Türkiye’de son günlerde Kürtçeye yönelik yasaklar ve baskılar artarken dünyada ise Kürtçe dikkat çekmeye devam ediyor. Dünya lisanları ortasında en fazla malzemeye sahip lisanlar ortasında yer alan Kürtçe, Türkçe ve Arapça’yı geride bırakarak 9’uncu sıraya oturdu. Wikipediya ise 30 bin makaleyi aşan Kürtçe’nin Kurmanci lehçesini tebrik ederek Wikipedia Kurdi’ye daha fazla yazı yazılması için davette bulundu.
HezKurd (Kürt Lisan Hareketi) gönüllülerin öncülük ettiği bir hareket olarak yola çıkıyor. ‘Partiler ve siyaset üstü’ bir hali benimsediklerinin altını çizen HezKurd yöneticilerinden Barış Ululuğu, ideolojik takıntısı olmayan, şiddetin her türlüsünü reddeden, demokrat ve sivil bir hareket olduklarını belirtiyor. “Kürt lisanı hassasiyeti olan ve büsbütün gönüllülerin öncülük ettiği, hak temelli kurulan bir hak hareketidir” diyen Ululuğu, Kürt Lisan Hareketi’nin talep ettiği hakları şöyle sıralıyor:
“1 – Kürt lisanının anayasal garantiye alınarak, 2’inci resmi lisan olması,
2 – Eğitim ve öğretim lisanı olması,
3 – Kürt lisanına, kültürüne, coğrafyasına ilişkin isimlerin özüne dönüşünü sağlayarak, iadelerinin sağlanması.
Yani Kürtçe olan yer, köy, kent ve coğrafya isimlerinin iadesi. Bu üç husus, bizim kırmızı çizgi diye tabir ettiğimiz, temel maksat ve taleplerimizdir.”
‘BU BİR HAK VE ONUR DAVASIDIR’
Türkiye’de binlerce köy ve bölgenin ismi Kürtçe olduğu için değitirilerek Türkçe yapıldı. Kentlere yeni isimler verildi. Kayyımın atandığı belediyelerde ise Kürtçe tabelalar kaldırılarak yerlerine Türkçe tabelalar asıldı. Kürt Lisan Hareketi’nin değiştirilen yer isimlerin iadesi için harekete geçeceğini söyleyen Ululuğu; “Sadece yer ve köy, kent isimlerinin iadesi değil, Kürt kültürüne dair yasaklanan, değiştirilen yahut müsaadesiz alınan her şeyin iadesi için harekete geçeceğiz. Bu bir hak ve onur davasıdır. Kendin olma, sana ilişkin olanı alma istek ve kararlılığıdır. Bu temelde Türkiye’deki mevcut maddelerle ve mahallî idareler yasası ile dahi bir çok şey halledilebilir. Ancak kalıcı yasal tabana taşınması için, türel her yola başvurmakla birlikte şiddetten uzak, demokratik, sivil tüm yollara ve hareketlere başlayacağız”dedi.
‘ANADİLDE EĞİTİM İÇİN GEREKİRSE MILLETLERARASI HUKUKA BAŞVURACAĞIZ’
Kürtçe’nin bu güne kadar, kendi eforuyla bir şeyler yapan yahut yapmaya çalışan samimi bir kaç beşere ve kuruma bırakıldığını belirten Barış Ululuğu şöyle devam ediyor: “Kürtçe’nin eğitim lisanı olması için hem iç hukuka hem de memleketler arası hukukun yol ve yollarına başvuracağız. Bu uğurda çok kararlıyız. Yıllarca tahminen on yıllarca sürecek bir hak gayretine koyulduğumuzun şuurundayız. Türel yollar tüketilir, fonksiyonsuz bırakılır yahut keyfiyete maruz kalırsa, bu hareketin çalışmalarının önü tıkanırsa izleyeceğimiz yol değişir. Bu uğurda, şiddetten katiyetle uzak, tesirli sivil itaatsizlik hareketleri dahi, ilerisi için şimdiden düşünmüyoruz. HezKurd’ün en besbelli ve farklı özelliği, rastgele bir ideolojiye, partiye yahut kuruma bağlı olmaması. Daha açık olmak gerekirse, rastgele bir partinin arka bahçesi olmaması ve sıkıntıyı siyasi tabandan alıp, sivil yere taşıması, hak arayışının merkezine koyması. Bizim siyasi yahut negatif bir ajandamız yoktur. Kürt parti, örgüt, kurum, dernek, vakıf ve şahısları bugüne kadar, bir başlarına bu sıkıntıya yaklaştılar. İdeolojiler üstü bir yaklaşım sergileyip, tüm kısımları dahil ederek bu işe yaklaşan bir çalışma yahut arayış hatırlamıyorum ve bilmiyorum. Hele ki, Kürtçeyi araç olmaktan çıkarıp, gaye edinen bir çalışma da bilmiyorum.”
‘HAKKI SAVUNANLAR PLATFORMUNA TEŞEKKÜR’
Mart 2019 lokal seçimler öncesi CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve CHP’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi adayı Ekrem İmamoğlu ile görüşen Hakkı Savunanlar Platformu, İSMEK kurslarında Kürtçe derslerin verilmesi talebinde bulunmuştu. Seçimleri kazanmasının akabinde İBB koltuğuna oturan İmamoğlu, İSMEK’te Kürtçe kurslar açılmasını sağladı. Kürtçeye yönelik çalışmalarından ötürü Hakkı Savunanlar Platformu’na yönelik memnuniyetini lisana getiren Barış Ululuğu şunları söyledi: “Kürtçe bu güne kadar, kendi gayretiyle bir şeyler yapan yahut yapmaya çalışan samimi bir kaç beşere ve kuruma bırakıldı. Onlara buradan hürmet ve teşekkürlerimizi iletiyoruz. Onların emeklerini sahipleniyoruz. Ancak yalnızca, Avesta Yayın Meskeni, Nûbihar üzere bedelli kurumlara ve bağımsız aydın, müelliflere bırakılacak hafiflikte bir yük değil bu. Bizler her kısımdan, ideoloji ve inançtan, hatta parti ve cemaatten gelen üyelere bile sahibiz. Ortak paydamız Kürtçe. Masada lisan konusu dışında diğer husus konuşulmaz. Siyasi hiçbir tartışma yürütülmez. En büyük farkımız bizce budur. Hakkı Savunanlar Platformu’nun Kürtçe için verdiği çabayı ve elde ettiği kurs muvaffakiyetini da önemsiyoruz ve teşekkürlerimizi iletiyoruz. İşte her Kürt bireyinin lisana yaklaşımı bu türlü olmalıdır. Kazanım merkezli olmalı, her kazanıma sahip çıkmalı ve onu başaranlara da bir teşekkürü çok görmemelidir.”
‘SON PERIYOTLARDA KÜRTÇE ÜZERİNDEKİ BASKI BU FİKRİ ATEŞLEDİ’
Ululuğu, HezKurd’ün Kürt lisanının geleceği dışında rastgele bir gayesi her bölümden insanların öncülüğünde başladığını söylüyor. Kürt Lisan Hareketi fikrinin yıllar evvel müellif İbrahim Sediyani’nin Kürtçe yer isimleri konusunda değindiği bir yazısından çıktığını açıklayan Ululuğu şöyle devam ediyor: “Daha sonra Azadî Hareketî’nin ısrarlı değinmeleri oldu lakin maalesef karşılık bulamadı. Bilhassa son periyotta Kürtçe üzerindeki baskı, yasakların artması ve asimilasyonun vardığı yıkıcı boyutlardan duyulan rahatsızlık bu fikri ateşledi. Ete kemiğe bürünmesi ise öğrenci, hukukçu, emekçi, hemşire, patron, tabip, gazeteci, pazarcı, inşaat çalışanı, dokumacılık emekçisi, muharrir ve daha sayamadığım bir çok kesitten insanların bir ortaya gelmesi, sıkıntıyı tartışması ve harekete geçmesi ile oldu. Öykümüz bu türlü başladı. Şu an öncü grubumuzun yüzde 95’i, büsbütün yeni simalardan oluşuyor diyebiliriz. Kuruluş etabımız ise daha tamamlanmış değil, vilayet toplantılarımız devam ediyor. Yakın devirde İstanbul, Diyarbekir ve Şırnak’ta toplantılarımız oldu. Önümüzdeki günlerde, Wan, Mêrdîn, Riha ve Diyarbekir toplantılarımız olacaktır. Ve akabinde kamuoyuna deklare edeceğiz. Bizler için asıl süreç, deklerasyondan sonra başlayacaktır.”
‘KÜRTÇEYE YARARI DOKUNACAK HER KURUMLA MUHATAP OLACAĞIZ’
HezKurd’ün üyelerinin tek ideolojisinin Kürtçe’nin menfaati olacağını altını çizen Ululuğu; “Şimdiye kadar, sıkıntıyı anlatabildiğimiz her bölümün müspet yansısı ve hatta ezici çoğunluğunun hareketimize istekli iştiraki oldu. Bu gösterge, bizi hem heyecanlandırdı, hem de yolun başında bize büyük bir moral ve güç kaynağı oldu. Lakin tabi telaş ile yaklaşan ve hala korkusu giderilemeyen ezici bir kesim de mevcuttur. Tek telaş sivil, şiddetten uzak, legal ve uygar olan bu hareketin, partilere ve ideolojilere kurban edilmemesi. Siyaset gereci yapılmaması. Haklı bir tasa olduğunu ve bizim de bu mevzuda kesin duruş sahibi olduğumuzu söyleyebilirim. Artık HezKurd’ün her üyesinin, sempatizanının ve gönüllüsünün tek ideolojisi olmalı, o da Kürt lisanının selameti ve menfaati. Kürt lisanına yarar sağlayacak her şeye açığız ve bu konda pragmatist olacağız. Lisanın yararına olan her şeyi, lisanımıza yarar sağlayacak her bireyi, partiyi, kurumu ciddiye alacağız, muhatap olacağız. Öbür türlü tek gündemimiz var, Kürtçe’nin geleceği. Bizim Serhed’de bir kelam vardır. Tek sıkıntısı koyunları olan bir amcaya, her soru sorulduğunda yahut yeni bir gelişme aktarıldığında, karşılık olarak şunu söylermiş. ‘Feydeya/sûda pezê sor, di tê de heye yan na!?'(Kırmızı renkli koyunların bunda bir kârı var mı, yok mu?) Bizlerinde de yararını istediğimiz ve düşündüğümüz tek gerçeğimiz, Kürtçe’dir” dedi.
‘DİLİNİZ OLMADAN BÜTÜN SIFATLARINIZ EKSİKTİR’
Ululuğu, HezKurd gönüllülerinden evvel, tüm Kürtlere şu davette bulundu: “Diliniz olmadan, emin olun ki öbür bütün kimlik ve sıfatlarınız eksiktir. Kendimizi tamamlamayı neden düşünmeyelim ki. Ayrıyeten lisan hassasiyeti olan her bir kardeşimizi bizimle olmaya davet ediyorum. Çok büyük bir yükleri olmayacak, kurallarına uygun vazifeler üstlenecek. Hiç bir şey yapmazsa dahi, oturduğu yerden yalnızca bir tweet ile dahi, büyük bir değişimin ortağı ve başaranı olacaklardır. HezKurd gönüllülerine gelince, lisan şuurları çok iyi, lakin ortamızda Kürtçesini geliştirmesi gereken birtakım üyelerimiz var ve müddet aleyhlerine işliyor. Zira her HezKurd üyesi, temeli ne olursa olsun, bir yıl içinde Kürtçe konuşmayı bilmeli, öğrenmeli ve başarmalıdır.”
Gazete Duvar
