Helen Pankhurst
Korona virüsü salgınının birinci günlerinde, global bir salgının büyük bir dengeleyici üzere davranacağına ait bir görüş hakimdi. “Bir virüs ayrımcılık yapmaz” dediler. “Hepimiz birebir gemideyiz.” Böylesine safça bir bakış açısının ortadan kalkması pek de uzun sürmedi.
Her acil durum ya da felaket üzere, Covid-19 da mutlaka ayrım gözetiyor. Karşımızdaki, yaş, ırk, sınıf ayrımı yapan ve evvelce sıhhat sıkıntıları olanlar yahut engelliler için en berbatı olabilecek virüslerden biri.
ERKEKLERİ VE BAYANLARI FARKLI ETKİLİYOR
Virüs, birebir vakitte erkekleri ve bayanları farklı biçimde etkiliyor, bayanlara oranla daha fazla erkek direkt virüs nedeniyle ölüyor. Ne var ki bu, öykünün sırf birinci kısmı. Toplumsal siyasetler sebebiyle, virüsün sosyo-ekonomik tesirleri en çok bayanları vuruyor. Virüs, bir defa var olan (toplumsal/ç.n.) hiyerarşilerle örtüştüğünde, bizleri klâsik güç dengesizliklerine geri döndürüyor.
Bu hafta, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyeti, BM’nin 75’inci yıldönümünü kutlamak için toplanırken, Deva International tarafından hazırlanan yeni bir rapor dünyada neler olup bittiğine dair bu çeşitteki birinci örnek olarak probleme ışık tutuyor.
Kırk ülkede 10 binden fazla insanın bakış açılarını göz önünde bulundurarak, Covid’in bayanlar ve kız çocuklar üzerindeki tesirlerinin açık bir delilini ortaya koyan global bir çalışma yürütebilmemiz aslında hudut bozucu; ve tekrar de -birçok bayanın hakikat olduğunu bildiği şeyi destekleyecek datalara sahip olmak ne kadar kıymetliyse artık- sonuçlar çok zalimce öngörülebilir cinsten.
Covid-19’un bayanların geçim kaynaklarını yok etme ihtimali daha yüksek. Ayrıyeten, bayanların kayıt dışı kesimlerde çalışma mümkünlüğü da daha yüksek ve işsizlik yardımlarına erişimleri daha az olduğu için, erkeklerdeki sadece yüzde 34’lük oranla karşılaştırıldığında, bayanların bildirdiği gelir kaybı yüzde 55’e kadar ulaşıyor. Bayanların aç kalma mümkünlüğü da daha yüksek: Bayanların yüzde 41’i ve erkeklerin yüzde 30’u, Covid-19’un yetersiz beslenmeye yol açarak hayatları üzerinde kıymetli bir tesiri olduğunu lisana getirdi.
KÖKLEŞMİŞ MESELELERIN BİR TEZAHÜRÜ
Bu farklılık, lokal ve global besin sistemlerindeki kökleşmiş cinsiyet eşitsizliklerinin bir yansımasıdır. Ve tahminen de en trajik ve en çarpıcı farklardan biri, erkeklerdeki sırf yüzde 10’luk orana kıyasla bayanların yüzde 27’sinin Covid-19’un değerli bir tesiri olduğunu bildirdiği ruh sıhhati etrafında kümeleniyor.
Bayanlar, geçim kaynakları, beslenme ve sıhhatle ilgili tasalarının yanı sıra, bu gerilimin kaynağı olarak bilhassa de ödenemeyen bakım masraflarındaki inanılmaz artışa işaret ediyorlar.
Bu halde olması gerekmiyor ve bu rapor birebir vakitte nasıl daha tesirli bir Covid-19 cevabının verilebileceğine ve nüfusun yarısının çıkarlarını göz arkası etmeyen bir gelecek için nasıl bilgilendirme yapılabileceğine ait teklifler sunuyor.
Bayanlar ve kız çocuklara kulak vermeli, neye gereksinimleri olduğunu öğrenmeli, toplumsal müdafaa programlarına ve insani yardımlara erişim kelam konusu olduğunda onlara ve öteki mümkün dışlanmış kümelere öncelik tanımalıyız. Buna, cinsiyete dayalı şiddete karşı çaba, cinsel sıhhat ve üreme sıhhati ile anne ve yenidoğan sıhhatini muhafazaya öncelik vermek de dahildir.
NÜFUS BİR BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİ
BM genel şurasındaki başkanları Covid-19 uyum ve planlamasının her kademesindeki bayan başkanlara yatırım yapmaya çağırıyoruz. Karar vericiler, nüfusu bir bütün olarak yansıtana dek, hiçbir vakit nüfusun tamamını temsil edemeyecekler.
Herkesi temsil eden bilgilere dayanan bir Covid-19 cevabı talep ediyoruz; bu nedenle de bilgi açığını tamamlamamız gerekiyor. Bu, salgın karşısındaki cevap gayretlerini planlarken ve yürütürken cinsiyet ve yaşa bağlı dataların toplanması, yayınlanması ve bunlara uygun hareket edilmesi manasına geliyor.
Başkanlarımız, karar vericilerimiz ve insani yardım aktörlerimiz bayanlara ve kız çocuklara karşı sorumlu olmalı, kelamları hareketlerle uyumlu hale getirmelidir.
Feministler, kuşaklardır bu tıp şeyleri talep ederek, yürüyüşler düzenliyor ve dilekçeler veriyorlar. Virüs yeni olabilir ancak miyopluk hastalığı ziyadesiyle eski.
*Dr. Helen Pankhurst, Manchester Metropolitan Üniversitesi’nde profesör, ActionAid’de Mütevelli Heyeti Üyesi ve insani yardım kuruluşu olan Deva International’da danışmanıdır.
Yazının orjinali Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
