İSTANBUL- Müsilaj ya da başka ismiyle deniz salyası, yüzeyden ve tabandan neredeyse büsbütün kapladığı Marmara Denizi’nde ekolojik yıkıma neden oluyor. Mikroalglerin birtakım cinslerinin çok çoğalması ve salgı üretmesiyle oluşan müsilaj, balıkçılık ve turizmi durma noktasına getirdi.
Marmara’daki müsilaj oluşumunu inceleyen ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün Bilim 2 araştırma gemisi, çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. 5 bilim insanından oluşan toplam 25 kişilik mürettebatıyla inceleme yapan Bilim 2 gemisi, 2017’den bu yana yürütülen Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi (MARMOD) Projesi kapsamında ölçümler yaptı.
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi ve Enstitü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu, Bilim 2 gemisinin topladığı bilgilere dikkat çekerek müsilajın birinci sefer bu kadar yaygın bir biçimde gözlemlendiğini belirtti: “Şu anda 25 metrenin altında oksijen yok. Oksijen azaldığı vakit canlı hayatı direkt etkileniyor. Balık vefatları olduğunu biliyoruz.”
Prof. Dr. Barış Salihoğlu ‘ORGANİK YÜKLERİN PATLAMASINI YAŞIYORUZ”
Müsilajın Marmara Denizi’nin doğal döngüsünü ve biyokimyasal yapısını bozduğuna dikkat çeken Salihoğlu, “Marmara denizi aslında alarm veriyordu ve girdilerden dolayı oksijen düzeyi çok azalmıştı. Artık bu organik yüklerin patlamasını yaşıyoruz” diyor.
Denizdeki oksijensizleşmenin en temel nedenin son 20- 30 yılda denize giren azot ve fosfor kaynaklı yükler olduğunu tespit eden araştırmaya nazaran çok süratli tedbir alınırsa Marmara Denizi 5-6 yıl içerisinde komadan çıkabilir. Prof. Dr. Salihoğlu, bu durumu şöyle anlatıyor:
“Çok süratli tedbir alınırsa oksijen bedelleri, eşik pahaları geçmeye ve deniz nefes almaya başlar. Bunun sonucu olarak da aykırı giden birçok faktör düzelmeye başlar, bunlardan biri de müsilaj. Ekosistem sağlıklı olursa, biyoçeşitlilik yüksek olursa tabiat birçok şeyi tolere eder. Lakin siz ekosistemin dayanıklılığını azalttığınız vakit müsilaj da olur, sülfür de çıkmaya başlar, deniz de kokmaya başlar. Yani her şey olur…”
‘MARMARA’NIN GÜÇ DURUMDA OLDUĞU BİLİNİYORDU’
Etraf Mühendisleri Odası Lideri Ahmet Dursun Kahraman ise kirliliğin ve ekosistem tahribatının ulaştığı boyutların bilim insanları tarafından yıllardır lisana getirildiğini söylüyor. Kahraman, “Bir atık havuzu üzere kullanılan Marmara Denizi’nin güç durumda olduğu yeni anlaşılmadı, uzun vakittir biliniyordu. İstanbul’da her gün 5 milyar metreküp atık suyu denize veriyorsunuz, bunu ölçmeseniz de öngörüyor olmanız lazım” diyor.
Ahmet Dursun Kahraman Kapalı yapısı sebebiyle Marmara Denizi’nin özel bir müdafaa gerektirdiğini belirten Ahmet Dursun Kahraman, mevcut durumu şu tabirlerle anlatıyor: “Yukarıdan baktığımızda Marmara bir atık havuzu üzere. Biz bu havuza müsilajı oluşturan canlıları besleyecek kirleticileri atıyoruz. Onları beslemek ve daha çok üretmek için bilerek ya da bilmeyerek elimizden geleni yapıyoruz. Biz bu besini sağlamasaydık bu nüfus patlaması yaşanmayacaktı.”
Etraf Mühendisleri Odası Lideri Ahmet Dursun Kahraman’ın verdiği bilgiye nazaran Marmara Denizi’ne bırakılan atıklarda sırf karbon arıtılıyor. Müsilajı oluşturan mikroalglerin besin kaynağı azot ve fosfor ise arıtılmadan denize veriliyor.
İleri arıtma ve biyolojik arıtma yapan tesis sayısının hudutlu olduğunu belirten Kahraman, atık su ön arıtma tesislerinin gereken özellikleri taşımadığını belirtiyor. Bu tesislerin barındırması gereken ögeleri şöyle anlatıyor: “Bir ızgara, kum tutucu ve çökeltme havuzu olması lazım. Kapısında atık su ön arıtma tesisi yazıyor. Bakıyoruz ızgara, kum tutucu var ancak çökeltim havuzu yok.”
TESİS KAPASİTESİNİ AŞAN ATIKLAR DİREKT DENİZE BIRAKILIYOR
Öte yandan İstanbul’da ön arıtma bile yapılmadan atıkların denize boşaltıldığı örneklerle karşılaşılıyor. Arıtma tesislerinin kapasitelerini aşan atıkların direkt denize bırakıldığını belirten Kahraman, “Kadıköy’deki ön arıtma tesisinin kapasitesi 800 bin metreküp civarındadır lakin oraya 1 milyon metreküp suyun geldiği günler vardır. Kapasitenin geri kalanı direkt deşarjdır. Bu yıllardır bu türlü, fakat biz bundan lakin gördüğümüz vakit rahatsız olmuşuzdur” diyor.
Uzmanlara nazaran müsilajın ortaya çıkmasını engellemek için atılması gereken en değerli adım, azot ve fosforu da gideren ileri biyolojik atıksu arıtma tesislerinin kurulması ve nizamlı olarak denetlenmesi. Ahmet Dursun Kahraman, “Marmara üzere bir denize denetimsiz atık su deşarjı olmamalı. Arıtma tesisini kurmuşsunuz, en hoş yönetmeliği çıkarmışsınız ancak burada temel olan uygulamadır” diyor.
Prof. Dr. Barış Salihoğlu da denizleri korumak için bütünlükçü ve sürdürülebilir bir yaklaşımla hareket etmek gerektiğini vurguluyor: “Evet denizlerden faydalanıyoruz. Denizlerin önemli bir ekonomik potansiyeli var ancak bu ekonomik potansiyeli ekolojiyi de koruyacak biçimde kullanmamız gerekiyor. Buradaki ana fikir sağlıklı ekosistem, sağlıklı iktisat.”
Müsilajla ilgili bir çalıştay düzenleyerek acil hareket planı hazırlayan Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın detayları bugün kamuoyuyla paylaşması bekleniyor.
Gazete Duvar
