Osman Çaklı
UŞAK – Alman kimya ve ilaç üreticisi Bayer’in kansere yol açtığı münasebeti ile büyük ölçüde tazminat ödediği zehirli tarım ilacı Roundup hakkında Türkiye’de dava açıldı. İlacın etken hususu olan glifosatın, 2014’te Amerikalı bahçıvan Dewayne Johnson’un kansere yakalanmasında tesiri olduğunu belirleyen ABD duruşmalarının Monsanto’yu 289 milyon dolar tazminata mahkûm etmesi, Türkiye’deki davanın açılmasına neden oldu. Ankara 18. Yönetim Mahkemesi’ne başvuran, avukatlar Senih Özay, Hazar Can Kıpçak ve Özge Işık 2019/321 E. numarasıyla Tarım ve Orman Bakanlığı’na karşı dava açarak, ilacın Türkiye’deki ruhsatının iptal edilmesini, toplatılmasını, üretim ve ithalinin yasaklanmasını istedi. İlacın Türkiye’de yılda 20 bin tonun üzerinde kullanıldığını öğrendiklerini lisana getiren avukatlar birinci olarak Tarım ve Orman Bakanlığı’na birebir münasebetler ile başvurduklarını fakat 60 gün karşılıksız kalınca dava haklarının doğduğunu söz ettiler.
‘BAYER’E DE DAVA AÇACAĞIZ’
Dava sürecini kıymetlendiren Senih Özay ABD’de tıp ve etraf hukuku ile uğraşan avukatların, büyük hukuk bürolarının, gazetelere ve mecmualara ilan vererek mağdurları tazminat hakları konusunda hareketlendirdiğini vurguladı. Özay, “Biz de Türkiye’deki çiftçilerin uyanışını sağlayacağız” dedi. Alman ilaç devi Bayer’e de dava açacaklarını bildiren Özay, “Türkiye’deki dava lehimize sonuçlanırsa daha güçlü, aleyhimize sonuçlanırsa daha moralsiz olarak Bayer’e dava açacağız. Fakat ilaç yüzünden kanser olan, hasta olan herkes için bu işin üstüne yürüyeceğiz” diye konuştu.
Avukat Senih Özay.
Reddedilen dilekçelerinin akabinde açılan davada dayanak noktalarından birinin, zehirli bitki ilaçlarının reçetesiz satımını yasaklayan “Bitki Himaye Eserlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelik” olduğuna vurgu yapan Özay, “Bu yönetmeliğin Şubat 2019’da değiştiğini fark ettik” dedi. Senih Özay davanın tesirine bağladığı değişiklik hakkında, “Bu ilaçların internet üzerinden satışı yasaklandı. Evvelden ziraat mühendisleri satış yapabilirken artık, kimya mühendisleri ve kimyagerler, eczacılar ve ziraat teknisyenleri satış ve depolama hakkında yetkilendirildi. Tıpkı devranda eski ve bizim dayandığımız yönetmelikte, bütün bitki ilaçlarının yalnızca reçeteyle satılabileceğini düzenleyen lakin kimsenin bu düzenlemeye uymadığını, herkesin rahatça bu zehirleri internetten dahi temin edebileceğini söylediğimiz kararlar değiştirildi” tabirlerini kullandı.
‘MONSANTO DAVAYA MÜDAHİL OLDU’
“Tarım ve Orman Bakanlığı’na karşı açtığımız davaya Monsanto’nun Türkiye ayağı da müdahil olarak, bizim şahsen ilacı kullanmadığımızı sav etti. Şirket duruşmaya sunduğu savunmasında da ‘ilacı ağır kullanmamak, kullanma talimatlarını iyi okumak gerektiğini ve bir kısım ilmî yayınların kendi lehlerine olduğunu savundu” diyen Avukat Senih Özay, “Çevre avukatı olmamın yanında sade bir vatandaş olarak sebze-meyve alışverişi yapan ve tüketen biriyim. Yani bu ilaca dolaylı da olsa maruz kalan biriyim” dedi. Glifosat etken unsurunun tarım eserleri aracılığı ile vücuda dolaylı yoldan da olsa alındığını ve bunun bir halk sıhhati sorunu olduğunu düşündüklerini vurgulayan Özay, “Bu herbisit ilaçlara karşı uğraşımızı duruşmaya anlattık. Velev babamızdan kalan 3-5 metrekare tarla payını de duruşmaya sunduk” dedi.
KARAR 10 TEMMUZ’DA VERİLECEK
Duruşmanın, Ankara Üniversitesi Ziraat ve Veterinerlik fakültelerinden, Ziraat Odaları Birliği’nden, Ziraat Mühendisleri Odası’ndan, Tıbbi Onkoloji Derneği’nden ve Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden ilacın tesirleri hakkında görüş istediğini söyleyen Özay, glifosat hakkında memleketler arası kurumların çelişkili beyanları olduğuna dikkat çekti. Mevzuyla ilgili BM Rio Deklarasyonu’nun 15. hususunu de hatırlatan Senih Özay, ‘…ihtiyat prensibi tam olarak bir faaliyetin etraf açısından olumsuz neticeler doğuracağı konusunda önemli bir kuşkunun var olması halinde ilmî bir kanıtın ortaya çıkışı beklenmeden önleyici önlem alınmasını öngörmektedir’ kısmını vurguladı.
Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın 2009’daki yönetmeliğine de değinen Özay şu sözleri kullandı: “Bitki Muhafaza Eserlerinin Reçeteli Satışı Metot ve Esasları Hakkında Yönetmelik uyarınca Bakanlıkça ruhsatlandırılan tüm bitki müdafaa eserleri reçeteli satılır. Bayiler, reçetesiz ilaç satamazlar. Ama etken unsuru glifosat olan ruhsatlı birçok bitki himaye ilacı mevcut olup, tehlikesi bu denli tartışılan, rastgele bir tasarruf talimatı, dozaj belirlemesi yapılmayan reçetesiz zirai eserler bayilerden temin edilebilir ve yurdun rastgele bir toprağında istenilen dozda uygulanabilir durumdadır. 10 Temmuz’da duruşmanın verdiği kararı daima birlikte göreceğiz.”
Gazete Duvar
