İmece Mesken Personelleri Sendikası’nın Covid-19 raporuna nazaran konut emekçilerinin çok büyük bir kısmı pandemide işten çıkarıldı. İşe devam edenler ise düşük fiyatlarla fazla mesaiye zorlanarak çalıştırıldı. Mesken işlerinin yanı sıra yemek yapmak, alışverişe gitmek, çocuk bakmak da konut personellerine yüklendi. İş yükü artarken maaşlar azaldı. Sendikanın Antalya Büro Lideri Minire İnal, pandemide konut çalışanlarının neler yaşadığını şöyle anlatıyor: “Aylıklı çalışanlar 7/24 çalışmak zorunda kaldı. İşsiz kalanlarsa resmen aç kaldı.”
Covid-19 salgınının ekonomik tesirlerini en çok hisseden meslek kümelerinden biri olan konut iş personelleri, bu devirde tazminatsız işten çıkarıldı. Öte yandan büyük bir çoğunluğu kayıt dışı çalıştırılan konut çalışanları kısa çalışma ödeneğinden de faydalanamadı. İmece Konut Emekçileri Sendikası Antalya Büro Lideri Minire İnal, “Bir dolmuş parası bulamayanlar, tüpünü borçlanarak ortamlar oldu, olmaya da devam ediyor” diyor.
70’e yakın konut personeliyle görüşülerek hazırlanan raporun çıktıları düzenlenen basın içtimasında paylaşıldı. Içtimada kelam alan Minire İnal, mesken personellerinin açıklanan toplumsal desteklerden faydalanamadığını söylüyor:
“Desteklere online müracaat sistemi yaptılar ancak aramızda okuma yazma bilmeyenlerimiz vardı. Telefonu olmayanlar, telefonu olsa bile internet kullanamayanlar var. Bunu belediyeye ilettiğimde ‘sistem böyle’ dediler. Sonra konut emekçilerini tek tek arayıp T. C. kimlik numaralarını alarak onlar ismine müracaat yaptık.”
İmece Mesken Çalışanları Sendikası, milletlerarası konut emekçileri konfederasyonu IDWF’nin (International Domestic Workers Federation) üyelerinden. Minire İnal, IDWF’nin pandemide işsiz kalan konut emekçileri için bir fon oluşturduğunu ve bu fonu Türkiye’ye de gönderdiğini belirtiyor. Çok acil maddi yardıma muhtaçlığı olan bir konut çalışanını, desteği alması için aradığında ise “Dolmuşa binecek param yok” yanıtıyla karşılaştığını anlatıyor. Bununla bir arada ölçüsünden bağımsız olarak her türlü dayanışma ve desteğin konut çalışanlarını güçlendirdiğini söz ediyor.
‘GÖÇMEN KONUT ÇALIŞANLARI MESKENDEN KOVULDU’
En büyük zorluğu yaşayan kümelerin başında göçmen mesken çalışanlarının geldiğini belirten İnal, “Göçmen personeller yatılı olduğu için daha büyük dert oldu. Müsaade kullanamadılar, iş yükleri arttı. Müsaade kullanmak istediği için darp edilenler, konuttan kovulanlar oldu” diyor.
‘BULGUR, SALÇA DEĞİL NAKİT DESTEĞİ GEREKİYOR’
Basın içtimasında konuşan İmece Konut Emekçileri Sendikası gönüllüsü Sinem Atakul ise salgın periyodunda mesken emekçilerinin sırf koli yardımlarından faydalandığını lakin bu yardımların kirasını ödeyemeyen, tüpünü dolduramayan şahıslar için bir meal tabir etmediğini belirtiyor. Atakul, kısa çalışma ödeneği üzere destek paketlerinden yararlanamayan bireylere nakdi yardım yapılması gerektiğinin altını çiziyor:
“Türkiye üzere devletlerde destek paketlerinden, gereksinim kredilerinden faydalanamayan bir emekçi topluluğu var. Konut çalışanlarının emekçi statüsüne alınmadığı devletlerde de tıpkı bunalım yaşanıyor. Bir çok belediye sadece koli bağışı yapıyor. Halbuki covid sürecinde bulgur, salça ve makarnanın dışında nakit desteğine muhtaçlık var. Zira bu beşerler kiralarını ödeyemiyorlar. Meskenlerine kilit vurup anasının, babasının yanına taşınan ve ruhsal meseleler yaşamaya başlayan kişiler var. Bu kişilere bulgurla, makarnayla destek çıkamazsınız.”
‘EV EMEKÇILERI MOLA MÜHLETINI KULLANAMADI’
Rapora nazaran pandemide konut çalışanlarının çalışma vadesi günlük 10 saati buldu, kimi çalışanlar mola hakkını kullanamadı. Kullanabilenler ise bu mühletin 15 dakikayla sınırlandığını belirtiyor. Bu devirde hane halkının bütün bireylerinin karantinada olmasından ötürü konut emekçilerinin iş yükü iki üç kat arttı. Emekçilerden paklığın yanında yemek yapmaları, konuttaki yaşlılara bakmaları da beklendi. Konut çalışanı H. G. bu durumu şöyle özetliyor: ”Patron meskende, benim işlerim daha da arttı ekstra işler eklendi buna karşın maaşımı düşürdüler. Çıkarsam iş bulamam endişesiyle ne derlerse yapıyorum. Çalıştığım konutun aklınıza gelen tüm işlerini yapıyorum artı pazar alışverişini de yapıyorum. Çocukları piyano, voleybol üzere toplumsal faaliyetlere de ben götürüp getiriyorum.”
Raporda, mesken personellerinin birçoklarının sigortasız çalıştırıldığına dikkat çekiliyor. Konut emekçisi K. A. bunu şöyle anlatıyor: “15 yılı aşkındır mesken personelliği yapıyorum. Haklarım konusunda hiç haber sahibi değilim. Otel işi serilik olduğu için prim günüm çok az şu an eşimin sıhhat teminatından yararlanıyorum. Konut işlerinde de SGK olsa şimdiye emekli olurdum.” Sair bir konut çalışanı H. Ö ise ”Ben konut işlerinde çalışan bir kadındım bu devrana kadar. İki çocuğuma ve iki torunuma bakıyordum. Ben sigortam yatırılıyor diye biliyordum. Atılmadan bir hafta evvel sigortamı sormuştum ‘Sigortan var’ demişlerdi ve bunun üstüne işten çıkarıldım.”
‘TEMİZLİĞE GİTTİĞİMİZ MESKENLERIN KÖLESİ DEĞİLİZ’
Bir gayrı konut personeli K. K., “Ev çalışanların türel hakları yok denilecek kadar az zira devlet konut emekçilerini işçi statüsünde görmüyor” diyor. K. K. sair çalışanlar üzere muamele görmek ve emeğinin karşılığını almak istediğini söylüyor: “Bir günlük aklığa gittiğimiz konutların kölesi değiliz keşke bunu iş verenler de bilse.”
Mesken emekçilerinin kayıt dışı ve teminatsız çalışmasını engellemek için alınması gereken esas tedbirler raporda şöyle sıralanıyor:
- İşsizlik yardımları, konut personellerini kapsayacak biçimde genişletilmeli. Yeni korona virüsünün yayılmasını sınırlamak için hükümetler, işsizlik yardımları getirmek suretiyle mesken çalışanlarına destek olmalıdırlar.
- Toplumsal müdafaa kapsamını, kayıt dışı konut personellerini de kapsayacak halde genişletilmelidir.
- Konut emekçilerine esirgeyici gereç ve salgın hakkında kâfi haber sağlanmalıdır.
- Mesken emekçilerini ve göçmenleri dışarıda bırakan kayıtlı çalışmaya odaklanan destek paketlerinin tüm çalışanları kapsayacak biçimde genişletilmelidir.
Gazete Duvar
