İstanbul Sanayi Odası (İSO), Mayıs ayında açıkladığı ‘İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2020’ araştırmasının akabinde, daha çok KOBİ niteliğindeki kuruluşları kapsayan ‘İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2020’ araştırmasının sonuçlarını da bugün açıkladı. İSO İkinci 500’ün 2020 yılındaki üretimden net satışları yüzde 21,7 oranında artarak 157 milyar TL’den 191,1 milyar TL’ye yükseldi.
Rapora nazaran ikinci 500’ün üretimden net satışları, 2018 yılındaki yüzde 27,8’lik artışın akabinde 2019 yılında yüzde 14,2 ile göreli bir yavaşlama eğilimi göstermişti. Üretimden net satışlardaki değişimler, enflasyondan arındırılarak incelendiğinde gerçek olarak yüzde 6,2 oranında arttığı görüldü.
Sanayi kuruluşlarının kârındaki artışta ise kısa çalışma ödeneği, pandemi hasebiyle geçen yıl sağlanan uygun şartlı krediler ve faiz oranları da tesirli oldu.
İKİNCİ 500’ÜN EN BÜYÜK ÜÇ ŞİRKETİ
Üretimden net satışlar baz alınarak yapılan İSO İkinci 500’ün 2020 yılı sıralamasına bakıldığında; Murat Ticaret Kablo 578,9 milyon TL ile birinci sırayı aldı. Onu çok küçük bir farkla ve yeniden 578,9 milyon TL ile Metal Matris takip ederken, RTM Tarım Kimya 571,5 milyon TL ile üçüncü oldu.
Listeye 119 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 30 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. Listeye geçen yılki İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı 89 olurken 2019 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 39 olarak gerçekleşti.
İSO İkinci 500’ün teknoloji yoğunluklarına nazaran yarattıkları katma bedel dağılımına bakıldığında; en yüksek hissesi yüzde 46,4 ile düşük teknoloji yoğunluklu endüstriler alsa da bilhassa orta-yüksek teknoloji yoğunluklu endüstriler kümesinin hissesinin arttığı görülüyor. Bu hisse 2019 yılında yüzde 24,2 iken 2020 yılında 2,7 puan artışla yüzde 26,9’a yükseldi.
2020 genelinde Türkiye’nin toplam ihracatı yüzde 6,2 oranında gerilerken sanayi ihracatındaki düşüş yüzde 6,6 ile biraz daha süratli gerçekleşti. İSO 500’deki ihracat kaybı ise yüzde 12,8 ile Türkiye ve sanayi bölümü geneline nazaran daha yüksek oldu.
KÂR ORANLARINDA BÜYÜK ARTIŞ
Rapara nazaran 2020 yılında İSO İkinci 500’ün bilhassa kârlılık açısından yüksek bir performans sergilediği görülüyor. 2019 yılında 16,8 milyar TL olan faaliyet kârı, 2020 yılında yüzde 71,1’lik artışla 28,8 milyar TL’ye yükseldi. Buna paralel olarak faaliyet kârı oranı da 2019’da yüzde 9,4 iken, 2020’de 3,7 puanlık artışla yüzde 13,1’e çıktı.
Bir öbür değerli kârlılık göstergesi olan FAVÖK (faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr), 2019 yılındaki düşüşün akabinde 2020’de güçlü bir artış gösterdi. İSO İkinci 500’de 2019 yılında 21,9 milyar TL olan FAVÖK, 2020’de yüzde 55,9 oranında artarak 34,2 milyar TL’ye yükseldi. Bu da 2020 yılında firmaların ana faaliyet hususlarına ve FAVÖK karlarına daha çok odaklandığını ortaya koydu.
Faaliyet karı ve FAVÖK’teki güçlü artış eğilimi, vergi öncesi kâr ve ziyan toplamı için de geçerli. İSO İkinci 500’de 2019 yılında 10,6 milyar TL olan vergi öncesi kâr ve ziyan toplamı, 2020 yılında yüzde 90,2 oranında artarak 20,1 milyar TL’ye yükseldi.
2020 yılında İSO İkinci 500’de başka faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 40,4 milyar TL iken, başka faaliyetlerden olağan sarfiyat ve ziyanlar 39,4 milyar TL oldu. Bu iki kalem ortasındaki fark alındığında, İSO İkinci 500’ün 1 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı gelir elde ettiği ortaya çıkıyor. Kelam konusu büyüklüğün içerisinde yer alan kambiyo süreçleri, 2019’da olduğu üzere 2020’de de kârlılığı düşürücü tesir yapmış görünüyor.
2020’de finansman sarfiyatları mutlak büyüklük olarak yüzde 17,3 oranında artışla 9,4 milyar TL’ye yükselirken faaliyet kârları ise yüzde 71,1 ile çok yüksek bir büyüme sergiledi ve 28,8 milyar TL’ye çıktı. Böylelikle 2019’da yüzde 47,5 olan finansman masraflarının faaliyet kârına oranı, takip eden yılda yüzde 32,5’e inerek son yılların en düşük düzeyinde gerçekleşti. Velhasıl İSO İkinci 500 şirketleri, 2020 yılında elde ettikleri faaliyet kârının daha düşük bir kısmını finansman masraflarına ayırdı. Böylelikle karlarını ve özkaynaklarını artırmak için daha uygun şartlar elde etti.
İSO İkinci 500’de özkaynakların hissesi 2019 yılında yüzde 41,3 iken, 2020 yılında yüzde 39,2’ye geriledi. 2019’da yüzde 58,7 olan toplam borçların hissesi ise 2020 yılında yüzde 60,8’e yükseldi. Kelam konusu tablo, borç-özkaynak istikrarındaki bozulmanın endüstriciler için kesinlikle çözülmesi gereken kronik bir sorun olmaya devam ettiğini ortaya koyuyor.
KAR EDİLEN KURULUŞ SAYISI TEPE YAPTI
2020 yılında İSO İkinci 500 içerisinde kar eden kuruluş sayısı 430’dan 443’e yükselirken ziyan eden kuruluş sayısı 70’ten 57’ye geriledi. 
Böylelikle kar eden kuruluş sayısı 1998-2020 periyodunun en yüksek sayısına ulaştı.
ÇALIŞANLARIN FİYAT ARTIŞI ENFLASYONUN ALTINDA KALDI
Rapora nazaran 2020 yılında İSO İkinci 500’ün istihdamı yüzde 4,6 arttı. 2019’da 237 bin 586 olan çalışan sayısı, 2020’de 248 bin 435’e yükseldi. Yüksek kârlılığa karşın çalışanların fiyat artışı enflasyonun altında kaldı. Ödenen fiyat ve maaşlar 2019’da toplamda 16 milyon milyon 998 bin lira iken, 2020’de 18 bin 806 liraya oldu. Artı oranı ise yüzde 10,6 ile enflasyonun altında kaldı.
KÂRLILIĞI ARTIRAN ÖGELER
İSO İdare Heyeti Lideri Erdal Bahçıvan, datalar üzerinden şu değerlendirmeyi yaptı:
“Pandeminin yaşandığı 2020 üzere güçlü bir yılda, İSO İkinci 500’ün bilhassa üretimden net satışlarını gerçek olarak yüzde 6 oranında arttırmış olmasından başlayarak, ihracat, istihdam, karlılık, finansman masrafları, teknolojik yapı, Ar-Ge harcamaları üzere birçok parametrede beklenenden parlak sonuçlar verdiğine tanıklık ediyoruz.
Bu noktada satış karlılığından etkin karlılığına, faaliyet karlarından FAVÖK performansına kadar birçok karlılık göstergesinde gerçekleşen güzelleşmeye de dikkat çekmek istiyorum. İSO İkinci 500 açısından en parlak dataları karlılık tarafında görmemizin nedenlerini sıralayacak olursak; yıl genelinde emtia fiyatlarının düşük seyretmesi, elverişli kredi şartları ve bilhassa yılın ikinci yarısındaki düşük faiz oranları üzere destekleyici uygulamalar, firmaların operasyonel maliyetlerini sınırlayarak kar marjlarını yüksek tuttu. Bu gelişmelerin, bilhassa İSO İkinci 500 şirketlerinin özkaynaklarında yüzde 22 üzere güçlü bir artışı ortaya çıkarmasını umut verici olarak kıymetlendiriyoruz.
Elbette İSO İkinci 500’de bilhassa finansal açıdan daha fazla güzelleşmeye gereksinimi olan birçok gösterge var. Örneğin dönen ve duran varlıkların dağılımı, kaynak yapısı, net döviz konumu, halka açılma eğilimleri, Ar-Ge yapabilme istek ve kabiliyetleri gibi…” (EKONOMİ SERVİSİ)
Gazete Duvar
