Columbia Veri Analytics Analitik Kısım Başkanlığını yürüten MEF Üniversitesi İktisat Kısmı Lideri Prof. Dr. Onur Başer’in yaptığı araştırmaya nazaran, Türkiye’de Covid-19 salgınının tesiri resmi sayıların çok çok üzerinde. Prof. Dr. Başer, e-Devlet datalarından hareketle Türkiye’de Covid-19 ölümlerinin resmi sayıların dört katından fazla olduğunu söylüyor.
Deutsche Welle Türkçe’den Aram Ekin Duran’ın haberine nazaran, 2017-2020 yılları ortasındaki mevt sayıları karşılaştırıldığında, 2020’de Türkiye’de Covid-19 kaynaklı ölümlerin sayısı 80 bini aşıyor. Prof. Dr. Başer, kamuoyuna birinci kere duyurulan araştırmasına ait özetle şunları söyledi:
Prof. Dr. Onur Başer. (FOTOĞRAF: TWİTTER) DOKUZ KENTTEKİ FAZLADAN MEVT SAYISI 35 bin 165: Çalışmanın hedefi Covid-19’un sıhhat sistemine getirdiği yükün insan vefatlarına tesirini göstermek. Biz araştırmamızda büsbütün kamuya açık e-Devlet’te yayınlanan günlük vefat datalarını kullandık. Türkiye’de e-Devlet uygulaması üzerinden sadece dokuz kentteki vefat sayıları günlük olarak yayınlanıyor. Bu kentler, İstanbul, Bursa, Denizli, Kahramanmaraş, Kocaeli, Konya, Malatya, Sakarya ve Tekirdağ. Öteki kentler için bu sayılar neden yayınlanmıyor, bilemiyorum. Türkiye nüfusunun yüzde 35’ini oluşturan bu dokuz kentte, 2020 yılının 17 Mart-31 Aralık tarihleri ortasında kayda geçen vefat sayılarını son üç yıl ile karşılaştırdık. Ocak ayının birinci günlerinde tamamlanan araştırma sonucumuza nazaran, kelam konusu dokuz kentteki fazladan vefat sayısı 35 bin 165 olarak gerçekleşti.
YALNIZCA 17 MART-31 ARALIK 2020 ORTASI: Dokuz kentten elde edilen bilgiler, başka kentlere de dağıtıldığında, bu sayı Türkiye geneli için 80 ile 120 bin ortasında değişiyor. Bu sayı sırf 17 Mart-31 Aralık 2020 tarihleri ortasındaki vefatları kapsıyor. Fakat Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı bilgilere nazaran, birebir tarihler ortasında Covid-19 nedeniyle ölenlerin sayısı 21 bin 488 olarak açıklandı. Yani aslında Covid-19 kaynaklı ölümlerin açıklanandan dört kat fazla olduğunu söyleyebiliriz.
RAPORLAMA MESELELERİ: Bilhassa ölümlerin hastalıkla ilişkilendirilmesinde standardın sağlanamadığı durumlarda, pandeminin kamu sıhhatine tesirinin ölçülmesinde, fazla ölümlerin hesaplanması, epidemiyolojide sıklıkla kullanılan bir formüldür. Fazla vefatlar pandemi sürecinde beklenen ölümlerin üzerindeki ölümlerin sayısı olarak hesaplanır. Covid-19’la direkt ilintili vefat sayıları testlerdeki yetersizlik ve raporlama sistemindeki sıkıntılar nedeniyle pandemi mühletince yanlışsız sayılamayabilir. Fazla vefatlar tarihî sayılardan farklılık gösterdiği için, fazla vefat sayıları bu tip sıkıntılardan arındırılmış sayıyı verir.
ÜÇTE İKİSİ DİREKT COVİD-19: Fazla vefatlar yalnızca Covid-19 ile ilgili değil, tüm sıhhat sebeplerinden ötürü ölenlerin sayısını kapsar. Pandemi sırasında Covid-19 sebebiyle hastanelerde yer bulamayan yahut hastaneden virüs bulaşır kaygısıyla tedavilerini erteleyen ve kanser, kalp üzere hastalıklar sebebiyle ölen hastaların sayıları da fazla ölümlerin içerisindedir. Öteki ülkelere baktığımızda fazla ölümlerin üçte ikisi direkt Covid-19 ile ilgili, üçte biri ise dolaylı mevt olarak saptanıyor.
İSTANBUL’DA 16 BİN 870: 17 Mart yani birinci Covid hadisesinden bir hafta sonra ile 31 Aralık tarihi ortasında dokuz vilayetimize baktığımızda, Bursa’da 4 bin 718, Denizli’de 2 bin 268, İstanbul’da 16 bin 870, Kahramanmaraş’ta 2 bin 187, Kocaeli’nde 1950, Konya’da 2 bin 352, Malatya’da 1423, Sakarya’da 3 bin 144 ve Tekirdağ’da 577 fazla vefat gerçekleştiğini gördük. Türkiye nüfusunun yüzde 35’ini kapsayan bu dokuz kentimizde, 2020 yılında toplam 35 bin 489 fazladan mevt gerçekleşti. (HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
