Mustafa Abdüsselam
Yaklaşık iki yıl evvel İstanbul’da ikamet eden bir Arap tanıdığım, Türk yetkililerin dolar birikimlerini liraya çevirme davetlerine uyup dolarlarını bozdurduğunda servetinin yarısını nasıl kaybettiğini anlattı. Anlattığına nazaran, ABD Lideri Trump’ın 2018 yazında Ankara üzerinde ekonomik yaptırımlar uygulama tehdidinin akabinde başlayan şiddetli baskıya karşı lirayı desteklemek için parasını TL’ye çevirmişti.
PARAYI KORUMAK BİREYLERİN MİSYONU DEĞİLDİR
Bana ne yapması ve uğradığı kayıpları nasıl azaltabileceği konusunda fikrimi sordu, kendisine yaptığı şeyin yatırım açısından bir yanılgı olduğunu söyledim. Zira ulusal para ünitelerini savunmak, bireylerin değil hükümet ve devletlerin misyonu. Çünkü bireylerin gerçekleştirdiği süreçler; hükümetler, ithalatçılar, yatırımcılar ve finans kurumlarının süreçleriyle karşılaştırıldığında epey hudutlu kalmakta.
Ayrıyeten, bireylerin kendilerini ziyana uğratmaları gerekmiyor. Yalnızca ulusal para üniteleri kriz ve risklere maruz kaldığında dolar satın almamaları ve döviz istiflememeleri, yurt içi birikimlerini yabancı paraya çevirmemeleri, hasebiyle ‘dolarizasyon’ olgusunu beslememeleri kâfi olacaktır. Çünkü Mısır’da Kasım 2016’da Mısır Lirası’nın dalgalanmasının çabucak öncesinde yaşandığı üzere mahallî para ünitelerine asıl ziyan veren, bu tıp davranışlardır.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen pazartesi günü ülkesinin vatandaşlarını tasarruflarını liraya çevirmeye çağırdığı, faiz oranlarını piyasalara uygun düzeylere indirmek için çalıştığını vurgulayan açıklamalarını okuduktan sonra bunları hatırladım. Tıpkı 2018 yazında Ankara’yla ABD ortasındaki krizde yaşandığı üzere Erdoğan’ın Türklere para ünitesine bağlı kalma, dolar, euro ve altından elde ettikleri birikimleri TL’ye çevirme ve ülkesinin karşı karşıya olduğu ekonomik savaşla yüzleşme daveti birinci ve son olmayacak.
TÜRK LİRASI ERİMEYE DEVAM EDİYOR
Türk parasının çılgın spekülatif süreçlere ve onu dolar karşısında daima düşüşe iten ek talebe maruz kalmasının akabinde Türk Lirası sırf bu yıl pahasının yaklaşık yüzde 25’ini kaybetti. Bu yüzden TL’nin daima düşüşler geçirmesinin akabinde dolar bozdurma ve TL’ye yatırım yapma daveti yine yapıldı.
Erdoğan, vatandaşların ülkelerinin para ünitesini muhafazaya ve dolar alıp saklamak için tez etmeme şuuruna bel bağlıyor. Maksadı toplumda lira üzerinde önemli bir baskı meydana getiren dolarizasyon olgusunu azaltmak. Ayrıyeten Türkiye’de iktidar, vatandaşların para ünitesi üzerinde spekülasyon yapmadığını ve lira probleminin, tasarruf sahiplerinin güçlü talebinden değil, onu manipüle eden dış etkenlerden kaynaklandığını pek iyi biliyor. Olağan ekonomik, siyasi ve sıhhat üzere faktörlerin burada rol oynadığını teslim etmek gerekir. Çünkü Türkiye şu anda en başta korona virüsü olmak üzere ülkenin döviz kaynakları lakin bilhassa de turizm kesimi üzerinde önemli tesiri olan farklı risklerle karşı karşıya.
Ayrıyeten, Türk Lirası’nın dalgalanmasında Batılı ülkelerin vakit zaman Ankara’ya yaptırım uygulama tehdidi de rol oynuyor.
Sonuç olarak, liranın istikrar kazanması, yalnızca son vakitlerde Merkez Bankası Lideri ve Maliye Bakanı’nın istifasında değil, birebir vakitte 2019’da yaklaşık 180 milyar dolarlık ihracat üzere hayati kesimlerden gelecek dövizin yanı sıra faiz oranının yükseltildiği ve liranın cazip bir yatırım aracına dönüştürüldüğü esnek para siyasetine da bağlı görünüyor.
Ayrıyeten, Türkiye para ünitesinde istikrarı yine sağlamak istiyorsa, dış siyasetteki kimi hamasi çıkışlarına son vermesi (sıcak evrakları soğutması) gerekiyor.
Yazının orjinali Al-Araby sitesinden alınmıştır. (Çeviren: İslam Özkan)
Gazete Duvar
