ANKARA – Türkiye’de seçimlerin şeffaflığı ve denetlenebilirliği alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu Oy ve Ötesi Derneği, 2014 yılından bu yana seçimlerde sandık başlarında istekli olarak gözlemcilik yapıyor.
Seçimler öncesi müşahitlere eğitim veren dernek, tertibi sandık başında vazife alan gönüllerinin T3 ismini verdikleri taşınabilir uygulamaya ıslak imzalı tutanakları yüklemesiyle başlatıyor. Böylelikle dernek tarafından elde edilen tutanaklar Yüksek Seçim Kurulu’nunkilerle karşılaştırılarak usulsüzlük yapılıp yapılmadığı teyit ediliyor.
Kuruldukları günden bu yana aktifliğini artırarak 350 bin civarında gönüllüye ulaşan dernek, oy vermenin ötesine geçerek Türkiye’de iştirakçi demokrasi kültürünü yaygınlaştırmak maksadıyla geçtiğimiz günlerde ‘Dijital Demokrasi Platformu’ kurdu.
Mustafa Köksalan Yedinci yılını dolduran Oy ve Ötesi Derneği Lideri Mustafa Köksalan ile ‘erken seçim’ tartışmalarını, seçim güvenliğini ve son devirde hayata geçirdikleri ‘Dijital Demokrasi Platformu’nun fonksiyonunu konuştuk.
‘OY VE ÖTESİ, SİVİL VAROLUŞUN BİR SONUCU’
Oy ve Ötesi Derneği’nin 2014 yılında Türkiye’de seçim güvenliğiyle ilgili önemli tasalarının olduğu bir periyotta kurulduğunu söz eden Köksalan, geçen yedi yıllık süreci şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Oy ve Ötesi, seçimlere indirgenmiş bir dernek. Biliyorsunuz biz 2014 yılında genel seçimler öncesi altı arkadaşımızla bir ortaya gelerek derneği kurduk. O devirde seçim güvenliğiyle ilgili önemli kaygılar vardı. Geriye dönüp baktığımızda evvelce sandık sivil bir alan değildi. Oy ve Ötesi’nin gayretleriyle sandık, sivil bir alana dönüştü. Müşahitler gitti, müşahede yaptılar. Biz de o müşahedeler sonucu bilgileri bir ortaya getirerek tarafsız, bağımsız raporlar ürettik. Oy ve Ötesi’ni sivil varoluşun bir sonucu, bir başarısı olarak görüyorum. Bir yerde sandıkların bekçisi olduk. Tahminen bugün değil fakat bundan 40-50 yıl sonra Oy ve Ötesi’nin ne kadar değerli bir sivil teşebbüs olduğu anlaşılacak.”
‘SANDIK ŞURALARI BAĞIMSIZ SİVİLLER TARAFINDAN OLUŞTURULMALI’
Türkiye’deki seçimlerle ilgili hayata geçirmek istediği bir hayali olduğundan da bahseden Köksalan, “Benim şöyle bir hayalim var: Biliyorsunuz sandık konseyleri partilerden oluşuyor. Aslında sandık demokrasi için var; demokrasi de halk için var. O yüzden sandık başlarında partilerden olmaksızın halkın içinden şahıslar olması gerekiyor. Sandık şuralarını tarafsız, bağımsız siviller olarak bizler oluştursak diye istiyorum” diye konuştu.
ERKEN SEÇİM TARTIŞMASI: BİZ HAZIRIZ
Son periyotta erkek seçim tartışmalarının ağırlaştığına dikkat çekerek “Biz hazırız” diyen Köksalan, “Erken seçim tartışmaları anket sonuçları üzerinden yürütülüyor. Anketlerde oyu yüksek çıkan erken seçim tartışmasını gündeme getiriyor. Oy ve Ötesi ise seçimlerin ilan edildiği gün çalışmalara başlıyor. Bizim bir sloganımız var; seçim varsa biz de varız diye. Tıpkı biçimde organize olmaya devam ediyoruz. Seçimler 2022’de de olsa 2023’te de olsa biz seçimlere tam takım hazırız” sözlerine yer verdi.
‘HERKES MİSYONUNU YAPARSA PARMAK BOYASINA GEREK YOK’
Köksalan, seçim güvenliği tartışmaları ortasında eski tekniklerden ‘parmak boyası’ uygulamasının yine önerilmesine de değinerek, şunları söyledi:
“Elinize vazelin sürerseniz boyanın kalmadığını biliyor musunuz? Bence tahlil parmak boyası değil, tahlil müşahitlerin sandıklara sahip çıkmasıyla ilgili. Mesela seçmen listeleri mi hazırlanıyor; partiler üzerlerine düşen vazifeleri yaparsa parmak boyasına gerek kalmaz. Parmak boyası getirilse dahi onun da o parmaktan çıkması için tahliller var. Kıymetli olan insanlarda şuur oluşturmak. Parmak boyasını tahlil değil.”
‘EN BÜYÜK SORUN OY VE ÖTESİ’NİN SEÇİMLERE İNDİRGENMESİ’
Köksalan’a nazaran dernek olarak en büyük meseleleri yalnızca seçimlere indirgenen bir sivil teşebbüs olarak algılanmak. Oy ve Ötesi’nin yalnızca seçime indirgenmesini, demokrasinin de sandığa indirgenmesi olarak açıklayan Köksalan, yakın vakitte kurdukları ‘Dijital Demokrasi Platformu’ ile yurttaşları, çevrimiçi ortamda bir ortaya getirerek lokal sıkıntıların tahliline yurttaş iştirakini artırmayı amaçlıyor.
‘TEMSİLİYETİN YETERSİZ KALDIĞI YERDE İŞTİRAKÇİ DEMOKRASİ BAŞLAR’
Mustafa Köksalan, platform hakkında şu bilgileri veriyor:
“Biz 2019 yılında proje geliştirme toplantıları yaptık. Toplantılar sırasında fark ettiğimiz şuydu: Hepimiz ülke siyasetlerine katılmak istiyoruz, lakin bize verilen opsiyonlar da kâfi gelmiyor. Dijital Demokrasi Platformu da o toplantılar sırasında çıktı ve geliştirildi. Araştırdığımızda gördük ki bu yolla ilerleyeceğimiz yazılımlar aslında ücretsiz halka açık yazılımlar. Temsiliyetin yetersiz kaldığı yerde iştirakçi demokrasi başlıyor. Biz temsili demokraside istiyoruz ki, bir milletvekili yahut belediye lideri yüzbinleri, milyonları temsil etsin. Lakin bunu yapamıyorlar. İştirakçi demokrasi de, devreye işte tam da bu noktada giriyor: Ben ne yapabilirim?
Türkiye aslında e-devlet uygulamasında çok ilerici davranmış. E-devlet baktığınızda yalnızca bilgi veren, tekil bilgi alan bir mecra. Bizim farkımız interaktif bir platform kuruyor olmamız. Kullanıcılar birbirleriyle de interaktif biçimde bir ortaya gelebiliyorlar. Bu da çok farklı tahlil tekliflerini tetikleyebilecek bir imkân sağlıyor. E-devletin, CİMER’in eksikliği interaktif olmamaları. Mesela belediyeler eski periyotta anketörler aracılığıyla seçmen araştırması yapabiliyordu fakat artık bu araştırmaları dijital ortama taşıdı. Birinci kere bu yıl iştirakçi bütçe çalışmaları görüyoruz. Fakat daha da fazlasını yapabiliriz. İşte daha da fazlası bizim uğraştığımız taraf. Platform, 2021’in ağustos ayından itibaren, İstanbul Avcılar’da pilot uygulama olarak hayata geçti. Dijital teknolojilerin hayatımızda yarattığı en kıymetli değişimlerden biri yurttaşların bilhassa mahallî idare süreçlerine iştirakini kolaylaştıran platformların gelişimine imkan tanıması. Dijital Demokrasi Platformu ile ilçe sakinlerinin, mahallî idare ve karar alma süreçlerine tesirli biçimde katılmalarına imkan tanımayı hedefliyoruz.”
Gazete Duvar
