Laura Geggel
Yeni bir araştırmaya nazaran, Mısır’daki arkeologlar, kayıtlara geçen en eski evcil hayvan mezarlığını keşfettiler; bu, deniz kabukları, cam ve taş boncuklarla süslenmiş tasmalar takan kedi ve maymunların kalıntıları da dahil olmak üzere, evcil hayvanlarla dolu yaklaşık 2 bin yıllık bir mezarlık.
BİLİNEN BİRİNCİ EVCİL HAYVAN MEZARI
Varşova’da bulunan Polonya Bilimler Akademisi’nde zooarkeolog olan baş araştırmacı Marta Osypińska, eski Mısırlıların ilahları onurlandırmak için sayısız hayvanı mumyalamalarıyla tanındığını, ancak bu mezarlığın başkalarından farklı olduğunu söylüyor. Öbür bölgelerde, bazen açlıktan ölmüş yahut boynu kırılmış bir halde gömülen kimi mumyalanmış hayvanların tersine, Kızıldeniz’deki Berenice Limanı yakınlarında bulunan bu mezarlıktaki canlıların hiçbiri, insanların ellerinde öldüklerine dair işaretler taşımıyordu.
Osypińska, Live Science’a gönderdiği e-postada, bundan fazla ‘birileri tarafından beslenmesi ve bakılması gereken yaşlı, hasta ve bedensel yapısı bozulmuş hayvanlar bulunduğunu’ tabir ediyor: “Hemen çabucak hepsi çok dikkatli bir halde gömülmüş olan hayvanlara ulaştık. Hayvanlar uyku konumuna yerleştirilmiş; bazen bir battaniyeye sarılı, bazen kap kapacakla kaplı haldeler.”
Osypińska, bir mezarda bulunan bir makak maymununun üç yavru kedi, otlardan örülmüş bir sepet, bezler, (biri genç bir domuz yavrusunu örten) tabak modülleri ve ‘kafasına örtülmüş iki adet çok hoş Hint Okyanusu deniz kabuğu’ ile birlikte gömüldüğünü aktarıyor: “Bu nedenle, Berenice’de rabler için her cinsten hayvanın değil, sadece evcil hayvanların kurban edildiğini düşünüyoruz.”
YÜZLERCE MEZAR BULUNDU
Arkeologlar, Mısır’da erken Roma periyodunda birinci ve ikinci yüzyıllara tarihlenen bu evcil hayvan mezarlığını kazara keşfettiler. Araştırmacılar yıllardır, Berenice’in dış mahallelerinde hafriyatlar yapıyorlar; çünkü bu bölgeler eski Mısır toplumundan kalan çöplerle dolu eski bir çöplüğe mesken sahipliği yapıyor. Arkeologlar, 2011 yılında bir alanda küçük hayvanların kalıntılarını bulmaya başladılar ve bundan dolayı zooarkeolojideki uzmanlığı nedeniyle Osypińska’yla irtibata geçtiler.
“Düzinelerce kedi iskeleti olduğu ortaya çıktı” diyor Osypińska. Aslında kazdıkları alanda buldukları 585 hayvanın 536’sı kedilerden, 32’si köpeklerden, 15’i maymunlardan, biri tilki ve biri de şahinden oluşuyor. Hiçbir hayvan mumyalanmamış, lakin kimileri derme çatma tabutların içinde yerleştirilmiş. Osypińska, örneğin büyük bir köpeğin ‘palmiye yapraklarından yapılmış bir paspasa sarıldığını ve birinin bedenine tıpkı bir lahit üzere büyük bir kabın (amforanın) iki yarısının dikkatlice yerleştirildiğini’ söylüyor.
Osypińska, tıpkı bugünkü birtakım evcil hayvanlar üzere, bu hayvanların da sahipleri için çalışmış olabileceğini söz ediyor. Örneğin, kediler fareleri yakalamış ve köpekler korunmaya ve avlanmaya yardım etmiş olabilirdi. Öteki yandan hayvanlardan birkaçının vücudu deforme olmuştu, yani muhtemelen koşamıyorlardı.
Osypińska, “Birisi bunun üzere ‘işe yaramaz’ bir kediyi besledi ve meskeninde tuttu” diyor. Takımı, bunların yanı sıra, kimileri neredeyse dişsiz ve yaşlılık çağına ulaşmış olan köpekler ve çalışmak için çok küçük, kedilerden bile daha küçük olan üç tane ‘oyuncak köpek’ buldu.
CAM VE BONCUKLARLA SÜSLENMİŞ TASMALAR BULUNDU
Osypińska, kedilerin birçoklarının telden yapılmış tasmalar ya da boncuktan yapılmış kolyeler takması da dahil olmak üzere, bulguların bu hayvanların evcil hayvanlar ve ‘kimi vakit çok kıymetli ve özel’ olduklarını gösterdiğini söylüyor. Osypińska, hafriyat alanında bulunan, üzeri yazılı bir seramik modülü olan ve birtakım evcil kedilerin hâlâ hayatta olduğunu aktaran bir not içeren ‘ostrakon’un, sahiplerden birine kedileri hakkında endişelenmemesini, zira diğer birinin onlarla ilgilendiğini söylediğini de kelamlarına ekliyor.
Osypińska, birçok bilim beşerinin antik dünyada ‘evcil hayvan’ kavramı olmadığını savunduğu söylerken, “Keşfimiz, insanların, hayvanların dostluğuna ağır bir gereksinimi olduğunu gösteriyor” diye ekliyor. Yaklaşık 2 bin yıl evvel, “Berenice Limanı dünyanın bittiği yerdeydi. Dünyanın boş ve düşmanca bir parçasıydı” diyor: “Tüccarlar buraya imparatorluğa özel mallar getirmek için geldiler. Bu kadar uzun ve güç bir seyahate evcil bir köpek, Hindistan’dan getirilen bir maymun ya da besledikleri kedilerle çıktılar.”
Yazının özgünü Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
