ANKARA – Dünyayı sarsan Covid 19 salgını, aşıya erişim eşitsizliğiyle de tartışma konusu. Aralık ayında başlayan programlar kapsamında 130’dan fazla ülkede şu ana kadar 600 milyona yakın kişi aşılandı. Lakin aşıların büyük bir kısmı ABD, Çin ve İngiltere üzere ülkelerin elinde bulunuyor. Gelişmekte olan ülkeler, sivil toplum kuruluşları ve sıhhat örgütleri aşı üretimini artırmak, fakir ülkelere aşı temin edilebilmesini sağlamak için firmaların patentleri kaldırmasını ve ülkelere açmalarını talep ediyor. Güney Afrika ve Hindistan’ın da içinde bulunduğu gelişmekte olan kimi ülkeler, Covid 19 aşıları üzerindeki patent ve fikri mülkiyet haklarının kaldırılması için geçtiğimiz aylarda Dünya Ticaret Örgütü’ne başvurdu fakat ‘varlıklı’ ülkeler, buna yanaşmadı.
‘AŞI PATENTLERİ KALDIRILMALI’
İstanbul Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Mezunları Derneği, “Güneşin Patenti Olmaz” mottosuyla aşı patentlerinin kaldırılması için kampanya başlattı. Dernek ismine konuşan Ayşe Genç Savran ve Oya Tığlı, aşıları nüfusundan fazla dozda stoklayan ülkeler yanında, bilhassa Afrika ve Asya’daki birçok ülkeye hiç aşının şimdi ulaşamadığına dikkat çekti.
Covid 19 salgının sürat kesmeden yayılmaya devam ettiğini söz ederek, patenti elinde bulunduran şirketlerin aşı üretim kapasitelerinin sonlu olduğuna vurgu yapan Savran ve Tığlı, “Şu ana kadar pandemiyle çabada kâfi muvaffakiyet elde edilemedi. Tahlile ulaşmanın yolu, dünyadaki tüm insanların süratlice ve adil bir biçimde aşılanmasıdır. Global bir sorun olan pandeminin tahlilinin de global olması gerektiğini düşünüyoruz” dedi.
Kelam konusu çalışmayı dünya genelinde geniş kurumsal ve ferdi iştirakli bir kampanyaya dönüştürmeyi amaçladıklarını belirten dernek, taleplerini Dünya Sıhhat Örgütü başta olmak üzere Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Dünya Ticaret Örgütü ve dünyanın gelişmiş 20 ülkesinin başkanlarına duyurarak aşı patentleri konusunda harekete geçmelerini sağlamak istediklerini kaydetti.
’40 ÜLKEYE AŞI ULAŞAMADI’
Korona virüsü salgınıyla uğraş eden 40 ülkeye şu ana kadar şimdi aşının ulaşmadığının altını çizen Savran ve Tığlı, şu tabirleri kullandı: “Pandemiyle çabada insanlığın elindeki en güçlü silah olan aşının kâfi ölçüde üretilememesi bu çabayı olumsuz etkilemektedir. Patentleri elinde bulunduran ülkelerin üretim kapasiteleri hudutlu olup, üretim kapasitesi yüksek olan kimi ülkelerin ise elinde patent bulunmamaktadır. Tahlil, var olan patentlerin insanlık faydasına kullanılmak üzere mülkiyet haklarının alınması ve yeni aşı çalışmalarının kamu finansörlüğünde yürütülmesi için hızla finansal kaynak, bilgi paylaşımı ve iş birliği imkanı yaratılmasıdır.”
‘PATENTLER ANONİMLEŞMELİ’
İstanbul Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mezunları Derneği kampanyasının paydaşları ortasında uzun vakittir “aşı patentlerinin kaldırılması” davetinde bulunan Türk Tabipleri Birliği (TTB) de bulunuyor.
Dünya nüfusunun kıymetli bir kısmına iki yıl içerisinde bu tedarik zinciri ve patent korumacılığıyla aşının ulaştırılmasının mümkün olmadığını tabir eden TTB Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut, şunları söyledi: “Aşı üretiminde hâlâ ezalar var. Mesela Hindistan milyarlarca doz aşı üretebilecek kapasitesine sahip fakat elinde kâfi patenti yok (Sadece Bharat şirketi kendi üretimini yapmakta), elinde patenti olan varlıklı ülkelerin ise üretim kapasitesi yetersiz. Aşı üretimlerinde Bioreaktör dediğimiz bir grup üniteler kullanılıyor. Aşı üretiminde iyi üretim şartlarını sağlamak için memleketler arası bir kural olan GMP-BLS3 sertifikasyonlu üretim tesisler gerekiyor. Bu şartlarda üretim yapamayan aşıların milletlerarası satışı yapılamıyor. Yani dünyada iyi üretim şartlarını sağlayacak fabrikalar kısıtlı. Bu yüzden de aşılar herkese ulaşamıyor. Aşı patentlerinin anonimleştirilmesi ve aşı patentinin kaldırılması bu salgından kurtulmada en kıymetli adım olacak” diye konuştu.
‘PATENT KAMUNUN, TOPLUMUN OLMALIDIR’
“Küresel bir pandeminin engellenmesi lakin global bir çaba ile mümkün” diyen Bulut, aşı patentlerinin toplumun olması gerektiğine vurgu yaparak şöyle devam etti: “Bütün ülkelere aşının eşit ve adil bir biçimde ulaşması lazım. Zira deveran ve göç hareketleri dünyada çok artmış durumda. İnsanların bir kıtadan öbür bir kıtaya geçmesi artık çok kolaylaştı. Münasebetiyle bir varlıklı ülkenin kendi nüfusunu korumak için aşı stoklayıp öteki bir ülkeye vermemesi tahlil değil. Bu nedenledir ki patent kamunun, toplumun olmalıdır. “Güneşi patentleyebilir misiniz?” diyen Çocuk Felci (Polio) aşısı mucitlerinden Dr. Salk, aşısının patentini insanlığa adamıştı. Bu kampanya da buradan hareketle başlatıldı. Dünyanın bir ucundaki son insanın aşılanmasına kadar uğraş edilmeli.”
Gazete Duvar
