Meral Candan
“Bu süreçte toplumsal baskı daha da arttı. Ailem ve tanıdıklar “ne yapacaksın, bari evlen” demeye başladı.”
“Ağır bir basınç oluştu üzerimde. Tabi o periyotta işlerim de çok yavaşladı. Oradaki belirsizlik de üstüne geldi.”
“Babam çalışıyor fakat onun da tertipli bir işi yok. 5 ay kira ödedik lakin bizim de dayanma gücümüz kalmadı.”
“Ağustos ayı yıllık artırım ayı. Konut sahibinden artırım yapmamasını talep ettim o da konuttan çıkmamı istedi. Çok seçeneğim yoktu yani.”
Bu kelamlar, pandemi süreci ve onun getirdiği ekonomik zorluklar nedeniyle konutlarından taşınmak zorunda kalanlara ilişkin. Hayatımızın her alanını etkileyen bu sürecin daha ne kadar devam edeceği belirsizliğini koruyor. Son günlerde “Türkiye iktisadı uçuyor” halinde beyanat verenlerin bilakis beşerler bir yerlerde sessizce eşyalarını topluyor.
Ailesi Mersin’de yaşayan 25 yaşındaki Gülistan’ın en büyük hayali gazeteci olmak. 5 yıl evvel Kocaeli Üniversitesi Gazetecilik Bölümü’nden mezun olduğunda iş bulabilmek ismine yıllarca İstanbul ve Mersin ortasında mekik dokuduğunu anlatıyor: “Nihayet geçen temmuz ayında Sultanahmet’te yer alan bir turizm şirketinde iş buldum. Pandemi nedeniyle 15 Mart itibariyle fiyatsız müsaadeye çıkarıldım. Daha sonra işten çıkarmalar olacağı söylendi ve alttan alta iş bakın iletisi verildi. İşten çıkarma yasağı kalkınca resmi olarak işten çıkarılacağım. Bir yılım dolmadığı için de tazminatım olmayacak, sigortam yetmediğinden de işsizlik maaşına başvuramayacağım. Maddi olarak daha fazla dayanamadım ve İstanbul’daki meskenimi kapatıp ailemin yanına Mersin’e döndüm.”
Altı yıldır birinci kez ailesi ile birlikte yaşamaya başlayan Gülistan içinden geçtiği süreci ‘çok umutsuzum’ diye özetliyor. Mersin’de ne yapacağını bilmediğini, üstüne ailesi ve tanıdıklarının ‘bari evlen’ baskına maruz kaldığını anlatıyor. Toplumun içinde kendini küçük ve ezik hissettiğini söyleyen Gülistan hayallerinden de vazgeçmiş: “Şu an içimden hiçbir şey yapmak gelmiyor. Artık ne lisan okuluna gitmek istiyorum ne de gezmek.”
‘DAYANMA GÜCÜMÜZ KALMADI’
3 yıl evvel İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü’nü kazanarak İstanbul’a yerleşen 22 yaşındaki İpek, okulların açılıp açılmayacağına dair belirsizlik nedeniyle kasvet yaşıyor. Konut arkadaşıyla yaşadığı konutun kirasını ödemekte zorlanan İpek’in ailesinin durumu da iyi değil. Bu süreçte onlardan da dayanak alamayan İpek yaşadığı ikilemi şöyle aktarıyor: “Pandeminden evvel bir kafede çalışmaya başlamıştım fakat pandemi olunca kafe kapandı ve işsiz kaldım. Karantina sürecini Bursa’daki ailemin yanında geçirdim. Bu süreçte kontratımız olduğu için İstanbul’daki meskenin kirasını ödemeye devam ettim. Bursa’da oturduğumuz mesken de kira. Annem engelli olduğu için çalışamıyor. Babam çalışıyor lakin onun da sistemli bir işi yok. 5 ay kira ödedik ancak bizim de dayanma gücümüz kalmadı.”
Hem mesken arkadaşının hem de kendisinin faal olarak İstanbul’da iş aradığını söyleyen İpek, meskenini kapatmamak için direniyor. Hayalinin akademik meslek yapmak olduğunu belirtip “Bir de mesken kiraları çok arttı son devirde. Bizim oturduğumuz meskenin kirası genele nazaran uygun kalıyor. Meskeni eşyalı kiralamıştık. Tekrar o denli bir mesken bulmak zor” diyor. Lakin İpek’in bu süreçteki tek külfeti konut olmamış.
‘MADDİ OLARAK ÇOK ŞEYİ KISITLADIM’
Toplumsal hayatı da önemli bir halde etkilenmiş, arkadaşlarına durumunu belirli etmekten utandığı için küçük palavralara bile başvurmuş: “Okurken hem çalışıyor hem de aldığım burslarla geçimimi sağlıyordum. Okullar kapanınca onlar da kesildi. Bu yaştan sonra da babamdan harçlık almak güç geldi. Maddi olarak çok şeyi kısıtladım. Arkadaşlarımla pek buluşmadım. Aslında önlemli görüşebilirdim lakin maddiyatı sebep olarak sunmak yerine sıhhati mazeret ettim. Mesela konut arkadaşım ve birkaç arkadaşımla bir yere gidecektik. Inançlı görmediğimiz için otobüse binmedik. Ben yürümeyi teklif ettim, onlar ise taksi kullanmayı… Cebimdeki para taksiyle götürür lakin getirmezdi. Bu nedenle sıhhat için yürüme konusunda ısrar ettim. Tavırlarımın sebebinin anlaşıldığının farkındayım fakat o an yapacak bir şey yoktu. Açık açık ‘Param yok’ diyemiyor insan. Yalnızca onlara değil ki, kendime de itiraf edemiyorum bu durumu.”
‘PARALARI TOPLA MAAŞI AL’
Yıllardır kızıyla birlikte yaşadığı Kuzguncuk’taki konutundan ayrılmak zorunda kaldığı için epey üzgün Selda. Bugünlerde meskendeki eşyaların bir kısmını satmakla bir kısmını da gereksinim sahiplerine ulaştırmakla meşgul. Özel bir okulda öğretmenlik yapan Selda işlerin pandemiyle birlikte çok süratli kötüleştiğini söylüyor: “Okul idaresi, pandemiyi çalışanların aleyhine kullanmaya başladı. Önemli mobbing var. Elime liste verilerek ‘Şu adreslerden gidip okul fiyatını al, yoksa maaş yok’ deniyor. Hem devletten yardım alıp hem de insanları tam gün çalıştırıyorlar. Okula çalışmaya gelirken yol parası harcıyorum, çocuğum meskende tek başına, onun yemeğini yapıp bırakıyorum. Günlük masrafım oluyor yani çalışmak için. Okul idaresine ‘Paramı verin çalışayım’ dedikçe ‘Paraları topla, maaşını al’ karşılığını alıyorum. Beşerler da sıkıntı durumda, para toplanamıyor.”
Bu periyotta kirasını ödemekte zorlanmaya başlayan Selda mesken sahibinden yıllık artırımı yapmamasını istemiş. Fakat aldığı cevap meskenin boşaltılması olmuş. “Çok seçeneğim yoktu” diyen Selda kira vermemek için eski eşinin meskenine yerleşmeye karar vermiş. “Eski eşim yurt dışında yaşıyor. Şu an yerleştiğim konut boşanmadan evvel birlikte yaşadığımız mesken zaten” dese de durumdan mutlu değil. Zira eski eşi bu durumu çoktan bir baskı aracına çevirmiş. “Bir örnek vereyim. Kızımızı bir kursa yazdırmış. Ileti atıp o kursa onu götürmek zorunda olduğumu yazıyor. Karşı çıkacak olduğumda da ‘Sana konutu verdik ya’ karşılığını veriyor” diye yaşadıklarını anlatan Selda şimdilerde bir plan yapamıyor ve ekliyor: “Bu durumdan kendi normalime geçişim en az üç yılımı alır.”
‘NEFES ALAMIYORUM SANKİ’
Dokumacılık mümessilli Meltem’in meskenden taşınma sebebi İpek, Gülistan ve Selda’dan farklı. Yıllardır İstanbul’un merkezinde yalnız yaşadığını söyleyen Meltem pandemi sürecinde geçirdiği panik ataklar nedeniyle semt değiştirmeye karar vermiş: “Evden beş aya yakın hiç çıkmadım. Olağanda de konuttan çalıştığım için hayatımda çok değişen bir şey olmadı bu manada. Lakin pandemi vakti bir sabah kalktığımda içimde bir kahır hissettim. Birkaç saat sonra da çok ağır bir panik atak geçirdim. Hayatımda birinci kere bu türlü bir şey yaşadım. O devir online psikolog takviyesi aldım. O da işe yaramayınca psikiyatriste yönlendirildim ve ilaç kullanmaya başladım.”
Meltem’in pandemi devrinde en çok etkilendiği şey belirsizlik ve sevdiklerini kaybetme korkusu olmuş. “Çok fazla mevt haberi alıyorduk, bilinmez bir durum vardı. Açıklanan sayılara hiç inanmadım, hala inanmıyorum. Münasebetiyle güvenebileceğim ne bir idare ne de şuurlu bir toplum mevcut. Bu durum ağır bir baskı yarattı üzerimde. Tabi o devirde işlerim de çok yavaşladı. Oradaki belirsizlik de tüm bunların üstüne geldi” diyen Meltem yaşadığı semtin kalabalığından da kaçmak istemiş. Yaşadığı mahallede gerçek düzgün bir yeşil alan olmamasından yakınarak “Nefes alamıyorum sanki” diye tanım ediyor hislerini.
Eylül ayı için dillendirilen muhtemel bir karantina söylemi de taşınma süreçlerini hızlandırmış: “Aslında pandemiden evvel de Şişli’den taşınma üzere bir niyetim vardı. Sarıyer’de istediğim üzere bir mesken bulamayınca ertelemiştim. Lakin artık bu mahallede yaşamaya katlanamıyorum. Hele pandemi sürecinde bunu daha iyi anladım. Artık taşındığım mesken bir sitede. Kendine ilişkin kocaman yeşil bir alanı var. Sabahları yürüyüş yapabilirim. O kadar değerli ki bunlar şu an benim için.”
Gazete Duvar
