İZMİR – İzmir Aliağa’da bulunan ve ağır sanayi bölgesinin ortasında, talanına seyirci kalınan Kyme Antik Kenti için basına yansıyan haberler ve sivil toplum kuruluşlarının gayretleri sonuç vermedi.
Aliağa’da Kyme Antik Kenti sonları içinde yapılması planlanan Nemrut Körfezi Limanı İmar Planı, 13 Temmuz’dan itibaren 30 gün mühletle Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüğü duyuru panosunda askıya çıkarıldı. 11 Ağustos’a kadar askıda kalacak olan plana nazaran süreçlerin tamamlanmasının akabinde deniz doldurularak 18.841,30 metrekarelik iskele ve Ro-Ro rampası yapılacak.
Nemport A.Ş’ ye ilişkin olan ve ağır tonajlı yük gemilerinin yanaştığı iskelenin, 1. derece arkeolojik sit alanı olan deniz kısmının derecesi değiştirilerek 3. derece yapılmış; böylelikle Nemrut Körfezi’ni parselleyen sanayi şirketlerinden birisi tarafından üretimi planlanan iskelenin antik limana hakikat genişletilmesinin yolu açılmıştı. Husus ile ilgili başlatılan hukuksal sürecin de sonucu değiştirmemiş olmasıyla aslında büyük sanayi kuruluşları ile çevrelenmiş durumdaki antik kente denizden yaklaşma yolu da açılarak, çağdaş endüstriye kurban edilme noktasına gelindi.
‘TESPİTLERE NAZARAN NET BILGILER YOK!’
.
Mevzuya ait yapılan açıklamalar, her ne kadar sit derecesi değişikliği kararlarının yapılan sualtı çalışmaları sonucu elde edilen bilgiler ışığında alındığını argüman etse de yaptığımız araştırmalar bunun bilakis işaret ediyor. İzmir 2 Numaralı Muhafaza Bölge Konseyi, bugüne kadar Nemport lehine verdiği sit değişikliği kararının uzmanlar tarafından verilen raporlar doğrultusunda alındığını savundu. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı da emsal münasebetlerle imar planını onayladı. Fakat Gazete Duvar’ın ulaştığı uzman raporları durumun bu türlü olmadığını söylüyor.
Bodrum Sualtı Müzesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri Teknolojileri Enstitüsü üzere iki farklı kurumun uzmanlarının hazırladığı inceleme raporlarının değerlendirmesini yapan İzmir 2 Numaralı Muhafaza Kurulu’nda misyonlu arkeologlar, heyet üyelerine sunmak üzere detaylı bir rapor hazırladı. Hazırlanan raporda; 1. derece arkeolojik sit hududunun 3. dereceye düşürülmesine ait tespitler üzerine net bilgiler olmadığı ve kâfi bilgi sunmadığı belirtilerek kelam konusu değişikliğin antik limana ziyan vereceği konusunda ikazlarda bulunuldu. Lakin 2 No’lu Muhafaza Heyeti üyeleri hem Bodrum Sualtı Müzesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi’nin hem de kendi uzmanlarının verdiği raporları görmezden gelip kararını Nemport lehine verdi.
‘BAHSEDİLEN KISIM, 1. DERECEDEN 3. DERECEYE DÜŞÜRÜLMÜŞTÜ’
İzmir Etraf ve Şehircilik Müdürlüğü tarafından yapılan duyuru ekindeki bilgilendirmede, “Korunması Gerekli Kültür Varlıkları ve Arkeolojik Sit Alanları” başlığı altında kararın alınmasında etken olan münasebetler belirtildi. Raporda, ‘Daha evvel 1.derece arkeolojik sit alanı olan planlama alanının bulunduğu deniz tabanının Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi arkeologları tarafından incelendiği notu yer aldı.
Açıklamanın devamında, “Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi arkeologlarının raporuyla birlikte, Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nce hazırlanan raporu kıymetlendiren İzmir II. Numaralı Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Kurulu’nca alınan 28.03.2019 tarih ve 11049 sayılı karar ile alandaki sit hudutları bugünkü biçimini almıştır. Bu karara nazaran planlama alanı 3. derece arkeolojik sit alanında kalmaktadır” sözleri kullanıldı. Halbuki 3. derece sit alanı olarak bahsedilen kısım, Nemport AŞ’nin talebi doğrultusunda İzmir 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Kurulu’nun 28.03.2019 tarihli 11049 sayılı kararı ile tartışmalı bir formda 1. dereceden 3. dereceye düşürülmüştü.
‘SİT SONLARININ TAMAMI DEĞİL, YALNIZCA PROJE ALANI İNCELENDİ’
Bodrum Sualtı Müzesi ise, mevzu ile ilgili 2019 yılında vermiş olduğu raporun sonuç kısmında; “İlgili şura tarafından deniz içerisindeki sit sonlarının daraltılarak, sit derecesinin yine değerlendirilmesinin düşünülmesi durumunda, su altındaki insitu* yapı kalıntılarının birebir halde sit devamlılığının sağlanması gerektiği” formundaki tabirleriyle bu değişikliğin yaratacağı badirelere dikkat çekti. 1. derece arkeolojik sit sonlarının tamamını değil yalnızca proje alanını inceleyen Deniz Bilimleri Teknoloji Enstitüsü ise raporunda; yapılan çalışmalarda 3 metreye kadar olan derinliklerin incelendiği, daha sığ kısımlara ise girilemediğini belirtti.
‘KURUL UZMANLARININ RAPORU GÖZ GERISI EDİLDİ’
Yapılan bu incelemelerin akabinde Müdafaa Kurulu’na iletilen raporları değerlendirmeye alan heyet uzmanları ise şura üyelerine sunmak üzere 21.02.2019 tarihli detaylı bir rapor hazırladı. Lakin bu rapor da konsey üyeleri tarafından göz gerisi edildi. 2863 sayılı yasa doğrultusunda bu alanda yapılaşmaya müsaade verilmemesi için ayrıntılı açıklama ve ihtarlarda bulunan, şura uzmanları Arkeolog Tolga Koparal ve Kent Plancısı Berrin Kaya, raporun sonuç kısmında şu konuların altını çizdi:
“Bahsi geçen her 3 rapor da incelendiğinde kısmen Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi uzmanlarınca insitu kalıntı alanları ve dağınık buluntu alanları olarak bölümleme yapılarak mevcut sit sonu üzerinde bir tarif getirilmekle birlikte sit irdelemesi üzerine rastgele bir teklif getirilmediği görülmektedir. Bu doğrultuda 1. derece arkeolojik sit sonunun 3. derece arkeolojik sit hududuna çevrilmesine ait tespitler ve hudutlar üzerine net bir bilgi sunulmadığı göz önüne alındığında hazırlanan çalışmanın alanın sit derecesinin değiştirilmesi konusunda kâfi bilgi sunmadığı kanaatindeyiz.”
“Dolgu alanının karaya müdahale ettiği derinleştirme alanının ise insitu durumda olduğu söz edilen yapı kalıntılarına epey yakın olduğu, bu alanda derinleştirme çalışmasına müsaade verilmesi durumunda vakit içerisinde liman yapısının ziyan görebileceğinin göz arkası edilmemesi kanaatindeyiz. Ayrıyeten Dokuz Eylül Üniversitesi’ne bağlı Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nce iletilen raporda yalnızca Nemport A.Ş tarafından projelendirilen alanı kapsayan bir çalışma yapıldığı, meğer anılan çalışmaların buluntu ve kalıntılar ile karşılaşılan bölgede yapılması durumunda liman yapısının net lokasyonu doğrultusunda daha kesin datalar ortaya koyabileceği kanısındayız.”
‘2 NUMARALI KONSEY ÜZERİNE DÜŞEN VAZIFESI YERİNE GETİRMEMİŞTİR’
Sonuç olarak, mevcut kurumlar bir antik kentin ve onun temel ögelerinin geri dönüşü olmayacak biçimde kaybolmasını görmezden gelir/gelebilir. Ama kelamını ettiğimiz şuraların taşıdıkları “Koruma” sıfatını tüm gücüyle sergilemesi beklenir. Fakat İzmir 2 Numaralı Muhafaza Bölge Şurası üzerine düşen vazifesi yerine getirmemiştir.
Antik kente ve limana bu kadar yaklaşılmasının yaratacağı sonuçlara karşılık kendi uzmanlarının raporlarını dahi görmezden gelen ve kentin korunmasına yönelik tepkileri hiçe sayan 2 Numaralı Konsey, bir ticari kuruluş lehine karar vermiştir. Kyme Antik Kenti’nin ziyan göreceğini bile bile Nemport lehine karar alan ilgili Müdafaa Heyeti hakkında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından sorgulanması gereken bir durum ortaya çıkmıştır.
*İnsitu: Özgün pozisyonunda, birinci yerinde
Gazete Duvar
