Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Lideri Mithat Sancar, katıldığı CAN TV’de gündemdeki gelişmelere ait değerlendirmelerde bulundu.
Sancar, 12 Eylül askeri darbesinin devleti yapılandırmanda restore planı olduğunu belirterek, “Uzun vadeli bir plandı ve çeşitli ayakları vardı. Bu ayaklarından biri ideolojik desteği, maksadı vardı. Bu ideoloji de Türkçülük ve İslam üzere iki ögesi vardı. Yani Türk-İslam sentezi diye uzun yıllar pazarlanan ideolojiyi, bir devlet sistemi olarak tekrar yerine oturtma gayesine yönelikti 12 Eylül darbesi. Bugün yaşadığımız şeylerin temellini o gün attıklarını söylerken, tam da bugünkü mevcut iktidar ideolojik temellere dayalı. Bu ideolojik temelleri de 12 Eylül asker darbesi atmış” dedi.
TOPLUMSAL VE SİYASAL BOYUT
Darbenin siyasal boyutuna değinen Sancar, “Bu siyasal boyutunda da siyaseti ehlileştirmek, devletçi iktidara hapsetmek, yani devletin müsaade verdiği çerçevede yapılacak bir faaliyet haline dönüştürmekti. Siyasetin özünü yok etmekti. Bunu da başardı. Bunu anayasasını ve uygulamasını da başardı. Lakin buna karşı direniş devam etti, ediyor. Siyasetin özünü yok etmek, siyaseti çıkar ve iktidar ilgisi üzerine hapsetmek üzere bir boyutuydu. Darbenin üçüncü boyutu ise toplumsaldır. Çoğulculuğu yok etmek ve toplumu daima vesayet altında tutmaktır. Yani toplumu, ülkenin sıkıntılarının tahliline katkısını kesmek. Böylelikle devleti, her şeyin belirleyicisi haline getirmek amaçlandı. Bu cumhuriyetin kuruluşunda da vardı, 12 Eylül bu amacı restore etme ve hayata geçirme planını devreye soktu” tabirlerini kullandı.
İNKAR VE ASİMİLASYON SİYASETLERİ
Sancar, 12 Eylül darbesiyle toplumun susturulmak istendiğini söyledi. 12 Eylül’ün toplumsal ayağında pasif hale getirme, toplumu özne olmaktan çıkarma gayesi olduğunu vurgulayan Sancar, “Çoğulculuğu bütünüyle ortadan kaldırma, etnikçiliği yerleştirme. İnkar ve asimilasyon siyasetlerini en uç noktalara kadar getirecek bir sistem, bir rejim hedefliyordu. Diyarbakır zindanları bunun sembolü haline gelmiştir. Diyarbakır zindanlarındaki zulmün bu kadar konuşulmasının sebebi, Kürt halkına yönelik inkar ve asimilasyon siyasetlerinin Diyarbakır zindanlarıyla bütünleştirilmesidir” diye konuştu.
‘EN BÜYÜK DESTEKÇİ SERMAYE’
Sancar, darbenin ekonomik ayağına ait de şunları söyledi: “12 Eylül’ün bir de bir de ekonomik boyutu var. Neoliberal dünya sistemine Türkiye’yi entegre etme üzere çok değerli bir amaca sahipti. Bu nedenle bilhassa Amerika idaresinin koruyuculuğu ve dünya ekonomik sisteminin değerli aktörlerinin hepsinin bu idaresi desteklemesi bundandı. Yani Türkiye’yi neo-liberal sisteme bütünüyle entegre etmek. Neo-liberal ekonomik sistem her türlü sömürünün önünü açan dizginsiz kapitalizm demektir. Yozlaşmayla birlikte ahpap çavuş kapitalizmi demektir. Emeğin ve emek örgütlerinin bütünüyle bastırılması üzere bir gayedir. Esasen 12 Eylül’e en büyük takviyenin patron örgütlerinden yani sermayeden geldiğini unutmayalım. Devrin patron sendikası liderinin ‘şimdi gülme sırası bizde’ kelamlarını unutmayalım.”
12 EYLÜL’LE HESAPLAŞMA
12 Eylül askeri darbesiyle “yüzleşme” yerine “hesaplaşma” kavramını kullanılmasının nedenleri üzerinde duran Sancar, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Yüzleşme, geçmişle hakikat temelinde bir münasebet kurmaktır. Yani geçmişte yaşananların hakikatini ortaya çıkarmaya yönelik bir kavramdır. Hesaplaşma ise adalet kavramını daha fazla öne çıkarıyor. Aslında ikisini birbirinden koparmak mümkün değil. Geçişme hesaplaşma yüzleşmeyi de kapsıyor. Geçmişle hesaplaşma ya da yüzleşme hakikat ve adalete yöneliktir. Geçmişe yönelik adalet de değerli bir gayedir, kıymettir. Adalet yalnızca bugüne ya da geleceğe ait değildir. Geçmiş adaleti diye bir sorun vardır. 12 Eylül Darbesi tüm bu gayelere ulaşmak için pek çok zulüm formülünü devreye sokmuştur. Azap, gözaltılar, kayıplar, faili meçhul cinayetler ve yıllarca süren bir zulüm sistemi. Artık bu siyasetleri kimler düzenledi, kimler bu siyasetlerin uygulanması buyruğunu verdi, kimler uyguladı. Failler silsilesinin ortaya çıkarılmasını hedefliyoruz hesaplaşma ve yüzleşme derken. Lakin hesaplaşmanın geniş bir amacı var. O sistemi yaratan zihniyet, o zihniyeti hayata geçiren kurumlarla hesaplaşma onları değiştirme ve onların aksini hedefleyen kurumlar yerleştirme.
Hesaplaşma dediğimiz illa o periyodun faillerin yargılanmasını hedeflemiyoruz. Hesaplaşmanın emeline ulaşabilmesi için tüm o siyaset ve uygulamaların yaratan zihniyeti ve bu zihniyeti hayata geçirmeyi mümkün kılan kurumsal sistemi sorgulamak, gayret etmek ve değiştirmek hesaplaşmanın temel gayesi budur. Bir kişi, ’12 Eylül’ü reddediyorum, darbelere karşıyım’ diyorsa, samimi olup olmadığını anlamak için şuna bakmak lazım; 12 Eylül zihniyetini nitekim reddediyor mu yoksa o zihniyeti devam ettiren bir tavır mu alıyor? Ya da 12 Eylül zihniyetinin yaşama geçirilmesini sağlayan kurumları reddediyor mu yoksa bu kurumları devam mı ettiriyor? Biz bugünkü iktidarın 12 Eylül’ün devamıdır derken, tam da bunu kastediyoruz. 12 Eylül ne yapmak istediyse bugünkü iktidar bunu daha da ileri taşımıştır. Bugünkü iktidar, tekçilik, toplumu bastırma, neo-liberal dizginsiz sömürü siyasetleri, inkarcılık, asimilasyon bu siyasetleri sürdürmektedir. ‘12 Eylül’ün ruhunu en iyi yaşatan iktidar kimdir’ diye sorarsanız AKP-MHP’dir derim. 12 Eylül’ün ruhunu sahiplenen iktidar bugünkü iktidardır.”
YENİ BİR BAŞLANGIÇ
HDP olarak 27 Eylül’de açıklayacakları deklarasyona dair Sancar, şunları söyledi: “Biz bu ülkede yeni bir başlangıç yapmak istiyoruz. 41 yıldır bu ülkede 12 Eylül’ün zihniyeti sürdürülüyor. 12 Eylül ve 12 Eylül’ün yolunu açan siyasetler ve zihniyetlerle hesaplaşarak yeni bir başlangıç yapmak istiyoruz. Artık Türkiye gerçek demokrasiye ve kalıcı barışa ulaşmalıdır. Bunun ana sütunları aşikardır. Demokrasiyi güçlü bir biçimde savunacak, yerleşmesi için program hazırlayacaksınız. Parlamenter sistemini bizde savunuyoruz ancak lokal demokrasiyle güçlendirilmesini istiyoruz. Mahallî demokrasi de mahallî idarelere yetki ve kaynak gelirini teminat altına almayı tabir eder.
Şayet iktidarın merkezde ağırlaşmasını, tek elde yürütülmesini reddediyorsak, iktidarın yetkilerini dağıtmak zorundayız. Yasama, yargı ve yürütmeyi birbirinden ayıracak ve birbirine karşı denetleme yapabilecek formda düzenlenmesini istiyoruz. Merkezdeki yetkileri de yerele gerçek devretmek lazım. Yani lokal idarelerin pozisyonlarını anayasal garantiye kavuşturmak lazım. Demokrasi fakat halkın iştiraki ve denetlemesiyle hayatta kalır. Bunun dışında her türlü teminat kırılgan ve geçicidir. Parlamenter demokrasiyi savunuyoruz ve bunun lokal demokrasiyle bütünleştirilmesini talep edeceğiz. Bunu deklarasyonla bir sefer daha söz edeceğiz. İstişareler devam ediyor. Toplumun çeşitli kesitleriyle yaptığımız tartışmaların dataları konseylerimizde tartışacağız. Önümüzdeki hafta Meclis kurullarımızla, mahallî idareler konferansımızı yapacağız. Bunların yerlerine kayyım atansa da misyondan alınsa da onlarla da toplantı yapacağız. Son nihai formunu vereceğiz. 27 Eylül Pazartesi günü Ankara’da halkımızla paylaşacağız.
Kürt sorunun demokratik tahlilinde güçlü demokrasi ve kalıcı bir barış gerekiyor. Bunun yolu da diyalog, müzakere ve demokratik siyasettir. Ana amaçlarımız bunlar. Bu amaçlarımızı toplumun bölümleriyle tartışırken birebir vakitte siyasal ve toplumsal muhalefet ve demokrasi güçlerine de sesleniyoruz. Deklarasyonumuz yalnızca seçimlere dönük değildir. Önümüzdeki bir yıla dair yol haritamız olacak. Bunun tabi ki seçimlerle de ilişkisi olacaktır ancak seçimleri her şeyin önüne koymuyoruz. HDP’nin gücünü biliyoruz. HDP’nin gelecek programının adresidir. Topluma barış ve demokrasiyi getirmek için idarede yer almasını sağlamaktır. Siyasette kilit güç ve idarede de faal olmasını sağlayacağız.
‘ÜLKENİN ÇÖKÜŞE GİTTİĞİNİ GÖRDÜK’
Yani Türkiye’de geleceği yine inşa etme konusunda kıymetli bir fırsat yakaladık. Zira Türkiye’nin idaresinin ve zihniyetinin kurmak istediği sistemin en uç noktasına Cumhurbaşkanlığı Hükumet Sistemi denen ucube düzenle geldi. Ve bunun ülkeyi nasıl çöküşe götürdüğünü şahsen deneyimliyoruz. Bu evreye 2015 konsepti dediğimiz siyasetlerle gelindi. Cumhur ittifakı ortakları da temelinde bu zihniyeti savunuyorlar. Artık biz bu büyük bir fırsat var, çöküşü gördük. Ekolojik çöküşü gördük, sıhhat siyasetlerinde çöküşü gördük, devlet siyasetlerinde çöküşü gördük, siyasette çöküşü gördük, dış siyasette çöküşü gördük. Orman yangınlarından sel felaketlerine halkın nasıl kendi bahtını kendi belirlediğini gördük. Ve bir avuç sermayeye, bir avuç yandaşa halkın kaynaklarının nasıl peşkeş çekildiğini daima birlikte yaşıyoruz da.
Çöküşü restore edecek bir yol mu yoksa yeni bir başlangıç yolu mu? Karşılığını aradığımız soru budur? 12 Eylül zihniyetinden kurtulmak için kim hangi tercihleri yapıyor? HDP en geniş demokrasi ittifakını kurmak istiyor lakin bunu pazarlıkla yapmayı reddediyoruz. Pazarlık yöntemiyle seçimlere girmeyi reddediyoruz. Birileriyle pazarlık yaparak, seçimlere girmeyi mutlaka yanlış buluyoruz. Yolumuz pazarlık değil müzakeredir. Maksadımız bir yerden mevki, makam kazanmak değil bu ülkeye demokrasiyi ve barışı getirmektir. Güçlü demokrasi ve sağlam barışı getirmektir. Bunu da lakin müzakere ve diyalog formülüyle yapabiliriz.
‘FATURAYI HALK ÖDÜYOR’
Öncelikle ömrünü yitiren askerlerin ailelerine baş sıhhati diliyorum. Her giden can bizden gidiyor ve biz bu yüzden savaş siyasetlerine karşıyız. İdlib de kimlerin hâkim olduğunu ve iktidarın hangi siyasetlerini istediğini aslında biliyoruz. Fakat yaygın medya bunu saklıyor ya da çarpıtarak veriyor. Orada esasen bir selefi cihatçı örgütler dünyası kurulmuş ve lokal birlikleri idaresi büyük ölçüde denetimi altına almış. Bu ve gibisi örgütler var. O kadar çok çete besledi ki bu iktidar Suriye savaşında o denli yıkıcı siyasetler izledi ki bunun faturalarını bu halk ödüyor.
‘SAVAŞ HAMLELERİ’
Ödemeye de devam etmemesi için savaş siyasetlerine dur dememiz lazım. İdlib’de bu atak öncelikle iktidarın yeni siyasetlerine karşı ataklar olduğu görülüyor. Savaşta ataklar can ve kan üzerinden yapılır. Şayet İktidar bu siyasetlerden vazgeçseydi o vakit bu noktalara gelmezdi. Bu iktidarın Suriye siyasetinin en alıcı ve temel gayesi Kürtlerin kazanım elde etmelerini engellemektir. Yani Kürtlerin kaybetmesi, kazanımlarını koruyamamaları için her türlü kirli ve karanlık ilgiye girdi. İdlib’de Rusya ile pazarlıkla istikrar kurdu. Artık istikrarlar değiştikçe Rusya’nın cihatçı örgütlere yolu açması yahut öbür gündemler devreye sokması beklenmeyen bir durum değil. Daha evvel çok daha sayıda askerin hayatını kaybettiği ataklar da oldu.
‘ÖNCÜLÜĞÜ YAPMAYA HAZIRIZ’
Biz diyoruz ki temel yapması gereken savaş siyasetlerinden, Kürt düşmanlığından vazgeçmektir. Savaş siyasetlerinde inancı savaşın aleti ve kaynağı yapan anlayış son derece yıkıcıdır. Zulümden diğer bir şey vaat etmiyor. Bu iktidar hem burada hem de Suriye’de mezhepçi siyasetlerini sürdürüyor. O yüzden yeni bir başlangıç için bir mezhepçi yaklaşımdan, iki savaş gündemini hem içerde hem de dışarıda reddetmek, özgürlüğü temel almak gerekiyor. Bunları yapamazsak bizim bu yaratılan büyük bir yıkıntıyı halkın ziyan görmeyeceği halde onarmamız mümkün değil. Halk için halkçı bir idarenin yolunu açalım. Biz üzerimize düşeni yapmaya hazırız. Halk için halkın özgürlüğü, eşitliği, refahı için güçlü demokrasi ve sağlam barış yolunda yürümeye devam edeceğiz. Bu yolun öncülüğünü yapmaya da hazırız.” (MA)
Gazete Duvar
