocuk için okuma ve yazma kazanılması gereken en güç becerilerdir. Yüz yüze eğitim sürecinde bile anadili farklı olan çocukların okumaya geçmesi aylarca gecikirken, ekran başında bu sürecin muvaffakiyete ulaşması çok güç.
Tekrar yüz yüze eğitimde sınıf ortamında bile his ve fikirlerini paylaşamayan çocuklar, uzaktan eğitim ile bu his ve kanılarını nasıl paylaşacak? Okul lisanına okul ile tanışan çocuklar dezavantajlı durumdan daha da dezavantajlı duruma geçtiler. Elbette ki bu çocukların eğitime başlaması bir lisan sürecinin de başlangıcı sayılabilir. Eğitim sürecinin değerli bir öğesi olan irtibat ve problemleri daha da gün yüzüne çıkmaya başladı. Yüz yüze eğitimde olduğu üzere uzaktan eğitim sürecinin de sağlıklı bir biçimde ilerlemesi için lisan sıkıntısının ortadan kalkmış olması lazım. Fakat kaynak ve alıcının farklı lisanlara sahip olmasından kaynaklı uzaktan eğitim süreci bu çocuklar için daha problemli hale geldi ve tabiki de sekteye uğruyor.”
‘BUNLAR EĞİTİMDE TEMEL SORUNLAR’
2132 sayfalık Kürtçe-Türkçe sözlüğün müellifi ve Sosyolog Zana Farqînî, yeni eğitim-öğretim yılında birinci kez kayıt yapan Kürt çocuklarına ait şunları söylüyor: “Türkçe bilmeden okula başlayan Kürt çocukları yahut başka halklara mensup çocukların durumu aşağı üst herkesin malumu… Anadilinden eğitim hakkı tanınmadığı için aslında bu beşerler dezavantajlı bir biçimde eğitime başlıyorlar. Yüz yüze yapılan eğitimde zati lisan badiresi çekiyorlardı. Artık bu uzaktan eğitimle bu iş daha da çıkmaza girdi. Anlatılan mevzuyu anlamadan o çocuk dersi nasıl iştirak edecek? Dersi nasıl anlayacak? Bunlar hepsi aslında pedagogların üzerinde baş yorması gereken problemler lakin bu cins mevzular siyasi bahisler olduğu için anadilinde eğitim hakkından mahrum milyonlarca çocuk var bu ülkede. Bunlar aslında başlı başına eğitimde temel meseleler.”
‘SANKİ O LİSANI BİLİYORMUŞ ÜZERE MUAMELE YAPILIYOR’
“CHP bir araştırma yapacağı ve anadilinde eğitim mevzusuyla ilgili uzmanlardan görüş alacağını açıklamıştı. Birçok parti bu mevzuyu parti tüzüğüne aldığı halde anadilde eğitimden bahsetmiyor” diyen Farqînî şöyle devam ediyor:
“Partiler lisan tahsili ve lisanını serbestçe kullanma hakkı üzere bahislerini lisana getiriyorlar. CHP, DEVA, GELECEK Partisi bu bahiste açıklamalar yapıyor lakin anadilde eğitiminden fazla lisan öğrenme hakkından bahsediyorlar. Lisan öğrenme başka bir şey, anadilinde eğitim görmek başka bir şey. Türkiye’deki iktidar her vakit ‘biz ileri demokrasiyi getireceğiz bu ülkeye’ diyor. İleri demokrasiden kasıt şayet Avrupa’daki muasır medeniyetler dedikleri ülkelerde uygulanan sistem ise, bu sistemlerde ekseriyetle çocuk hangi lisanı biliyorsa öncelikle o lisanla eğitim-öğretim sürecine katılıyor. O lisan aracılığıyla öbür lisanları öğrenmeye başlıyor. Ancak Türkiye’deki eğitim sistemi başından beri şudur: Çocuk bilmediği bir lisanın içine daldırılıyor. O lisana maruz bırakılıyor ve güya çocuklar o lisanı biliyormuş üzere muamele yapılıyor. Bu çocukların birçoklarını rehabilitasyon merkezlerine gönderilerek ‘geri zekalı muamelesi’ yapılıyor maalesef. Neden? Zira dersi iştirak edemiyor. Anlatılan hususa vakıf olamıyor. Niçin? Zira kendisini söz edebilecek resmi lisanı bilmediği için ya da o eğitim-öğretimde kullanılan lisanı bilmediği için kendisini tabir edemiyor.”
‘ÇOCUKLARA AZAP ÇEKTİRİYORUZ’
Durumun bilimsel gerçekliklere alışılmamış olduğunu belirten Farqînî, şöyle devam ediyor: “6-7 yaşındaki çocuklar öncelikle kendi anadilinde dünyayı tanımlıyor, algılıyor, yorumluyor ve sorguluyor… Çocuklardan o lisanı bilme refleksi bekleniyor. Bunlar eğitim bilimine de alışılmamış şeyler. Pedagojiye ters şeyler. Ancak maalesef Türkiye’de tekçi anlayıştan ötürü eğitim sistemi bu biçimde devam edip gidiyor. Hele ki bu pandemi süreciyle birlikte yüz yüze eğitimden de mahrum kalınca ne yapacak bu çocuklar? Artık birinci sınıfa başlayan çocuklar lisana hakim olmadığı vakit televizyon ya da internet ortamında rastgele bir platform üzerinde dersi takip ettiği vakit nasıl algılayacak? Nasıl anlayacak? Nasıl yorumlayacak? O randımanı nasıl elde edecek? Bunlar sahiden üzerinde baş yorulması gereken meseleler. Biz bu çocuklara aslında azap çektiriyoruz. Biz bile olağan okula gittiğimizde 5’inci sınıfa kadar öğretmenlere lakin jest ve mimiklerle tuvalete gitme isteğimizi lisana getirebiliyorduk. Burada ne diyeceğimi şaşırdım. Bir defa insanların anadilleri elinden alınmış. Artık bu hak tanınmadığı vakit neresinden tutup düzelteceksin? İnsan bilemiyor. İçinden çıkamıyor. Bilimsel gerçekliklere karşıt bir halde bir ekip uygulamalar kelam konusu eğitimde” dedi.
‘İŞİ EN BAŞTAN DÜZELTMEN GEREKİYOR’
Eğitim konusu demokratik bir halde ele alınırsa en baştan düzeltilmesi gerektiğine vurgu yapan Farqînî, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Eğitimin neresinde bakacaksın? Özgür bir eğitimden mi bahsediyorsun? Çoğulculuğu temel alan bir eğitim mi? Özgür demokratik bir eğitim mi var? öteki tarftan bahsettiğimiz üzere anadilinden yoksun bırakılan insanların birinci okulda başlayarak eğitim süreci boyunca yaşadığı problemler, ruhsal ve sosyolojik problemlerin irdeleyip ele elıp sonuçlarından mı kelam etmek lazım? Deveye demişler niçin boynun eğri diye, oda nerem düz ki diye karşılık vermiş. Sistem problemi de tam olarak bu türlü. Şayet bahse demokratik bir biçimde ele alırsan işi en baştan düzeltmen gerekiyor. O da insanların lisanını kabul etmek ve o lisanda eğitim öğretime başlamak lazım.”
Gazete Duvar
