İZMİR – İzmir Kent Konseyi’nin seçimli umumî şurası 29 Şubat’ta yapıldı. Başkanlık yarışında 167 oy alan Seniye Nazik Işık, İzmir Kent Konseyi’nin birinci hatun yöneticisi oldu. Kurulu tekrar İzmir’in STK’ları ile buluşturan Işık, mültecilerin Covid-19 salgını önündeki muhtaçlıklarını ortaya koyarak, eksiklikleri gidermek üzere raporlandırılmasına da öncülük etti.
İzmir Kent Kurulu Lideri Seniye Nazik Işık’la çalışmalarını, mültecilerle ilgili hazırladıkları raporu, pandemi sürecinde yaşanan meseleleri ve tahlil tekliflerini konuştuk.
‘BİRLİKTE YÜRÜYEREK BÜYÜMEK VE BÜYÜTMEK İÇİN BURADAYIM’
Başkanlık hizmetinize başladıktan sonra yaptığınız çalışmalardan biraz bahseder misiniz?
Pandemi resmi olarak 11 Mart’ta başladı. Bu nedenle biz, yürütmeye seçilen arkadaşlarla 6 Mart’ta dışarıya örtülü içtima yaptık. Elbette benim de yapmak istediklerimin bir listesi var, lakin adaylık konuşmamda da vurguladığım üzere, ben ortak akılla ve birlikte yürüyerek büyümek ve büyütmek için buradayım. Biz bu içtimada 18 Mart’ta resmi birinci toplantımızı yaparak başlamaya karar verdik ve çalışmalara başladık ki… her şey beklemeye alındı.
Bu nedenle pandemi koşullarında ne yapabiliriz diye fikirler üretmeye başladık. Örneğin, Büyükşehir Belediyesi’nin dijital ekranlarından Covid-19’dan korunma için ne yapmak gerektiğine dair Tabip Odası ile birlikte hazırladığımız bilgilendirmeler dönmeye başladı. İzmir’in en geniş temsil kurumuyuz diye düşünerek valilik bünyesindeki Vilayet Pandemi Kurulu’nda mahal almak istedik ve resmi olarak başvurduk. Uzaktan eğitimdeki dertleri Gençlik ve Evlat Meclisleri’mizle şahsi bir oturumla görüşüp, tahlil teklifleri ve talepleri belirledik.
Nezihe Işık
Bu sırada Büyükşehir Belediyesi Buhran Idaresi Üst Heyeti kurdu ve bizi de bu davet etti. 6 Nisan’dan bu yana her pazartesi bu şura teams üzerinden toplanıyor ve çalışıyor. Gerçek bir katılımcılık örneği olan bu heyete kurul olarak bize üyelerimizden, meclislerimizden, çalışma gruplarımızdan süzülüp gelen tekliflerle katılıyoruz. Önerdiklerimizi takip ediyoruz. Bize düşen vazifeleri konumuna getirmeye çalışıyoruz.
Örneğin Kırılgan Nüfus Araştırması gereksinimine dikkat çektik. Tunç Soyer, çerçevesini hazırlamamızı talep etti, 3-4 farklı içtima ile akademisyenlerden de destekler alarak hazırlayarak sunduk. Sizin de bildiğiniz üzere, mevcut içtimaî siyasetlerle erişilmesi mümkün olmayan pek çok kesim olduğunu bu devirde açıkça görmüş durumdayız. Bayana yönelik konut içi şiddetle ilgili teklifimiz oldu, Belediye bünyesinde iki hususî çalışma içtiması yaptık. Tunç Soyer, talebimizi olumlu karşılayarak, bütün merkezlerin açık olduğunu, şiddetle karşılaşanların yanında olmaya devam edildiğini vurgulayan bir açıklama yaptı. Bu süreçte evsizleşen hatunlar için de üç yeni barınma merkezi açma çalışmalarına bu sayede başlandı. Mahallî bir ekonomik çevre kurul kurma ve çalıştırma teklifimiz de bir mealde kabul gördü.
‘MEVCUT SIYASETLERLE BIRTAKIM BÖLÜMLERE ULAŞMA İMKANIMIZ YOK’
Kent kurulu olarak İzmir’de yaşayan mültecilerin durumu ile ilgili bir rapor hazırladığınızı biliyoruz. Bu raporu hazırlama sürecinde nasıl bir yol izlediniz?
Salgın gereksinimlerin yapısını ve özelliklerini çok etkiledi. Mesela internet üzerinden muhabereye erişmek artık bambaşka bir ehemmiyet taşıyor. Belediyelerimize yansıyan birinci muhtaçlık patlaması hijyen ve azık gereksinimindeki artışlardı. Hepimiz salgına hazırlıksızdık fakat günlük işlerle geçimini sağlayan ya da resmi kararlarla kapanan işyerlerinde çalışanların bilhassa kayıtsız çalışanları ile küçük esnaf birden teğe açlıkla karşı zıdda kaldı. Gördük ki mevcut toplumsal siyasetler ve sistemlerle istesek de kimi bölümlere gereğince ulaşma imkanımız yok. Romanlar, mülteciler ve göçmenler, hayat kuralları ve hayat halleri ile ulaşılması güç kesitlerin başında geliyor. Bunalım masası içtimalarında hepimiz mültecilerle ilgili muhtaçlıkları kesim bölük talepler olarak iletirken, biz de katılımcılığı simgeleyen bir ortak akıl kurumu olarak, kurulun bu mevzuyu ele alabileceğini fark ettik. Bu mevzuda çalışma kararı aldık ve başladık. Bizim bu sahada bir meclisimiz, bir çalışma kümemiz yoktu. Bu nedenle yürütme konseyi olarak sorumluluk üstlendik.
Bunun için evvel mülteci ve göçmenlerin kendi örgütlerinden ve mülteci ve göçmenlerle çalışan örgütlerden temsilcilere davet yaptık. Gereksinimler, sıkıntılar ve tahlil tekliflerini konuştuğumuz bir içtima yaptık. İzmir’de milletlerarası kuruluşların da yürüttüğü çalışmalar olduğundan, derhal akabinde bu kuruluşların temsilcileri ile toplandık. Sonra bir taslak rapor hazırladık ve bu iki iştirakçi öbeği bir araya getirerek taslak raporu birlikte değerlendirdik. Bu arada, Buhran Üst Kurulu’na muhtaçlıklar ve tahlil tekliflerini bir malumat notu ile sunduk. Son olarak da rapor taslağımızı belediye ve merkezi yönetimin yereldeki ünitelerinden temsilcilerle değerlendirip sağlıklı ve hakikat haberlere dayanan bir ortaklaşma sağlamaya çalıştık. Haziran başında raporumuzu kamuoyuna sunduk. 20’den çokça kurum ve kuruluşun katıldığı bu süreç, sahiden bizim için de çok manalı bir deneyim oldu. Bu çalışmayla kurulumuzun kamu ve STK’lar arasında sahiden sağlıklı bir bağ ve işbirliği yaratabilecek potansiyele ve güce sahip olabildiğini de görmüş olduk. Yani bu deneyimle biz de güçlendik. Bünyemizde de bir çalışma kümesi oluştu.
‘KAYITSIZSANIZ HİÇBİR RESMİ KURUMDAN YARDIM ALAMIYORSUNUZ’
Hak ve hizmetlere erişimde mültecilerin yaşadığı en değerli sıkıntılar olarak neleri tespit ettiniz?
Raporumuzda sıkıntıları dokuz başlık altında topladık. Ben bir kıymet sıralamasıyla kurumlar arası eşgüdümdeki eksiklerin ve mültecilerin kayıtlı olması-olmaması sıkıntısının birinci sırada bölge alması gereken dertler olduğu kanısındayım. Kayıtsızsanız, hiçbir resmi kurumdan yardım alamıyorsunuz. Velev örneğin Covid-19 hastası bile olsanız had dışı edilme kaygısıyla paranızla bile sıhhat desteği almaktan kaçınıyorsunuz. Yani kayıt, hak ve hizmetlerin kapısını açan anahtar. Meydandan tertipli malumat akımı ve haber paylaşımı ile hizmetleri düzenlemek elbette her hengam değerli. Sorunu file benzetirsek, uyum olmadığında herkes tuttuğu bölgesini tanım ediyor, lakin fil ortada kocaman cüssesiyle durmaya devam ediyor. Her vakit sorun olan pek çok şey salgınla birlikte çok daha önemli meselelere yol açtı. Mesela habere ve hizmete erişimin önündeki en değerli pürüz bilgisizlik. Habere neyle erişeceksiniz? Türkçe malumatları okuyamıyorsanız işiniz güç. Kurumlar da salgınla birlikte meskenden çalışmaya geçerek fakat telefonla ulaşılabilir hale geldiyse işiniz daha da sıkıntı. O hengam haber kulaktan kulağa, yalan yanlış şeylerden oluşmaya başlıyor; mesela hastaneleri saklı sanıyor ve gitmiyorsunuz. İnternetiniz ve akıllı telefonunuz olsa da, internetten besin paketi için müracaat bile yapamıyorsunuz. Yani mülteciler ve göçmenlere hiç değilse Arapça, Farsça ve Kürtçe haber sunmak zarurî.
Yapılan araştırmalar ve direkt bu yerde çalışılan kuruluşlardan alınan haberler gösteriyor ki mültecilerin çalıştıkları mobilyacılık, ayakkabıcılık ve dokuma üzere imalat işleri, inşaat ve azık kesimi, atık yekuna, tarım ve hayvancılık üzere bölümler pandemi bunalımından en çok etkilenen ortamlar. Yüzde 80’den ziyade orantıda kayıtsız çalışıyorlar. Bu ne demek? Salgınla birlikte işsiz ve gelirsiz kalma hali patlama yaptı. Buna karşılık kısa çalışma ve fiyatsız olura ayrılma desteklerinden yararlanma hakkı yok demek. Yani önemli bir süratle artan işsizlik ve gelir yoksunluğu bunalımı demek. Ekmeğinizi alamamak, kiranızı ödeyememekle yüz yüze kaldığınız günler demek. Kiranızı ödeyememek evsiz kalmak ya da esasen kalabalık olan çok aileli meskenleri daha çok aileyle paylaşmaya başlamak demek.
İzmir’de 20 binden çokça mülteci ve göçmen evlat Ulusal Eğitim’den yararlanıyor, yani okullu. EBA’ya ve uzaktan tahsile geçişle birlikte, bu erişime imkan veren TV ve bilgisayarın olmaması, akıllı telefonun yahut internetin gayrikâfi olması velev olmaması, en değerlisi ebeveynlerin lisan bilmemesi, sistem hakkında malumat ve fikir sahibi olmaması, evlatların eğitimdeki değişiklikle ilişkilenememesi üzere nedenlerle eğitimi yarım kalan evlat ne kadar, bilmiyoruz.
Ayrımcılık, nefret söylemi ve cinsiyete dayalı hane içi şiddet sıkıntıları üzere problemlerin umumide olduğu üzere mülteci ve göçmenler için de arttığını da lisana getirmeliyim. Bir de mülteciler de yekpare bütün, birbirinin birebir kişiler değiller. Bu yüzden de, raporumuzda da belirttiğimiz üzere, bilhassa sıhhat riskleri açısından mevsimlik tarım personeli mülteci ve göçmenlerle, Harmandalı Geri Gönderme Merkezi üzere şahsi koşulları bulunan yerleşimlerdeki durum hakkında şahsi raporlar hazırlanmasına gereksinim var.
‘YAŞAMA HAKKI BESINE ERİŞİMLE BAŞLAR HALE GELDİ’
Bütün bu sıkıntılar ve gereksinimler önünde sizin tahlil teklifleriniz neler?
Bizim birinci teklifimiz, mülteci ve göçmenlerin kendi kendilerini temsil eden bir katılımcılıktı. Bunalım Üst Kurulu’na bir temsilcinin katılmasını bu nedenle önerdik. Muhabere ve uyumun güçlenmesi 2. teklifimiz oldu. Içtimalarda sağlanan ittifak ile İzmir Büyükşehir Belediyesi bünyesinde Çevre Hizmetler Daire Başkanlığı’na tertipli malumat aktaran uyum ünitesi olarak Toplumsal Girişimler Büro Müdüriyeti belirlendi. Müdüriyetin kendi içinde koordinasyon çalışma kümesini tekrar topladığını, destek paketlerine –önerdiğimiz gibi- Arapça ve Farsça illetten korunmaya dair broşürlerin eklenmeye başladığını biliyoruz. Bölge ve kazalardaki kamu uyumunun Belediyeler ve STK’larla genişletilmesi için Vilayet Göç Yönetimi ile ayrıyeten çalışma yapılmasını da önerdik.
Bugün yaşama hakkı azığa erişimle başlar hale geldi. Mültecilerin destek paketlerinden yararlanmaları ise çok sonlu kaldı. Yardımların artırılması, mevcut yardımlardan yararlanma koşullarının da biraz esnekleştirilmesi gerek. Kira yardımı üzere yeni destekler de dahil, muhtaçlıklar yalnızca STK’lar ve hassas beşerler eliyle karşılanamaz. Bu kapsamda, milletlerarası kuruluşların acil yardım desteklerini artırmaları koşul. Başkaca, hususî gereksinimleri bulunan ve müdahalesi bilirkişilik gerektiren engelliler, mevsimlik tarım çalışanları, eğitim çağındaki talebeler, bayanlar, evlatlar ve Harmandalı GGM’ de bulunan mülteci, sığınmacı ve göçmenler üzere topluluklar için hususî çalışma öbekleri oluşturulmasını da önerdik.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne HİM ve #Bizİzmir üzerinden yapılan destek müracaatları için ilgili web sahifeleri ve pratiklere en azından Arapça ve Farsça formların eklenmesi, telefonla yapılan müracaatlar için tercüman desteği sağlanması tekliflerimizden biriydi. Mültecilerle Dayanışma Derneği müracaat sahifesinin ve formların Arapça ve Farsçaya çevrilmesi için yardım sunmayı üstlendi.
Örneğin İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin hassas durumu bulunan muhtaçlık sahibi mülteci kümelerinin haritalandırılması ve acil hareket planı oluşturma çalışmalarını başlatmasını bekliyoruz. Malumata erişimi artırmak için bayana ve evlada yönelik hane içi şiddet hallerinde müracaat yapılabilecek hatlar ve merkezlere ait malumatları içeren broşürlerin de başkaca hazırlanmasını istedik. Evlatların eğitimden uzak kalmaması için ailelerin bilgilendirilmesinden başlayan bir seri tedbiri de Vilayet Pandemi Konseyi ile Ulusal Eğitim Müdüriyeti ve Aile Çalışma ve Içtimaî Siyasetler Bakanlığı Vilayet Müdürlüğü’nün almasını istiyor ve bekliyoruz.
‘MÜLTECİLERE KENDİLERİNİ TEMSİL İMKANI YARATMALIYIZ’
Kent kurulunun katılımcılık prensibinden hareketle mültecilerin bulundukları kentlerde hemşehrilik hukuku çerçevesinde karar alma süreçlerine iştirakleri hakkında kanılarınız neler?
Öncelikle iştirakli heyetlerde, karar alma ve pratik mekanizmalarında kendilerini temsil imkanı yaratmalıyız. Biz bu çalışma sırasında yapılacak çalışmalar için bir ortak malumat ve muhabere ağı oluşturmak ve birbirimizden öğrenme, birlikte çalışma fırsatını arttırmak üzere bir e-posta kümesi kurduk. Tertipli içtimalar yapmaya da başlayacağız. Zira bir Mülteciler-Göçmenler Çalışma Öbeği kuruyoruz. Başkaca pandemi sürecinde faaliyetlerini sürdürebilmek ve dehşet koşullara koordinasyon sağlamak için gayret harcayan STK’ların kapasite geliştirmelerine destek de değerli. Bir ek olması için kendi Zoom online içtima ve eğitim platformumuzu onların da tasarrufuna açtık.
‘STK HANESI ÜZERE ÇALIŞMAYI PLANLIYORUZ’
Son olarak önümüzdeki devirde gerçekleştireceğiniz girişimlerden kelam eder misiniz?
İzmir Kent Konseyi’nin son yıllarda yaşadığı sıkıntılar nedeniyle tanınırlığı düşmüş durumda. Bu nedenle, bilinirliğimizi, artırmak, STK’larla hemhal olmak, demokratik işleyişimizi güçlendirmek üzere bir seri işimiz var. Bünyemizdeki kurum ve kuruluşlarla bir seri içtima için bir planlama yaptık, yeni çalışma planlarımızı bu içtimalarla geliştireceğiz. Yeni bir mekana taşınmak ve yeni bir takım kurmak bizim için ehemmiyet taşıyor. Yeni mekanımızda adeta bir STK meskeni üzere çalışmayı planlıyoruz.
Bu ay içinde kaideleri tam olarak bilememekle birlikte, yılın 2. yarısı için gözden geçirme ve 2021 için hazırlama çerçevesinde iş planlarımızı ele aldık. 2021 büyükşehir ve kaza belediyeleri açısından stratejik planların revize edilme kararlarının alınacağı yıl. Salgın, bütçeleri altüst etti, öncelikleri değiştirdi. O halde Stratejik Planların gözden geçirilmesi bir mecburilik. Demek ki biz de buna ciddiyetle hazırlanmalıyız…
Kent Kurulu, İzmir’in iktisadı dahil nasıl büyüyüp gelişeceğine dair ortak akıl üreten bir uzlaşma tabanı olsun istiyoruz. Kentimizin çok çeşitli sorunu var. Halihazırda konseyi olan çalışma gruplarımız ve meclislerimizle dernek üzere değil, kurul üzere çalışmaya gerçek yeni adımlar atmak bu nedenle değerli. Gediz Havzası ile ilgili problemleri ele alacağımız bir çalışmaya başladık. Menderes Havzası, Yarımada ve Bakırçay için de çeşitli çalışmaları sırayla ele alacağız.
Biz yeni meclisler ve çalışma kümeleriyle temsil ve teklif gücümüzü artırmak istiyoruz. O halde kazalarda heyeti kent konseylerimizle, muhtarlarımızla, kamu ve hususî kol kurum ve kuruluşlarıyla, tek tek İzmirlilerle işbirliği ve dayanışma ile çalışmamız çok kıymetli. Belediye meclisini ve Valiliğin çalışmalarını izlemek, kararlara iştirakte yeni yollar üretmek, kararların bilinirliğini ve habere erişimi artırmak üzere çalışmalar yapmak için hazırlıklarımızı sürdürüyoruz. Üniversitelerle alakamızı güçlendirmek, gençlerle yeni çalışmalar üretmek, dijital ortamda çalışabilmeyi ve iştiraki artırmak için gençlerden öğrenmeyi çok önemsiyoruz.
Gazete Duvar
