Robert Reich
Donald Trump, hiçbir Amerikan liderinin bugüne kadar başaramadığı bir şeyi gerçekleştirmenin eşiğinde; gerçekten çok ırklı, çok sınıflı, partilerüstü, ABD siyasetini uzun yıllar boyunca yine şekillendirebilecek kadar kapsamlı bir siyasi koalisyon oluşuyor.
Trump açısından ne üzücü ki, bu koalisyon, onun misyonda bir devir daha kalmasını engelleme emelini taşıyor.
BEYAZLARI SİYAHLARA YAKLAŞTIRDI
Irk sorunuyla başlayalım. Trump’ın, George Floyd’un polis tarafından öldürülmesini ve sistemik ırkçılığı protesto eden insanlara karşı sergilediği düşmanlık, kendi destekçilerini coşturmak yerine milyonlarca beyaz Amerikalıyı siyah Amerikalılara yaklaştırdı. Beyazların yarısından fazlası artık ‘Black Lives Matter’ (Siyahların Hayatı Değerlidir) hareketinin tabir ettiği fikirlere katıldığını söylüyor ve daha fazla oranda beyaz insan da, polis şiddetine karşı protestoları eleştirmekten çok destekliyor. Protestolar dikkate paha oranda çok ırklı bir yapıya sahip.
Cuma günü hayatını kaybeden büyük insan hakları kahramanı John Lewis’in, geçtiğimiz ay Trump ve Adalet Bakanı William Barr’ın federal polisin isyan teçhizatı kullanmasına onay vermesinin akabinde barışçıl göstericilere karşı göz yaşartıcı gaz kullanılan bölgenin yakınlarında söylediği üzere, “Sayın Lider, Amerikan halkı… protesto etme hakkına sahiptir. Halkı buyruğunuz altında olan güçlerin külliyen bile durduramazsınız.”
Eski Trump seçmenlerinin büyük kısmı bile Trump’ın ırkçılığının yanı sıra genel ahlaki sefaleti yüzünden dehşete kapılmış durumda. New York Times ile Sienna College’ın gerçekleştirdiği yakın tarihli bir ankete nazaran, 2016 yılında Trump’a oy veren fakat 2020’de ona dayanak vermeyenlerin yüzde 80’inden fazlası, onun “Bir liderin davranması gerektiği üzere davranmadığını” düşünüyor; bu, en çekişmeli eyaletlerdeki kayıtlı seçmenlerin yüzde 75’inin paylaştığı ve kasım ayındaki seçimlerde tüm farkı yaratacak olan bir görüş.
SİSTEME YAPTIĞI ATAKLAR HALKI ÖFKELENDİRİYOR
İkinci büyük birleştirici ise Trump’ın hükümet sistemimize yaptığı akınlar oldu. Amerikalılar bilhassa hükümeti seviyor ya da güveniyor değiller lakin neredeyse tamamı Anayasa’ya ve hiç kimsenin hukukun üstünde olmadığı prensibine bağlılık hissediyor.
Trump’ın Adalet Bakanlığı’nı siyasallaştırması, hukukun üstünlüğüne yönelik hücumları, siyasi muhalifleriyle ilgili kirli çamaşırları ortaya dökmek için öbür uluslardan yardım istemesi ve diktatörlere -özellikle de Vladimir Putin’e- duyduğu bariz sevgisi, en kemikleşmiş muhafazakârlar ortasında bile makus bir tesir yarattı.
Trump öncesinde Cumhuriyetçi Parti’den ayrılanlar ve en başından beri onu reddeden ‘Trump’a Karşı Cumhuriyetçi Seçmenler’ kümesi üzere “Asla Trump’çı olmayan” Cumhuriyetçiler, ‘Hukukun Üstünlüğünden yana Cumhuriyetçiler’, ‘Lincoln Projesi’ ve (43. Başkan) George W. Bush idaresinin eski yetkililerinden oluşan ‘Biden yanlısı 43’lüler’ üzere kümelerle bir ortaya geliyor. ‘Lincoln Projesi’, büyük kısmı Fox News’ta yayınlanan onlarca Trump zıddı, sert reklam verdi.
SALGINI BİR FELAKETE DÖNÜŞTÜRDÜ
Üçüncü büyük birleştirici ise Trump’ın salgını felaket bir formda makus yönetmesi oldu. Kişilik kusurlarını ve otoriter dürtülerini affedebilecek birçok insan, hayatlarını ve sevdiklerini tehdit eden bir halk sıhhati krizinde sergilediği beceriksizliğe tahammül edemiyor.
Geçtiğimiz hafta açıklanan bir ankette, iştirakçilerin yüzde 62’si, Trump’ın Covid-19’a karşı çaba gayretlerine “yardım etmek yerine ziyan verdiğini” lisana getirdi. 2016 yılında kendisini destekleyen lakin ona oy vermeyenlerin yüzde 78’i salgına karşı yaklaşımını onaylamıyor. Teksas, Florida ve Arizona üzere artık virüsün yükünü hisseden ve politik eğilimi değişken olan eyaletlerdeki seçmenler, anketçilere, Trump’a oy vermeyeceklerini söylüyorlar.
Trump tersi koalisyona katılma nedenlerinin, Trump’a rakip olacağı varsayım edilen Joe Biden ile pek bir ilgisi olmamasına karşın, Demokrat aday yeniden de dönüşümsel bir lider olabilir. Bu, Trump’ın Amerika’yı dönüşüme hazırlamasıyla kıyaslandığında, [Demokrat adayın] içsel hünerleriyle daha az ilgilidir.
BERBATA KARŞI EHVEN-İ ŞER
Makul görülebilecek bir benzetme, farklı bir kriz yığınının ortasında gerçekleşen 1932 seçimleri olabilir. Halk, eleştirmenlerin Büyük Buhran’ın nasıl sona ereceğine dair dengeli bir teorisi olmayan bir aristokrat diye tanımladığı Franklin D. Roosevelt’i çok az tanıyordu. Lakin Herbert Hoover’ın dört yıl iktidarının akabinde, Amerika dengeli bir liderlik konusunda o kadar umutsuzdu ki, Roosevelt’i desteklemeye ve nereye giderse gitsin onu takip etmeye hevesliydi.
Hâlâ seçim gününe 100 günden fazla bir mühlet var ve birçok şey, var olan Trump tersi koalisyonu rayından çıkarabilir: salgın sırasında oy kullanmayı engelleyebilecek ögeler, oy kullanma makinelerine yabancıların sızması, Cumhuriyetçilerin seçmenleri bastırma eforları, seçiciler heyetinin tuhaf kararları, Trump yanlısı kirli hileler ve seçimi kaybettiğinde bunu kabul etmemesi ihtimali kelam konusu.
Ne var ki, artık bile Trump zıddı koalisyonun genişliği, Donald Trump’ın tiksinti uyandırma kapasitesinin dikkate kıymet bir ispatı niteliğinde.
*Robert B. Reich, ABD’li bir siyaset yorumcusu, profesör ve müelliftir. Eski liderlerden Gerald Ford, Jimmy Carter ve Bill Clinton idarelerinde vazife yapmıştır.
Bu makalenin yepyenisi Newsweek mecmuasında yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
