İZMİR – İzmir’in sekiz farklı mahallesinde yaşayan 9 sanatkarın kendi mahallelerini fotoğrafladığı ve akademisyen, araştırmacı, kültür profesyonellerinin kaleme aldığı metinlerle “mahalle” kavramını yorumladığı ‘Mahalle@İzmir’ projesi hayata geçti. “www.mahalleizmir.com” adresinde Türkçe ve İngilizce olarak yayına başlayan ‘Mahalle@İzmir’ projesi, Ekim-Aralık 2020 ortasında, 9 sanatkarın iştirakiyle, HAYY Açık Alan ve GAPO‘nun iş birliğinde Kültür için Alan’ın dayanağıyla gerçekleşti.
‘KOZMOPOLİT YAPISI DEĞİŞİME UĞRAYAN İZMİR’İN FARKLI BOYUTLARI BELGELENİYOR’
Proje kapsamında son yüzyılda geçirdiği toplumsal ve fizikî dönüşümlerle kozmopolit yapısı değişime uğrayan İzmir’in, bugün tecrübelenen mahalle olgusu, tabiatın insan eliyle dönüştürülmesi, yapılaşma, kentleşme, toplumsal bellek üzere farklı boyutları ile belgelenmesi hedefleniydr. Proje, 9 sanatkarın mahallelerine fotoğrafik olarak tahminen de birinci defa bu kadar yakından baktıkları çalışmalardan oluşuyor.
Fotoğraf: Beğenilen Yenipazarlı/Bostanlı Ekim-aralık ayları ortasında sanatkarlarla teğe bir editörlük/mentorluk oturum yürütülürken, tüm etkinlikler pandemi nedeniyle çevrimiçi olarak gerçekleştirildi. Web sitesinin yayına girmesinin akabinde ise ‘Mahalle@İzmir’de, sanatkarlarının ürettikleri serilere dair paylaşımlarda bulunduğu “Proje Sunumları” gerçekleştirilirken, proje koordinatörü Serdar Darendeliler ve Saliha Yavuz Gazeteduvar’ın sorularını yanıtladı.
Öncelikle sizi biraz tanıyabilir miyiz?
Saliha Yavuz: Ayşe Gür ile birlikte İzmir Kemeraltın’da bulunan Hayy Açık Alan’ın kurucularıyız. İkimiz de kültür-sanat yöneticisiyiz, Ayşe birebir vakitte sanat tarihçisi. Yollarımız 2005 yılında Ulusal Reasürans Sanat Galerisi’nde kesişti. Devam eden dostluk, iş birlikleri ve heyecanlar ile Hayy’ın gerçekleşmesine vesile olduk, oluyoruz.
Serdar Darendeliler: Refik Akyüz ile birlikte, ‘Mahalle@İzmir’in proje ortaklarından Geniş Açı Proje Ofisi’nin [GAPO] bileşenlerinden biriyim. GAPO, 1997-2006 yılları ortasında yayımlanan Geniş Açı Fotoğraf Sanatı Mecmuası sonlandıktan sonra 2007’de hayata geçirdiğimiz bir oluşum. Fotoğraf ve görsel sanatlar yüklü olmak üzere, tekil yahut öteki ortaklarla birlikte projeler üretiyor, yeni yetişmekte olan fotoğrafçılara editörlük/mentorluk yapıyor, çeşitli yayınlara içerik sağlıyor, yeni iş üretimlerine vesile oluyor ve stant kürasyonu gerçekleştiriyoruz. Çok yeni bir teşebbüs olarak da Türkiye’den fotoğrafçılar ile yurt dışından kültür profesyonellerini bir ortaya getirecek ve ortalarındaki etkileşimi artıracak, böylelikle burada üretilen işlerin milletlerarası deverana girmesine katkı sağlayacak bir platformun hazırlıklarını tamamlamak üzereyiz.
‘GÜNÜMÜZ İZMİR’İNDEKİ FARKLI MAHALLE YAŞANTILARI’
Mahalle@İzmir projesinin birinci çıkış noktası, emel ve amacı nedir?
Serdar Darendeliler: ‘Mahalle@İzmir’, GAPO’nun 2009 ve 2018 yıllarında, sırasıyla 6 ve 13 sanatkarla, İstanbul’da gerçekleştirdiği ‘Mahalle’ projelerinin İzmir’e uyarlanmış bir versiyonu diyebiliriz. Tıpkı 2009’da İstanbul üzere büyük bir metropolde nasıl farklı mahalle tecrübeleri yaşanıyor sorusunun peşinden gittiğimiz üzere bu kere de giderek genişleyen ve kalabalıklaşan İzmir’de, yirmi birinci yüzyılın birinci çeyreğinin sonuna yaklaşırken, mahalle denince aklınıza birinci ne geliyor sorusuna cevaplar bulmaya çalıştık. Buradaki temel motivasyon, her sanatkarın yaşadığı yerdeki mahalle yaşantısının izini sürmesi ve bunu görselleştirmesi, böylece de İzmir’in farklı sosyo-ekonomik, kültürel ve coğrafik özelliklere sahip mahallelerindeki benzerlik ve farklılıkların kayda geçirilmesiydi. Yani sanatkarlardan her gün bir halde sokaklarından geçtiği, alışveriş yaptığı, komşuluk alakaları içinde bulunduğu yahut bulunmadığı, varsa kafesinde oturup vakit geçirdiği, kıyısında spor yaptığı ya da ikamet etmek dışında çok da sahiplenmediği mahallesini tahminen de birinci defa fotoğrafik olarak ele alan bir çalışma yapmasını istedik. Sonuçta sanatkarların mahalleleriyle kurdukları yahut kuramadıkları bağlarla şekillenen ve günümüz İzmir’indeki farklı mahalle yaşantılarına referans veren işler ortaya çıktı.
Proje takımı nasıl bir ortaya geldi? Dokuz sanatçı haricinde projeye dayanak ve katkı sunan çevreler var mı?
Saliha Yavuz: Hayy Açık Alan ve Geniş Açı Proje Ofisi olarak Hayy’ın açıldığı 2018 yılından beri birlikte bir şeyler yapma niyetindeydik. Geçen yaz sonu Kültür İçin Alan’ın pandemi nedeniyle etkinliklerinin tamamı çevrimiçi ortamlarda gerçekleşecek proje müracaatları davetini fırsat bilip ‘Mahalle@İzmir’ projesini hazırladık ve böylelikle bir ortaya geldik. Mahallelerini fotoğraflamaları için İzmir’in 8 farklı semtinde yaşayan 9 sanatçıyı davet ettik. Sanatkarların bir kısmı ile daha evvel Hayy yahut GAPO olarak birlikte çalışma fırsatımız olmuştu, kimileriyle ise çeşitli referanslar aracılığıyla bu projeye davet ederken tanıştık. Kaleme aldıkları metinlerle projede yer alan akademisyenler sosyolog ve siyaset bilimci Neslihan Demirtaş Milz ve mimar Tonguç Akış ile İzmir’deki kültür sanat ortamından yakın bağda olduğumuz, mimar, araştırmacı, sanatçı Cansu Pelin İşbilen aracılığı ile tanıştık. Ki kendisi de bir metinle projeye dayanak verdi. Proje için ortak bir metin kaleme alan bağlantıcı akademisyenler Altuğ Akın ve Burak Doğu ile de GAPO’nun daha evvel BAK projesinde birlikte çalıştığı sosyolog Zeynep Gönen vesilesiyle tanıştık. Projenin instagram hesabında devam eden ‘Mahallelilerin Gözünden’de yer alan mahalleli konuklarımız ise proje sanatkarlarının mahallelerinden tanıdığı, alakalarının olduğu komşuları. Burada da organik bir münasebetler ağı kelam konusu. Hülasa takım, evvelki tanışıklıklar ve o tanışıklıkların aracılıkları, takip ettiğimiz sanatkarlar ve onların mahallelerindeki münasebetler üzerinden bir ortaya gelmiş oldu. Proje ortakları olarak Hayy ve GAPO bilgi, tecrübe ve alakalar ağını birleştirerek herkesi bir ortaya getirdi diyebiliriz.
‘İZMİR’E DAİR ÇOK SESLİ BİR MAHALLE TABLOSU ORTAYA ÇIKARILABİLİR’
“9 Sanatçı 8 Mahalle” demiştiniz. Bu çerçeveyi önümüzdeki süreçte genişletmeyi düşünüyor musunuz?
Serdar Darendeliler: Evet, bu tarafta planlarımız var. Kültür için Alan’dan aldığımız fon ile gerçekleştirdiğimiz etabı sona ermiş olsa da ‘Mahalle@İzmir’i hem İzmir’in farklı mahallelerine hem öteki disiplinlerden akademisyen, araştırmacı ve sanatkarlara hem de daha farklı mecralara yaymak istiyoruz. Gerekli kaynaklar yaratılabilirse İzmir’e dair daha katmanlı ve çok sesli bir mahalle tablosu ortaya çıkarılabileceğini umuyoruz. Şimdilik kısa vadede, projenin instagram hesabı www.instagram.com/mahalle.izmir üzerinden sanatkarların birlikte çalıştığı mahallelilerin işlerini paylaşarak devam ediyoruz.
EKİM AYINDAN BU YANA BİR ÇOK AKTİFLİK YAPILDI
Proje kapsamında yapılan etkinliklerden biraz kelam edebilir miyiz?
Serdar Darendeliler: İçinde bulunduğumuz pandemi şartları nedeniyle tüm aktiflikleri çevrimiçi mecralarda gerçekleşen proje kapsamında, sanatkarlarla yürüttüğümüz teğe bir editörlük/mentorluk oturumlarının yanı sıra herkesin iştirakine açık çeşitli etkinlikler düzenledik. Bunlardan birincisi 2009 ve 2018’deki ‘Mahalle’ projelerine katılan sanatkarlardan sekizinin tecrübelerini paylaştıkları ‘Sanatçı Konuşmaları’ oldu. Bunu, siyaset bilimi, sosyoloji ve coğrafyanın kesişiminde interdisipliner çalışmalar yapan Neslihan Demirtaş Milz ile kentsel yer, mimarlık eğitimi ve temel tasarım alanlarında çalışan Tonguç Akış’ın ‘Açık Seminer’leri takip etti. Sanatkarların proje kapsamında ürettiği seriler ve akademisyen, araştırmacı, kültür profesyonellerinin kaleme aldığı metinler, Türkçe ve İngilizce çift lisanlı olarak, aralık ayı ortasında www.mahalleizmir.com adresinde izlenime sunuldu.
Sinan Kılıç/Yeşilyurt Etkinliklerden bir başkası ise projenin instagram hesabı www.instagram.com/mahalle.izmir’i de bir nevi stant alanına dönüştürmeyi ve izleyicilerle daha yakın bir etkileşimi hedefleyen ‘instagram takeover’lar oldu. Proje sanatkarları, 2 yahut 3 gün boyunca devraldıkları instagram hesabında hem www.mahalleizmir.com’daki seçkiye dahil olmayan fotoğraflarından kimilerini hem mahallelerinden anlık öyküleri hem de fotoğraftan edebiyata, sinemadan müziğe ilham kaynaklarını paylaştı. İçinde bulunduğumuz süreçte de instagram hesabı, sanatkarların mentorluğunda üretim yapan mahallelilerin ve proje metinleriyle katkıda bulunan muharrirlerin paylaşımlarıyla faal kalmaya devam ediyor.
‘MAHALLENİZE, KOMŞULARINIZA, OMURLARA, YERLERE TEKRAR TEKRAR BAKIN’
Proje ile ilgili sizi gerek internet sitenizden gerekse toplumsal medya kanalları üzerinden takip edenlere ne söylemek istersiniz? Kamuoyuna bir davetiniz var mı?
Saliha Yavuz: Etrafınıza, mahallenize, mahalledeki komşularınıza, omurlara, yerlere tekrar tekrar bakmaya çağırabiliriz takip edenleri. Her vakit geçtiğiniz yollardan geçmek yerine bugün farklı bir rotayı takip edin diyebiliriz. Projede yer alan birçok sanatkarın belirttiği üzere, bu tekrar bakışlar yeni farkındalıklar, yeni münasebetler ve hasebiyle yeni bakış açıları doğuruyor ve bu çok değerli.
Gazete Duvar
