DUVAR – Avrupa İnsan Hakları Duruşması (AİHM) Lideri Robert Spano’nun geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği Türkiye ziyaretindeki temaslarına tenkitler sürüyor. Son olarak, Le Monde gazetesinin İstanbul Temsilcisi Marie Jégo, ‘Avrupalı yargıç Robert Spano, dalkavukluk ve savuşturma ortasında İstanbul’da’ başlıklı bir makale kaleme aldı. Jégo Türkiye’nin AİHM tarafından en çok mahkum edilen ülkelerden birisi olduğunu vurgularken, Spano’nun ziyaretinde Türkiye’deki insan hakları ihlalleri hakkında konuşmaktan kaçındığını belirtti.
Jégo, Spano’ya karşı kamuoyunda gösterilen reaksiyonlardan bahsettiği yazısında Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’ın AİHM kararlarına karşın hâlâ tutuklu olduklarını hatırlattı. Spano’nun Mardin ziyaretini de eleştiren Jégo, Spano’nun Mardin Valisi ile değil, yerine kayyım atanan Mardin Belediye Lideri Ahmet Türk ile görüşmüş olması gerektiğini söyledi.
Jego’nun Le Monde’da yayınlanan makalesi şöyle:
“3 Eylül Perşembe – 5 Eylül Cumartesi tarihleri ortasında Türkiye’yi ziyaret eden Avrupa İnsan Hakları Duruşması (AİHM) Lideri Robert Spano, cuma günü kendisine İstanbul Üniversitesi tarafından verilen fahri doktora diplomasını aldı. Bu durum, ülkedeki sivil toplum temsilcilerinde acı bir tat bırakırken ziyaretin, Türkiye’nin tertipli olarak ihlal ettiği maddelerin garantörü olduğu varsayılan AİHM’in liderinin rejime takviye vermesi olarak algılanmasından rahatsızlık duydular.
Hükümet tarafından memnuniyetle karşılanan ziyaret, muhalefet aktörleri, insan hakları savunucuları ve birçok internet kullanıcısını kızdırdı. Twitter’da #SpanoResign (#Spanoİstifa) etiketi açılırken kullanıcılar ziyaretle ilgili “Utanç!”, “Skandal!”, “Sahtekâr!” formunda yorumlar yaptı. Gazeteci Can Dündar da bir tweet atarak Spano için, “30 yıllık prestiji 3 günde yerle bir eden adam” dedi.
3 BİN MAHKUMİYET
Türkiye, 1959’dan beri 3 binden fazla mahkumiyetle AİHM’nin sistemli bir müşterisi olduğu için eleştirenler, Avrupalı yargıcın ziyaretinde Türkiye’ye bir güçlü bildiriler vermesini bekliyorlardı. Ülkede bilhassa 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsünden bu yana durum daha da berbatlaştı. Yargı bağımsızlığını kaybetti, kararları keyfi hale geldi. Hapishanelerde ve karakollarda azap tekrar ortaya çıktı. Bu istismarlar yakın vakitte Avrupa İşkenceyi Tedbire Komitesi (CPT) tarafından da belgelendi.
ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNE KONUŞUR GİBİ…
Lakin İstanbul’un eski üniversitesinde, Bay Spano hudut bozucu hususlardan kaçınmak için hayli dikkatli davrandı. Dinleyicilerin ihtimamla seçildiği, gazeteci ve üniversite öğrencilerinin alınmadığı konuşma, ortaokul öğrencileri için yapılan bir yurttaşlık dersi üzereydi. Spano konuşmasında, “Toplum, vatandaşlarının eleştirel bağlılığı olmadan ilerleyemez. Her insan gelişmek ve büyümek için özgürce düşünebilmelidir” dedi.
Başarısız darbe teşebbüsünün akabinde kararname ile misyondan alınan 6 bin kadar akademisyen hakkında tek söz bile etmedi. 2016-2017 ortasında entelektüellere yönelik tasfiyeler sırasında vazifesinden alınmadan evvel birebir üniversitede 30 yıl akademisyenlik yapan Mehmet Altan, “Yaklaşık 200 akademisyenin keyfi olarak ihraç edildiği İstanbul Üniversitesi’nde ne yaptı? Akademisyenlerin belgeleri duruşmaya geldiğinde Yargıç Spano, suçlanan partiden ödül alan kişi olarak orada olacak.” diyerek reaksiyon gösterdi.
MEHMET ALTAN HÂLÂ BEKLİYOR
Altan, Spano’nun ziyaretinden evvel gönderdiği açık mektupta, “Size bu diplomayı sunan şahıslar beni ve meslektaşlarımı kovanlardır. Yüzlerce akademisyeni haksız yere işten atarak işsizliğe ve yoksulluğa mahkum eden bir kurumun fahri üyesi olmanın maksadını anlamıyorum” sözlerini kullanmıştı. Altan, yerli ve yabancı basın tarafından yayınlanan mektubunun Avrupa’da farkındalık yaratmasını umuyor. Darbe teşebbüsünün akabinde 55 binden fazla insan tutuklandı, yaklaşık 160 bin memur işten çıkarıldı, bunların ortasında 4 binden fazla hakim vardı.
Altan, isimli kıyımın kurbanlarından olarak iki yılını parmaklıklar ardında geçirdi. Savcılık, davasını uzun müddet açmadı ve sonunda Yargıtay, aleyhindeki suçlamaların yetersiz olduğunu açıkladı. Lakin hür bırakıldıktan sonra akademisyenlik misyonu geri verilmeyen Altan, hala bekliyor.
Kardeşi Ahmet Altan da tıpkı formda tutuklandı. Ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırılan muharrir, cezasını dört yıldır Silivri yüksek güvenlikli cezaevinde çekiyor. AİHM tarafından “hızlandırılmış usuller” kategorisine nazaran sınıflandırılan davası hala Strazburg’da yargıçlar tarafından inceleniyor. Üç yıldan fazla bir müddettir delilsiz olarak tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala ve Kürt önder Selahattin Demirtaş da AİHM’nin aldığı kararlar uyarınca tahliye edilmeyi bekliyor. Fakat kararların uygulanması, Türk makamları tarafından reddediliyor.
Daha genel olarak, George Orwell’in distopik romanı 1984’te olduğu üzere, ülkenin hapishaneleri “düşünce suçluları” ile dolu. Yaklaşık 100 bin vatandaş, “Cumhurbaşkanı’na hakaret” cürmünden 4 yıla kadar mahpus cezası alabilecekleri isimli soruşturmalar altında bulunuyor.
DALKAVUKLUĞA KAPILDI
Sayın Spano, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Ankara’da Beştepe Sarayı’nda 45 dakika müddetle karşılandığında bu ihlalleri gündeme getirdi mi? Görüşmelerin içeriği detaylı olarak açıklanmadı. Hudut Tanımayan Gazeteciler (RSF) Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu, “doğruyu söyleme” fırsatını değerlendirdiğine inanmak istediğini söyledi.
Yürek göstermesi beklenen İstanbul Üniversitesi’ndeki konuşmasında İtalyan-İzlandalı yargıç dalkavukluğa kapıldı. AİHM’deki Türkiye temsilcisi ve yakın arkadaşı olan Yargıç Saadet Yüksel’in eşliğinde mükafatını “akademik özgürlük” ismine kabul etti. Spano konuşmasında Yüksel’e, ziyareti organize etmedeki rolü için de teşekkür etti. Saadet Yüksel’in kardeşi Cüneyt Yüksel de eski AKP milletvekili, tıpkı vakitte İstanbul Üniversitesi’nde eğitim görmüş deneyimli bir avukattır.
AHMET TÜRK’LE TANIŞMAYI UYGUN GÖRMELİYDİ
Aslen ülkenin güneydoğusundaki Mardin’den olan kardeşler, Spano’ya mesken sahipliği yaptılar. Spano, bu vesileyle Mardin Valisi Mahmut Demirtaş’tan bölgede hak ve özgürlüklerin merkezi bir yer tuttuğunu öğrendi. Mardin’in vazifeden alınan Belediye Lideri Ahmet Türk, hâkimin gerçekleri daha net görmesine yardımcı olabilirdi. Kürt hareketinin değerli figürü, Mart 2019’da demokratik olarak yine Belediye Lideri seçildikten sonra, İçişleri Bakanlığı’nın buyruğuyla beş ay sonra misyonundan nasıl yoksun bırakıldığını ve Hükümet tarafından yerine bir yönetici getirildiğini söyleyebilirdi.
Lakin Robert Spano onunla tanışmayı uygun görmedi. Programı çok meşguldü.”
Makalenin özgünü Le Monde gazetesinde yayımlanmıştır. (Çevirmen: Eren Topuz)
Gazete Duvar
