Rachel Rattner
Yayınlanan yeni bir araştırmaya nazaran, genomunuzun yüzde 10’dan daha az bir kısmı çağdaş insanlara has ve geri kalanı Neandertaller üzere tarih öncesi insansı akrabalarla paylaşılıyor.
Araştırmacılar, ayrıyeten, DNA’nın çağdaş insanlara has olan kısmının beynin gelişimi ve fonksiyonuyla ilgili genler bakımından zenginleşmiş olduğunu ortaya çıkardı. Bu bulgu, beynin gelişimi ve fonksiyonuyla temaslı genlerin, bizleri atalarımızdan genetik açıdan ayıran öge olduğunu gözler önüne seriyor.
FARKLILAŞMANIN NEYE YOL AÇTIĞI ŞİMDİ BİLİNMİYOR
Bununla birlikte, ABD’nin Santa Cruz kentinde bulunan Kaliforniya Üniversitesi’nde biyomoleküler mühendislik doçenti ve araştırmanın kıdemli muharriri olan Richard E. Green, bu bulgunun beşerler ve Neandertaller ortasındaki gerçek biyolojik farklılıklar açısından ne mana söz ettiğinin şimdi açık olmadığını söylüyor. Green, Live Science mecmuasına verdiği demeçte, “Bu, gelecekte gerçekleştirilecek araştırmalarla çözülmesi gereken devasa bir soru” diyor: “En azından artık nereye bakacağımızı biliyoruz.”
Araştırmacılar, Science Advances mecmuasında yayınlanan yeni çalışma dahilinde, tarih öncesi atalarımızdan bize miras kalanların tersine, çağdaş insanlara mahsus genleri parçalamayı hedeflediler. Ne var ki bu güç bir süreç; çünkü sırf iki küme iç içe geçtiği için değil, birebir vakitte beşerler ve Neandertaller tıpkı genetik çeşitlenmelerin bir kısmını ortak bir atadan miras aldıkları için, beşerler, Neandertallerle paylaştıkları birtakım genetik varyantlar barındırıyorlar.
ÜÇ CİNS İNSANSI GENOMU İNCELENDİ
Hâl böyleyken, araştırmacılar, çağdaş insanların Neandertallerle çiftleşme aracılığıyla miras aldıkları genom kesimleri ile kabaca 500 bin yıl evvel, Neandertaller ve beşerler ortasındaki evrimsel bölünme öncesinde insanların Neandertallerle paylaştığı genom modülleri ortasındaki farkı daha verimli biçimde görmelerini sağlayan ‘hızlı atasal rekombinasyon [gen oluşumu] grafik tahmincisi’ ismiyle bilinen bir algoritma geliştirdiler.
Araştırmacılar, geliştirdikleri bilgisayar yazılımını 279 çağdaş insan, iki Neandertal ve bir diğer arkaik insan kümesi olan Denisovalılardan elde edilen bir genomu incelemek gayesiyle kullandılar. İnsan genomunun sırf yüzde 1.5 ilâ yüzde yedilik kısmının Homo sapiens’e has, yani melezlenme ya da cetlerinin çeşitlenme belirtilerinden arınmış bir halde olduğunu ortaya çıkardılar.
Green, yüzde yedilik bedeli, insanların Neandertaller ya da Denisovalılardan daha yakın biçimde ilişkili olduğu insan genomunun bir kesimi olarak tanımlıyor. Yüzde 1.5’lik paha, bütün insanların barındırdığı lakin Neandertal ya da Denisovalıların barındırmadığı gen çeşitlenmelerini içeren kısmı söz ediyor.
Green, kendisinin ve meslektaşlarının elde ettikleri bulgular nedeniyle şaşırdıklarını lisana getiriyor. “Genomun büyük kısmı ‘tamamen beşere ait’ değil üzere görünüyor” diyor. Araştırmacılar, tıpkı vakitte, bu yüzde 1.5 ilâ yedilik kısımda kalan genlerin büyük kısmının makul bir fonksiyona sahip olup olmadığı bilinmeyen genetik malzemeden çok, büyük ölçüde beyin gelişimi ve fonksiyonunda yer aldığı bilinen proteinleri kodlayan ‘bildiğimiz ve tanıdığımız genler’ olmasına şaşırdılar.
İKİ BÜYÜK GENETİK SIÇRAMANIN SONUCU
Dahası, araştırmacılar, beşere has mutasyonların, yaklaşık 600 bin ve 200 bin yıl evvel gerçekleşen iki farklı adaptif genetik değişiklik ‘patlaması’ ile ortaya çıktığını buldular. Bu genetik değişikliklerin neden o yıllarda ortaya çıktığı -ya da bu değişimleri harekete geçirmek için hayat ortamlarında neler olup bittiği- tam olarak bilinmiyor.
Bu mutasyonlar üzerinde ağırlaşmak ve beyinde tam olarak nelere yol açtıklarını anlamak, araştırmacıların beşerler ile Neandertallerin bilişsel ve biyolojik açıdan nasıl farklılaştığını anlamalarına da yardım edebilir.
Green, örneğin, araştırmacıların hücreleri bir laboratuvar kabına alabileceklerini ve genetik açıdan beşere mahsus genleri Neandertal versiyonuna ‘geri çevirmek’ için düzenleyebileceklerini söylüyor. Green, bunun, üzerinde çalışmak için gerçek bir Neandertal ile tıpkı olmayacağını belirtirken, “Bu değişimin insanlık tarihinde nelere yol açtığına ait moleküler bir fikir verebilir” diye ekliyor.
Yazının özgünü Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
