Universus Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin ‘Evde Kalamayanlar: COVID-19 Günlerinde Çalışma Alakaları Araştırması’ isimli raporunda pandemi sürecinde çalışmak zorunda kalanlarla ilgili çarpıcı ayrıntılara yer verdi. Rapor Fırat Çoban’ın koordinatörlüğünde Deniz Durdu, Kağan Şeker, Kubilay Cenk Karakaş, Meltem Oktay ve Sinem Yıldız’ın İstanbul’da gerçekleştirdiği çalışmaya Doç. Dr. Aziz Çelik danışmanlık yaptı.
Araştırma bilgileri 16’sı motosikletli kuryelerle, 14’ü market çalışanlarıyla olmak üzere toplamda 30 yarı-yapılandırılmış görüşme ve market çalışanlarıyla yapılan 101, motosikletli kuryelerle yapılan 119 online anket sonucunda derlendi.
Raporda öne çıkan tespitler şöyle:
KURYELER: Salgın periyodunda market çalışanları ve motorsikletli kuryelerin çalışma şartları ağırlaşırken çalışma saatleri uzadı. Bu uzun ve ağır çalışmanın çalışanların fiyatlarına yansımadı lakin her iki çalışan kümesinin da harcamaları salgın sürecinde arttı. Sendikalaşma oranının hayli düşük seyrettiği bu çalışan kümelerinde salgın sürecinin başında dayanışma ağı olarak başlayan platformlar bugün daha örgütlü bir hale geliyor. Lakin, iş uğraşlarının çalışanlar tarafında şiddetli geçtiğini söylemek ise pek mümkün değil.
MESAİ FİYATLARI ÖDENMİYOR: Çalışma müddetlerinin arttığı her iki çalışan kümesinde da en çok karşı karşıya kalınan haksızlıkların başında fazla mesai fiyatlarının ödenmemesi geliyor. İşverenden/işyeri idaresinden sırasıyla en çok iş saatlerini kısaltma talebinde bulundular. Bu talepler büyük ölçüde karşılanmadı.
GELECEKTEN KAYGI DUYULUYOR: Bilhassa “Sağlık, güvenlik, güvence” başlığından edindiğimiz datalar, salgının birinci periyodunda gerek hükümet gerek öbür siyaset yapıcılar tarafından sık sık lisana getirilen herkesin tıpkı gemide olduğu ve zengin-fakir üzere ayrımların belirsizleştiği tezlerinin rastgele bir gerçekliğe tekabül etmediğini açıkça gösterdi. “Yarınınızdan/geleceğinizden telaş duyuyor musunuz?” sorusuna 116 motosikletli kuryenin 95’i evet, 14’ü kısmen derken; sadece 7 iştirakçi bu soruya hayır cevabını verdi. Tıpkı soruya 101 market çalışanının 76’sı evet, 15’i kısmen derken; sırf 10 iştirakçi bu soruya hayır karşılığını verdi.
MÜŞTERİLER DÜZGÜN DAVRANMIYOR: Müşteri ile bağlantılar kısmında, çalışanlara müşterilerin tavırlarını ve karşılaştıkları durumları sorduk. Sorumuza karşılık veren 119 motosikletli kuryenin 85’i salgın sürecinin müşteri tavrını olumsuz etkilediğini söylüyor. Market çalışanları ise “Müşterileri hangi sıfatla tanımlarsınız?” sorusuna halden anlamaz, bilinçsiz, kaba ve kaprisli olarak yanıt veriyor
İŞSİZLİK KORKUSU: Araştırma sürecinde elde ettiğimiz datalar, her iki çalışan kümesinin da bir dizi hak kaybıyla karşılaşmış olmaları ve salgın şartlarında ağır risk altında olan en önemli kesimde çalışmalarına karşın, iştirakçilerin bu koşullarda çalışmayı sürdürdüğünü gördük. Çalışanların bu şartlara katlanmalarının en büyük nedeninin salgın devrinde işsiz kalmak olduğunu, hem motosikletli kuryelerin hem de market çalışanlarının ezici bir çoğunluğunun yarınından/geleceğinden kaygı duymalarının bu kaideleri kabullenmelerine neden olduğunu açık bir halde söyleyebiliriz.
Raporun tamamı
Gazete Duvar
