Berfin Çalı
MARDİN – Korona virüsü hadiselerinin yine yükselişe geçtiği son iki ayda Güneydoğu’daki hadise artışı da önemli boyutlara ulaştı. Salgının bölgedeki merkezlerinden birisi haline gelen Mardin’de hastanelerdeki doluluk oranları artmaya devam ederken, mevsimsel hastalıkların da başlamasıyla kentteki sıhhat kapasitesinin yetersiz kalmasından telaş ediliyor. Mardin’deki korona virüsü olaylarını, olağanlaşma sürecini, Mardin’deki hastanelerin doluluk oranlarını Mardin Tabip Odası Eş Lideri Dr. Volkan Binbaş’la konuştuk.
‘KURALLAR KATI UYGULANSAYDI DAHA OLUMLU SONUÇLAR ALINIRDI’
Korona virüsü salgını süreci birinci başladığı günden şu vakte kadar nasıl yürütüldü?
Birinci başlarda salgın, Sıhhat Bakanlığı tarafından bir ikinci basamak sorunu üzere algılanıp yalnızca başvuran olayların teşhisinin konulması ve tedavisi üzerinden yürütülmeye başlandı. Daha sonradan anlaşıldı ki salgınlar bu biçimde yönetilmiyor, bu bir halk sıhhati sıkıntısıdır ve birinci basamakta alınacak tedbirlerle önlenebilir. Halka yönelik bilgilendirmeler yapılırsa, bir ekip tedbirler hayata geçirilirse salgının suratı yavaşlatılabilir. Birinci başlarda filyasyon takımları kuruldu ve devlet bir grup tedbirler aldı; sokağa çıkma yasakları, esnek çalışma sistemi, muhakkak yaş kümelerinin sokağa çıkmasının yasaklanması üzere. Bu yasaklar birinci başta tesirini gösterdi. Kurallar katı uygulanabilseydi daha olumlu sonuçlar alınabilecekti lakin “çarklar dönsün” mantığıyla “Ekonomi ne olursa olsun çökmesin, lakin salgınla da uğraş edelim” denildi.
Olağanlaşma süreci ile öncesi ortasında olay sayısı manasında nasıl bir müşahedeniz var?
1 Haziran sonrasında açılmalar başlayınca ülkenin salgın suratının düşük olduğu bölgelerde bazen 10, bazen de 20 katına çıkan hadise sayıları görülmeye başlandı. Sıhhat Bakanlığı’nın ve hükümetin 1 Haziran sonrası topluma şu iletisi verdiğini düşünüyoruz: “Bundan sonra tedbir almıyorum, tedbirini kendin almalısın.” Bu durumu her gün Twitter’dan Sıhhat Bakanı’nın ve başka öbür devlet vazifelilerinin yaptığı açıklamalardan görmek mümkün. Bunun dışında İstanbul Belediye Lideri, Ankara Büyükşehir Belediye Lideri ve birtakım valilerin açıklamalarından sonra bakanlık üzerinde bir baskı olduğunu, aslında bakanlığın açıkladığı dataların neredeyse 5’le yahut 10’la çarpılmasına dair izlenim oluştu. En son dün benim elde ettiğim bilgide kayınpederini kaybeden bir hekim arkadaşın mezarlıkta cenazesini defnetmeye gittiği vakit öğleye kadar 23 cenazenin daha geldiğini, mevt raporlarında bulaşıcı hastalık yazdığını bana belirtti.
‘HASTALIĞIN OLMADIĞINA İNANAN BEŞERLERLE KARŞILAŞTIK’
Güneydoğu ve Mardin genelinde son iki aydır olayların artmasının sebebi nedir?
Birinci başlarda, Mardinli olup öbür vilayetlere gidip gelen ya da turistik emellerle bu bölgeye gelenlerde görülmeye başlandı. Salgın illaki Güneydoğu ve Mardin’e dışarıdan adım atacak ve gelecekti. Birinci başlarda ülke genelinde alınan tedbirlerle dizginlenmişti. Salgın ilerlemeye, ülkenin en ücra köşesine gelmeye başladığı vakit bizim bölgemizde sıkı tedbirler kaldırılmıştı. Salgın birinci çıktığı yerlere kıyasla çok daha süratli yayıldı. Hane nüfuslarının kalabalığı, sosyolojik nedenler, köy boşaltmaları nedeniyle iç göçün fazla olduğu kent merkezlerinin kalabalıklaşması da eklenince virüs yayıldı. Beşerler olağanlaşma başladıktan sonra virüsün bittiğini düşündüler, hatta bu hastalığının olmadığına inanan beşerlerle karşılaştık. Bu durumda şunu gösteriyor; ülke merkezinden bütün ülkeyi ilgilendiren kararlar alıp yönetilemez. Her bölgenin kendine has problemleri var bu meseleler bulundukları yerlerde çözülmesi gerekiyor.
MÜSPET HASTALARA BİLEKLİK TAKILMASI UYGULAMASI
Pekala bu durum Hıfzıssıhha Meclisleri tarafından yapılmıyor mu?
Yapılmıyor. Pandemi mühletince rastgele bir hukukî desteği olmamasına karşın Bakanlık, pandemi şuraları oluşturacağını söyledi. Öncesinden maddeyle kurulmuş olan Vilayet Hıfzıssıhha Meclis Konseyleri mevcuttu. Bu mevcut şuraların o ilin mevcut sıhhat meseleleri ile ilgili kararlar alma yetkisi var. Hıfzıssıhha Meclisleri hiçbir vakit İçişleri Bakanlığı’nın genelgesinin uygulanması dışında, bölgeye, kentimize has özel kararlar almadı. En son ‘şehrimize yönelik karar alıyoruz’ diye 9 Eylül tarihli kararlar açıklandı, bu ana akım medyaya düştü. Testi müspet çıkmış insanlara bileklik takılması uygulaması. Bileklik takılması, bırakın tedbir almasını insanların damgalanması, etiketlenmesi ve kendi ferdî sıhhat datalarının kamuya açık hale getirilmesi üzere önemli insan hakları problemlerini da içeriyor.
Dr. Volkan Binbaş: Mardin’de virüsü kapan sağlıkçı sayısı 600’ü buldu. Mardin’in sağlıkçı insan gücünün yüzde 10’luk dilimi enfekte oldu.
‘MARDİN’DE VİRÜSÜ KAPAN SAĞLIKÇI SAYISI 600’Ü BULDU’
Mardin’de artışların yaşandığı sırada siz tabipler ve sıhhat çalışanları olarak nasıl bir süreçten geçtiniz? Ne üzere zorluklar yaşadınız?
Vatandaşlar hastanelerdeki korona virüsü dehşetinden ister istemez birinci basamaklara yüklendiler. Yoğunluklar oldu ve birinci basamaktaki tabipler devalar üretmeye başladılar. Hizmet verilen Aile Sıhhati Merkezleri’nin bir sıhhat hizmeti vermeye ne kadar uygun olduğundan tutun da Bakanlığın buralara üvey evlat gözüyle bakması üzere bir sürü sorun var. Birinci basamak, ikinci basamak hizmetlerini vermeye ve elinden geldiğince buralara tahlil üretmeye başladı. Birinci başlarda ekipman takviyesi oldu. Ancak şu anda o da kesildi. Bir kutu maske veriliyor, bir doktor bunu hemşiresiyle birlikte kullansa en fazla ne kadar müddette yönetim edebilir ki? Maske burada en kolay kollayıcı ekipmandır. Bu aksilikleri tüm ülkede ve Mardin’de görüyoruz. Mardin’de virüsü kapan sağlıkçı sayısı 600’ü buldu. Mardin’in sağlıkçı insan gücünün yüzde 10’luk dilimi enfekte oldu. Bu durum ülke genelinde de bu türlü, sıhhat çalışanları her gün hayatını kaybediyor.
‘HAFİF OLAYLARI MESKENE GÖNDERMEK SALGINI KATLADI’
Şu süreçte Mardin’deki hastanelerde yoğunluk açısından son durum nedir?
Hasta sayılarında az da olsa azalma olmasına karşın yoğunluk devam ediyor. Birinci olağanlaşma süreci başladığında Mardin Devlet Hastanesi’nin başhekimliği, çalışan çalışanına esnek çalışmanın bittiğini, olağan nizama geri dönüleceğini söyledi. Üzerinden 15 gün geçmeden olay sayılarında önemli artışlar başlayınca gayriresmi olarak esnek çalışma ve pandemi şartlarının çalışma kurallarına geri dönüldü. Şu an da resmi olarak esnek çalışma genelgesi yayınlandı. Olağanlaşma öncesinde çok bir doluluk oranı yok iken yatması gereken hastalar için sorun yaşanmıyordu. Ancak salgın hızlanınca doluluk oranında da süratli bir artış yaşandı. PCR testi müspet hastaların konuttan izlenimi üzere uygulamalar ender iken daha sonra yaygın bir biçimde testi müspet çıkan beşerler, konutlarına 5 günlük ilaç verilerek gönderilip takip edilmeye başlanıldı. Hafif olayların konuta gönderilmiş olması salgının katlanarak artmasının değerli nedenlerinden haline geldi. Mardin’de birinci başlarda yoğunluklar yaşanınca beşerler üniversite yurduna gönderildi. Bu yurtlar, testi olumlu çıkan hadiselerin izolasyonunun yapıldığı bir merkez haline dönüştürüldü. Kısa mühlet sonra bu yurtlar da dolunca vatandaşlar meskenlerine gönderilmeye başlandı. Meskene gönderilen hastalar ortasından kronik hastalar, 80 yaş üstündeki beşerler da var.
Mardin’de olaylar hangi bölgelerde/ilçelerde yoğunlukla tesirli oldu?
Nüfusun ağır olduğu bölgelerde olay sayısı daha fazla oldu. Bilhassa Artuklu, Kızıltepe, Nusaybin ve Midyat ilçelerinde çok önemli olay sayıları görüldü. Toplumsal hareketlilik, fizikî ara vakasına dikkat etmeme durumu, maske kullanımının düşük seviyede ilerlemesi bir nevi salgının tedbir alınarak değil de kendi seyrinde ilerlediğini gösteriyor.
‘MARDİN DEVLET HASTANESİ’NİN 400 YATAĞI VAR, HİTAP ETTİĞİ NÜFUS 500 BİN’
Batı ve Doğu vilayetlerinde pandemi müddetince farklar var mıydı?
Evet vardı. Sıhhat hizmetlerine erişim, hadiselerin tespit ve tedavisi hususlarında aslında bildiğimiz bir fark var. Bakanlığın bu bölgelere takviyesi hudutlu oldu. Bizde altyapı var ancak efektif kullanım konusunda sorunlar var. Batı metropollerinde bu mevzuda çok uzman akademik seviyede doktorlar var iken kırsalda bu doktorların sayılarının çok az olması, hastaların takip ve tedavisinde sorunlar yaşattı. Bize en yakın merkez Diyarbakır ancak orası da çok yüksek doluluk oranıyla çalışıyor. Örneğin Mardin, bir milyona yaklaşan toplam nüfusu olan bir kent lakin bizde yalnızca her ilçede bir devlet hastanesi dışında özelleşmiş hastane sayısı yalnızca üçtür. Mardin Devlet Hastanesi’nin ortalama 400 yatağı var ve hitap ettiği nüfus sayısı en az 500 bindir. Zira en gelişmiş ağır bakım burada. Bölgeye sıhhat yatırımları çok az, bunun bedelini de beşerler çekiyor.
.
‘KAMUSAL TEDBIRLER ALINIRSA HALK CİDDİYETİN FARKINA VARIR’
Geçen 8 aydan sonra pandemiyi dizginlemek mümkün mü?
Salgın hastalıklarda bu durumun önüne geçilmesinin yolu, virüs tespit edildiği vakit virüsü kapan bireylerin ve etrafının izole edilmesidir. Bu birinci basamaktır. Şayet bunu önleyemiyorsanız virüsü bitiremezsiniz. Klasik halk sıhhati kuralları vardır. Bir hastalık üç ana bölgede yayılır; konutun içerisinde, toplu taşımada ve işyeri üzere ya da ona benzeri kapalı yerlerde yayılır. Açık alanlarda yayılma oranı çok sonludur. Onun için yapılacak şeyler bunlardır. Ayrıyeten Avrupa ülkelerinde görüldüğü üzere konutta izolasyonda olan bireylerin şikayetleri ortaya çıkınca meskende testleri yapılıyor. Türkiye’de bunun yaygın bir uygulaması yok. Bizim görüşümüz bir hadise tespit edildiği vakit onun ailesinin de test yapılması gerektiğidir. Kamusal tedbirler alınırsa halk bu işin ciddiyetinin farkına varır. Yeni genelgeyle müzikli yerlerin müziği kısmaları istendi güya müzik virüsü yayıyormuş üzere.
Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Güneydoğu ve Mardin’den çok endişeliyiz. Mevsimsel hastalıkların başlamasıyla birlikte çok önemli bir kaos yaşanmasından, hastanelerin kapasitelerinin artık kaldırmamasından, kimi diğer ülkelerde basına yansıyan imajların bizim kentimizde yaşanmasından telaş duyuyoruz. Sıhhat Bakanı’nın bilgileri şeffaf bir biçimde ve data havuzu içerisinde, bilim insanlarının üzerinde çalışma yapabilecekleri kamuya ve halka açık bir formda paylaşmasını istiyoruz. Son olarak bilimsel ölçütler neyse o ölçütlere nazaran bu salgınla çaba edilmesi lazım. Bu çabada “Ben yaptım, oldu” mantığıyla değil, kendileri dışındaki kurumlarla da, Tabip Odaları, Türk Tabipleri Birliği ile de işbirliği içerisinde çalışılmasını istiyoruz.
Gazete Duvar
