Âşıklar, deyişler, cemler… Alevi inancının yüzlerce yıllık kadim geleneği olan deyişlerin peşinde Sercan Öztürk… Kâh köy köy dolaşıp dedelerin dizinin tabanında onları dinliyor, kâh eline bağlamasını alıp keşfettiği deyişleri günümüz kurallarında kaydedip dinleyicilere sunuyor. Öztürk, bu değerli çalışmalarla, devletin baskısıyla yüzyıllar boyunca sürgünlere, katliamlara maruz kalmış ve geleneklerini bâtın gizli yaşamış Alevi topluluğunun kelamlı hafızasını geleceğe de taşıyor. Onun için tabir yerindeyse iğneyle kuyu kazan bir arşivci demek yerinde olacaktır.
Genç yaşına karşın yayınladığı çalışmalarla isminden sıkça kelam ettiren Sercan Öztürk’le deyişleri, yol kavramını, arşiv çalışmalarını ve yeni projelerini konuştuk.
Sercan Öztürk’ün birinci online konseri 2021 yılının birinci haftası gerçekleşecek. Küçük yaşlardan beri sazın, kelamın içindesiniz. Deyişleri yorumluyorsunuz. Buradan başlayalım isterseniz. Çok kadim bir geleneğin sonucu olan deyişleri günümüzde yorumlamak nasıl bir his?
Deyişlerin beni günümüzden geçmişe gerçek uzaklaştırmasını hissetmek çok hoş bir his. Güç tarafları çoktur benim için. Dinlediğim üstâdlar virtüözler en özlü biçimde yapmışlar bu işi. Onların o ustalıkla çalışlarını dinledikçe nitekim de deyiş icra etmenin çok sıkıntı olduğunu, bir aşk hâli sıkıntısı olduğunu, şimdi daha yolun başında dahi olmadığımı da çok net hissettiyor bana.
‘YOL KILDAN İNCEDİR, KILIÇTAN KESKİNCEDİR’
Alevi inancında ‘yol’ kıymetli bir sorundur. Genç bir müzisyen olarak ‘yol’u nasıl yorumluyorsunuz?
“Yol kıldan incedir, kılıçtan keskincedir” buyurmuşlar yolun uluları. Yol’da olanlar yazdıkları deyişlerle yorumlamışlar yol’u. Pir Sultan Abdal, Aşık Sanem, Şah Yanılgıyı, Güzide Ana, Şahsenem Bacı, Sadık Baba, tanım etmişler yol’u.
Yol’u hakikaten tanımlayabilmek için evvelâ yolcu olmak gerekir. Sevgi ve muhabbettir yol; bütün aşıklar, sadıklar, arifler, kâmiller, bu türlü yorumlarlar.
‘KÜLTÜRÜN BUGÜNLERE ULAŞMASINDA ARŞİVCİLİK SAYESİNDEDİR’
Yayımlanmış single çalışmanız Makam-ı Vahdet, Hece ve Hüseyin Korkankorkmaz ile ortak albümünüz Pir ile Talip bulunuyor. Buradaki deyişleri araştırıyor, derliyor, kamusal alanda seslendiriyorsunuz. Bu noktada deyişlerle ilgili yaptığınız çalışmaları merak ediyorum. Arşivcilik kelamlı gelenek için nasıl bir değere sahip?
Pir ile Talip’te asıl emek Hüseyin Korkankorkmaz’ındır. Birlikte araştırıyorduk, soruşturuyorduk. Hece albümü kendi ismimle çıktı ancak içerikte gâhi fikri, gâhi kelamı, gâhi sazıyla tekrar Hüseyin Korkankorkmaz’ın emeği büyüktür.
Bu kültürün bugüne ulaşması arşivcilik sayesindedir. Yazılı kaynaklar yakılıp yok edildiği için beşerler akıllarında saklamışlar, saz ile kelamı bir edip günümüze kadar ulaştırmışlar. Biz de bu kültürü bu halde devam ettirmeye çalışıyoruz.
Arşiv çalışmalarınızda birinci sefer keşfedilen deyişler var mı?
Çok sayıda deyiş mevcut. Bunlar köylerde, Cemlerde edilen muhabbetlerden ortaya çıkan kayıtlar. Yüzyıllar evvelinden 1960’lara söylenegelen, ancak günümüzde okunmamış olan deyişler var. Bu deyişleri yorumlayıp, aktarmaya çalışacağım.
Avrupa’nın birçok ülkesinde konser veriyorsunuz. Alevi müziğine dair yorumlar ve ilgi nasıl?
Avrupa’da birçok konsere katıldık. Oradaki dostların hasreti büyük. Orada doğmuş olan genç kuşağın deyişlere olan ilgileri epeyi yüksek. Sağ olsunlar dinletilerimize katıldılar, birlikte deyişler söyledik. Umarım pandemi sonrası sağlıklı vakitlerde yine buluşabiliriz.
‘DEYİŞLERİ DEĞERLİ KILAN TANINAN KÜLTÜR DEĞİLDİR’
Bilhassa son on yılda Alevi deyişleri genç nesil ortasında tanınan oldu ama bir yandan da tanınan kültür içerisinde özünü kaybettiğine dair tenkitler var. Siz nasıl yorumluyorsunuz?
Fabrikasyon formda icra ediliyor kimi müzisyenler tarafından müzik. Tanınan kültür/süzlük bir deyişin özünü elbette kaybettirmez. Zira deyişleri değerli kılan esasen o değildi. Bu karmaşada ortadan sıyrılıp, fabrikasyonu terk edip otantik deyişlere kendini verebilen genç arkadaşlar bu farkı anlayabiliyorlar.
BAYAN AŞIKLAR’IN DEYİŞLERİNDEN OLUŞACAK PROJE…
Önümüzdeki günlerde dinleyicileriniz bekleyen çalışmalarınız neler olacak?
1500-1900 yılları ortası Anadolu’da yol sürmüş Bayan Aşıklar’ın deyişlerinden oluşacak olan bir proje var. Güzide Ana, Şahsanem Bacı, Münire Bacı’dan deyişler olacak. Bir de ayrıyeten iki telli cura ile solo albüme hazırlanıyorum. Bu albüm karma deyişlerden oluşacak.
Gazete Duvar
