Akademisyenler, bağımsız araştırmacılar ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerini bir ortaya getiren İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü (IstanPol), ‘Demokratikleşme Programı’nın 2020 projelerinden “Yeniden Sistem Tartışmaları”nın birinci raporunu yayınladı.
“Türkiye İçin Yeni Bir Hükümet Sistemi: Hükümet Sistemi Kaynaklı Sıkıntılar ve Tahlil Önerileri” başlığını taşıyan raporu Prof. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz ve Dr. Berk Esen hazırladı. Raporun sunuşunda “Disiplinlerarası bir yolla başlattığımız projemizin birinci ayağında Türkiye’nin hükümet sistemi kaynaklı meselelerine odaklanıp, bunların tahlili için yasama-yürütme alakalarını bütünüyle tekrar ele alan yeni bir hükümet sistemi öneriyoruz” sözleri yer aldı.
UZLAŞIYLA ORTAYA ÇIKMADI
Sivil ve askeri otoriter periyotların Türkiye’nin çok partili siyasi hayatına bu derece damga vurmasının en kıymetli sebeplerinden birinin, bu periyotta yürürlüğe giren hiçbir anayasa yahut hükümet sisteminin, geniş iştirakli bir tartışma ve toplumsal uzlaşı sonucunda ortaya çıkmaması olduğunu vurgulayan IstanPol sunuş yazısında özetle şu değerlendirmelere yer verdi:
DAYATILDI: Topluma demokratik olmayan süreçler sonucunda dayatılan anayasalar ve hükümet sistemleri, vakit zaman ortaya çıkan siyasi krizlerin demokratik yollarla çözülmesini imkansız kılmış; yakın tarihimizde otoriterleşmeye sebep olan gelişmelerin başında gelen siyasal kutuplaşmanın derinleşmesine ve baskın/hegemonyacı partilerin ortaya çıkışına mahzur olamamıştır.
OTORİTERLEŞMEYİ GÜÇLENDİRDİ: Otoriter bir rejimin anayasal altyapısını oluşturan “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”nin, vaat ettiği siyasal istikrarı sağlayamadığı; bilhassa iktisat ve dış siyaset alanlarında mevcut sıkıntıların daha da şiddetlendiği görülmektedir. Ne yazık ki, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” yürürlükte olduğu kısa müddet içinde Türkiye’de toplumsal kutuplaşmayı arttıran ve otoriterleşme eğilimlerini güçlendiren bir tablo yaratmıştır.
DENGE-DENETLEME: “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”ne yöneltilen tenkitler, evvelki devirde yürürlükte olan parlamenter rejimin demokratik açıdan ülkü olduğu manasına gelmemektedir. Türkiye’nin demokrasi serüveninde karşılaştığı askeri ve sivil otoriter seçenekleri aşmanın tek yolu güçlü istikrar ve denetleme kurumlarına sahip ve geniş kapsamlı toplumsal uzlaşmaya dayanan demokratik bir hükümet sisteminin tesis edilmesinden geçmektedir. Bu rapor Türkiye’de demokratikleşmenin önünü açmak için güçlendirilmiş / rasyonelleştirilmiş bir parlamenter sistemin en uygun model olduğunu sav etmektedir.
DEMOKRATİK ÇİZGİYE ÇEKER: Güçlendirilmiş parlamenter sistemin, temsilde adalete daha çok imkan vermesi nedeniyle Türkiye üzere etnik ve dini açıdan çoğulcu toplumlara sahip ülkeler için daha uygun olduğu görülmektedir. Ayrıyeten bu yeni sistem, hem “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”nin yarattığı otoriter dinamikleri, hem de eski parlamenter sistemin karşılaştığı problemleri bertaraf edecek ve yüzüncü yılına girmeye yaklaşan cumhuriyetimizi demokratik bir çizgiye getirecektir. (HABER MERKEZİ)
Raporun tamamı buradan okunabilir.
Gazete Duvar
