Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “açmaz olduğunu asla kabul etmeyeceği üç açmazı var” diyen Murat Uzman, Yetkinreport.com’daki yazısında, “Bunları kabul etmeye ne birçoklarında artık geri dönüşü olmayan noktayı geçmiş olması müsaade veriyor ne de kendisini giderek global oyun kurucu üzere gören gururu” değerlendirmesini yaptı.
Ehil, “Erdoğan’ın asla kabul etmeyeceği üç açmazı” başlıklı yazısında bunları özetle şöyle sıraladı:
BİR: İKTİSAT YALNIZCA İKTİSAT DEĞİLDİR
2020’lerin Türkiye’si kuşkusuz 1970’lerde TÜSİAD bildirisi sonrasında yıkılan 1970’ler Türkiye’sinden çok farklı, kast ettiğim o değil. Ancak son yıllarda iktisat parametreleri dışına çıkmamaya dehşetle karışık bir itina gösteren TÜSİAD’ın, iç siyasete girmeden, ihtimamlı bir lisanla da olsa bu hatta gelmesi aslında Erdoğan’ın açmazlarından birine işaret ediyor.
Bunda bütün hata da Erdoğan’da değil. Sermaye sınıfı kısa günün kârı için demokratik hakların kısılmasına yalnızca 12 Mart, 12 Eylül darbelerinde onay vermedi. Yakın periyotta 2010 Anayasa değişikliği, 2013 Seyahat protestoları sonrası ve 2016 askeri darbesi teşebbüsü sonrasındaki kısıtlamalara da onay verdi.
Erdoğan bu denkleme aşinaydı: kârlarını artırırsam, hakların kısıtlanmasına ses çıkarmazlar. Bu anlayış, kısıtlamalar iktisadın parametrelerini de baskılayana kadar yönetim etti. Ne vakit ki, 2016 sonrası ilan edilen Harikulâde Hal, 2017 Anayasa değişikliğiyle kurumsallaştı, Cumhurbaşkanı yürütmenin her alanında tek kelam sahibi oldu, o vakit sermaye sınıfında şafak attı. Erdoğan’ın 2018’de Hazine ve Maliye’yi birleştirip başına damadı Berat Albayrak’ı getirmesi işin tuzu biberi oldu.
Denizin bittiği yer, Albayrak’ın gidişiyle gelen Lütfi Elvan ve Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın sermaye örgütlerinin, yani TÜSİAD, MÜSİAD, TOBB ve TESK’in görüşlerini alması ve tekliflerinin Erdoğan’ın ıslahat olarak duyurduğu metinde yer almamasıydı.
Erdoğan’ın açmazı hâlâ bu denklemi geçerli sanmasında.
İKİ: DAHA ÇOK YETKİ Mİ DEMOKRASİ Mİ?
Geldiğimiz etapta Erdoğan seçimi, parlamentoyu, yargıyı, basını, sivil toplumu lakin kendi iktidarının sürekliliğine katkıda bulunduğu ölçüde yasal sayıyor. Kendi yasal saydığını da Anayasa haline getirmek istiyor. Bu gidiş, muhalefete iktidarın kenar süs olduğu surece tahammül etme tarafındadır. Erdoğan’ın HDP üzerindeki baskıya Kemal Kılıçdaroğlu ve Meral Akşener’den katılmasını beklemesi bunu gösteriyor. Her iki önder de bu kez tuzağa düşmedi; Ali Babacan (DEVA) ve Ahmet Davutoğlu da (Gelecek) karşı durdular.
Bu gelişme Erdoğan’ın iktidar paydaşlarına bağımlılığını artırdı. Paydaşları derken bilhassa çoğul kullandım, zira artık iktidarın fiili ortakları ortasında yalnızca MHP yok, diğerleri da var. AK Parti’nin 2019 mahallî seçim hezimetinden AK Parti gereken dersi hâlâ çıkarmadı lakin, İslami tarikat ve cemaatler çıkardı. Belediye menfaatleri kesilince, Erdoğan’a “Saadet’e gideriz” şantajına başladılar. Saadet de Millet İttifakıyla flörte başlayınca, cemaatler de Cumhur İttifakına paydaş oldu.
İstanbul Mukavelesinin iptali açmazı budur.
ÜÇ: DIŞ SİYASETTE BELALI KOMŞU PERİYODU
AB’nin merkez ülkelerinin, daha da dar sözle Almanya ve Fransa’nın Türkiye’den üç temel beklentisi var artık. Rusya’dan yana olma, bize Müslüman göçmen gelmesine müsaade verme ve Yunanistan ile Kıbrıs Rum hükümetini korkutup üzerimize getirme. Türkiye’nin iktisadı için önemli ehemmiyeti olan AB Türkiye’ye “belalı komşu” muamelesi yapıyor, “bela çıkarmazsan mükafatını alırsın” demeye getiriyor.
Güç siyaseti devredeyken Batının insan hakları ve demokrasi söylemi, içi boşalmış bir “kaygı” ikiyüzlülüğü dışında bir manaya gelmiyor. Esasen Dışişlerinin, Türkiye’nin aday üye olarak anılmadığı, Kıbrıs Türklerinin yok sayıldığı bir beyanına “olumlu” demesi de. Yani bir manada Erdoğan’ın belalı komşu siyaseti sonuç getirmiş görünüyor.
Meğer belalı komşuyu oynamanın siyasi olduğu kadar ekonomik sonları da var. Zira dış siyaset Türkiye’nin iktisadı üzerinde hiçbir periyot bugünkü kadar tesirli olmamıştı. Dış siyasetteki her adım, iktisadın zati hassas durumdaki istikrarlarını bozabilir, açmazı burada.
YAZININ TAMAMI
Gazete Duvar
