Korona virüsünün yol açtığı Covid-19 illetine yakalanıp tedavileri sonlanan binlerce hastanın birçok semptomunun haftalarca devam ettiği belirtildi. Dünyanın dört bir yanında hükümetler kaç kişinin iyileştiğine dair açıklamalar yapsa da, virologlar ve bulaşıcı marazlar bilirkişileri Covid-19’un uzun vadede bırakabileceği mümkün hasarları hâlâ tam olarak çözemediklerini belirtiyor.
İngiliz tabip Jake Suett, mart ayında Norfolk’ta bir hafta boyunca ağır durumdaki korona hastalarını tedavi etmeye çalışırken illeti kapıp aylarca iyileşemeyenlerden biri. Üç ay sonra hâlâ kendini işe dönecek kadar iyi hissetmeyen Doktor Suett, kendi deyimiyle ‘korona sonrası sendromu’ yaşıyor. Enfekte olana kadar sağlıklı ve hastalıksız bir hayat yaşayan 31 yaşındaki ağır bakım tabibi, hâlâ nefes darlığı, bulanık görme ve yüksek ateş nöbetleri geçiriyor.
‘BAZILARI HİÇBİR DEVIR BÜSBÜTÜN İYİLEŞMEYEBİLİR’
Amerika’nın Sesi’nin aktardığına nazaran, Suett ve öbür hekimler, binlerce hastanın hâlâ virüsün geçmişte bıraktığı arazlardan kurtulmaya çalıştığına dikkat çekiyor. Üstelik kimileri hiçbir vakit külliyen iyileşemeyebilir ve uzun vadeli sıhhat sıkıntıları yaşayabilir. Çünkü, iyileşmiş kabul edilen binlerce hasta hâlâ kronik yorgunluk sendromu ve kişiyi zayıf düşüren sıkıntılarla boğuşuyor.
Sky News televizyonuna konuşan Suett, üç gün boyunca yatakta güçlükle nefes aldığı, marazının en ağır devrinden bu yana toparlanmasının çok yavaş olduğunu anlattı. Hala da sindirim sistemi sıkıntıları yaşadığını, el ve ayaklarına ağrılar saplandığını söylüyor.
AĞIR GEÇİRENLERDE KRONİK HASTALIK BEKLENTİSİ
İngiltere Fizyoterapi Derneği ise korona virüsüne yakalanan ve illeti ağır geçiren binlerce kişinin kronik illetleri olacağına dikkat çekiyor. Durumu en ağır olanlar aslında güçten düşmüş oluyor. Covid-19’un teneffüs kaslarını zorlayarak, aktifliğini azalttığını söyleyen İtalyan teneffüs bilirkişisi Marta Lazzeri, “Bu hastalar umumide yorgun olduklarını, banyo yapmaya ya da traş olmaya bile takatlerinin kalmadığını bildiriyorlar’’ diyor.
‘AKCİĞERLER ONARILMAZ BIÇIMDE HASAR GÖRÜYOR’
Hekimler, illeti ağır atlatanların akciğerlerinin onarılamaz biçimde hasar gördüğünü ve dokularda skarlaşma olduğu uyarısı yapıyor. İtalyan hekimlere nazaran iyileşen ağır hastaların yüzde 30’nda kalıcı akciğer hasarı tespit edildi. Virologlar ve bulaşıcı illetler eksperleri da, Covid-19’un uzun vadede bırakabileceği mümkün hasarları hâlâ tam olarak çözemediklerini belirtiyor.
İngiliz niyet kuruluşu Chatham House’da haberlendirme içtimasına katılan bulaşıcı illetler kompetanı David Heymann bunun nedenini, enfeksiyonun hâlâ erken aşamalarında olmasına ve hayatta kalanların uzun vadeli inceleme gereksinimine bağlıyor. Gelgelelim o da akciğerlerde süregelen reaksiyonların olduğunu ve illetten kalkanların hala nefes darlığı çektiğini vurguluyor. Bu sorunun çözülüp çözülmeyeceği ise bilinmiyor.
SARS GEÇİRENLERİN KAPASİTESİ YÜZDE 50 DÜŞTÜ
Tıbbi araştırma ekipleri, Covid-19’un neden olduğu uzun vadeli sıhhat sıkıntılarıyla ilgili kimi ipuçlarının, Hong Kong’da yürütülen ve şiddetli akut teneffüs yolu sendromu (SARS) ile Ortadoğu teneffüs sendromuna (MERS) neden olan farklı korona virüsü tipleriyle ilgili araştırmalarda bulunabileceği fikrinde. SARS’ın uzun vadeli tesirleri ile ilgili bir araştırma, illetten iki yıl sonra bile hayatta kalanların yüzde 50’sinin fizikî kapasitelerinin hiç hastalanmayanlara orantıyla daha düşük olduğunu gösterdi. SARS atlatanların yalnızca yüzde 78’i marazdan bir yıl sonra işbaşı yapabildi.
‘ÜÇ YIL SONRA BİLE KRONİK YORGUNLUK’
Bir diğer araştırmaya nazaran de iyileşenlerin yüzde 40’ı, SARS geçirdikten üç yıl sonra bile kronik yorgunluk semptomlarıyla yaşıyor. Hastaların bir kısmı için kronik yorgunluk, yaşadıkları meselelerin yalnızca küçük bir kısmı. Avrupa, Asya ve ABD’den bulaşıcı marazlar bilirkişileri, bu hastaların yalnızca akciğerlerinin değil diğer organlarının da virüs nedeniyle zarar gördüğüne dikkat çekiyor. Hekimler gayrı problemler arasında kan pıhtılarına bağlı inme, kalp buhranı, böbrek yetmezliğinin yanı sıra dimağ hasarını sayıyor. Ömür uzunluğu hastalık mealine gelen bu problemler yalnızca yaşlıları değil gençleri de etkiliyor.
Korona virüsü salgınının çıkış noktası kabul edilen Çin’in Wuhan kentinde yapılan bir araştırma, Covid-19 hastalarının yüzde 12’sinin kalp ve damarlarında hasar oluştuğuna dair belirtiler gösterdiğini ortaya koydu. Gayrı araştırmalarda da myokardit denilen kalp kası enfeksiyonuna dair kanıtlar bulundu.
SARS’a yakalananların yüzde 50’ye yakını nörolojik sıkıntılar yaşadı. Tabipler Covid-19’un dimağı nasıl etkilediğine dair daha fazla araştırma gerektiğini söylüyor. Johns Hopkins Üniversitesi’nden anestezi ve ağır bakım kompetanı Profesör Robert Stevens, Corona virüsünün dört biçimde dimağı etkilemesinin mümkün olduğunu söylemişti.
‘SİTOKİN FIRTINASI’ DIMAĞI OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR
Bunlardan biri bağışıklık sisteminin Corona ile uğraşta ‘’sitokin fırtınası’’ denen haddinden fazla çalışmaya başlaması ve kendi kendine saldırarak doku ve organlarda virüsten bile daha fazla hasara neden olabilmesi. Yüksek ateş ve düşük oksijen seviyeleri de dimağda fonksiyon bozukluğuna ve uzun vadeli hasara neden olabilir. Dimağ, kan pıhtılarının neden olduğu inmeler sonucu da hasar görebilir.
Stevens ve farklı hekimler, virüsün dimağa yerleşerek ani ve ağır bir enfeksiyona neden olma ihtimalinden de telaşlı. Çünkü Çin’den ve Japonya’dan gelen haberler virüsün genetik parçacıklarına omurilik sıvısında rastlanıldığı istikametinde. Florida’da bir hastanın dimağ hücrelerinde Corona virüsü parçacıkları tespit edildi. Bunun nedeni de virüsün kan dolaşımına ya da hudut uçlarına girmesi olabilir.
Lakin tüm bu doneler, pandemi sona erse bile Corona’dan sağ çıkan hastaların, tıbbi taleplerinin süreceği ve uzmanlaşmış tedavi ve rehabilitasyon formüllerinin geliştirilmesi gerektiğini gösteriyor. (Amerika’nın Sesi)
Gazete Duvar
