VAN – Afganistan’dan bir buçuk ay evvel yola çıkan 17 yaşındaki Hajmar ile Bitlis’in Tatvan ilçesinde polisten gizlendikleri bir yerde konuşuyoruz: “40 gündür yürüyorum. Kaçakçılara kişi başı bin dolar ödedik. Kaçakçılar bizi denizden (Van Gölü) kayığa bindirdi. Gece üçte buraya denizin kıyısına (Tatvan kıyıları) bıraktı. O saatten beri yürüyoruz, sokaktayız.”
Hajmar ve arkadaşları göçmen kaçakçıları ile İstanbul’a ulaşmak üzere anlaşmış. Lakin kaçakçı, Van Gölü’nün Tatvan kıyılarında indirip kaçmış. Van’ın etraf vilayetlerle ilişkisini sağlayan karayollarında bulunan arama ve denetim noktaları göçmen kaçakçılarını alternatif rotalara yöneltmiş. Van Gölü’nün son yıllarda artan bir oranda yeni geçiş rotası olarak kullanılmasının temel nedeni de bu.
Fotoğraflar ve kamera: Volkan Nakiboğlu KAÇAKÇI TATVAN KIYILARINA MÜLTECİLERİ BIRAKIYOR
Şimdi dakikalar evvel polis etrafta gördüğü mültecileri minibüslere doldurup götürmüş. Kaçabilenleri de metruk binaların önlerinde, Tatvan eski otogarında, sanayi sitesindeki terk edilmiş depolarda ve merdiven altlarında görüyoruz. Kimi mülteciler de yollarda, orta sokaklarda yürüyor. Eski otogarda bir küme mülteciyi gördüğümüzde konuşmak için onlara yanlışsız yürüyoruz fakat kaçışıyorlar. İçlerinden bir mülteci konuşmayı kabul ediyor. Pakistanlı mülteci aslında göçmen kaçakçısı ile İstanbul’a kadar götürmesi için anlaşmış. 300 kişilik bir kafileyle bir hafta evvel İran sırından Türkiye’ye geçiş yapmış. Kaçakçı bir gece evvel Van Gölü kıyısından bindirdiği mülteciyi Tatvan’a kıyısı olan bir köye bırakmış. Geri gönderilmekten çok korkuyor. Kimlikleri olmadığı için otobüsler almıyor. Yürüyerek de olsa Ankara’ya gideceğini söylüyor.
DEPODA SAKLANAN MÜLTECİLERİN TEDİRGİNLİĞİ
Eski otogarın art tarafında terk edilmiş depolar bulunuyor. Bir Tatvanlı, şayet depolara girersek mültecilerin orada toplu olarak görebileceğimizi söylüyor. Depoların olduğu alana yöneliyorum. İçerisi çok karanlık, soğuk, kesif bir küf kokusu var. Covid 19 virüsü nedeniyle ben de önemli bir telaş yaşadığımı itiraf etmeliyim. Aylardır yollarda olan bir mülteci kümesi ile kapalı bir mekândayım. Oturmak için müsaade istiyorum. Kimse reaksiyon vermiyor. Ben de yavaşça yere oturuyorum. Kıssalarını dinlemek istediğimi ve şayet müsaade verirlerse yüzlerini göstermemek kaydıyla dışarda bekleyen kameraman arkadaşımı içeri çağıracağımı söylüyorum. Hudut dışı edilmekten, ülkelerine geri gönderilmekten duydukları korku her şeyin önünde. Tepkisizler. Açlar, yorgunlar, belirsizliğin içindeler. Tasayla, öfkeyle, yorgunlukla bakan onlarca gözle göz gözeyim. Kimse konuşmuyor. Titriyorlar. Konuşmamak konusunda kararlılar. Sonlara ulaşma ve geçme gayretlerini nasıl görünmezlik uğraşı içinde sürdürüyorlarsa o depoda da görünmez olmak istiyorlar. Yerden ayrılıyorum.
MERDİVEN ALTINA SAKLANAN MÜLTECİ ÇOCUKLAR
Depodan çıktığımda Volkan, bir küme Afgan mültecinin merdiven altında olduğunu söylüyor. Yaşları 15 ila 20 ortasında değişen bir küme genç. Arkadaşlarını kısa bir müddet evvel polis grupları götürmüş. Merdiven altında saklanıyorlar. Hajmar anlatıyor: “Afganistan’dan İran’a gelmemiz 40 gün kadar sürdü. İran hududunda çok uzun mühlet bekledik. Hava çok soğuktu. Ölenler oldu. Bir de dağlık bölge. Birkaç defa sondan geçmek üzere gidip geldik. Yolda yürürken düşüp kolunu, bacağını kıranlar, yaralananlar oldu. Bizim başımıza bir şey gelmedi. Lakin bayanlar ve çocuklar çok güç durumdaydı. Kaçakçılarla anlaşmıştık. Kişi başı bin dolar vermiştik. Lakin huduttan geçerken Türk askerine yakalandık. Askerler üç, dört kişiyiz diye görmezden geldi, huduttan geçmemize müsaade verdi. Van’da bir meskende bir kaç gece kaldık. Kaçakçılar bizi Van’dan gemiye bindirdi. Gece üçte buraya denizin kıyısına (Tatvan kıyıları) bıraktı. O saatten beri sokaktayız. Arkadaşlarımızı polis yakaladı götürdü. Bizler kaçtık. Ancak burada da her an gelip yakalayabilirler. Biz ülkemize geri gönderilmek istemiyoruz. Bizim köyümüz Taliban kontrolünde. Taliban’ın adamları bizi askerleri yapmak istiyor. Ancak biz istemiyoruz. Onlara karşı gelenleri de öldürüyorlar.”
Ne yapacaklarını, geceyi nasıl geçireceklerini bilmiyorlar. Kayıtsız oldukları için seyahat etme hakları yok. Yürüyerek Ankara’ya gitmeyi hedefliyorlar.
NASİR: İRAN HUDUDUNDA MAFYA DÖVÜP PARAMIZI ALDI
Nasir ve arkadaşları ise inşaat halindeki bir binanın taban katında battaniyeye sarılmış, bekliyorlar. Kaçakçılar Nasir ve arkadaşlarını iki gün evvel Van Gölü üzerinden Tatvan kıyısına bırakıp kaçmış. Ses kaydı alınmasını, manzara çekilmesini istemiyor. Elimde tuttuğum ses kayıt aygıtını kapattığımı görmek istiyor. Kendisinden müsaade almadan asla kayıt aygıtının kayıt düğmesine basmayacağımı tabir ediyorum. Nasir, “Ben kimseye güvenmiyorum” diyor. Yaşadığı, gördüğü onca şeyden sonra korkularında elbette haklı. Nasir’e ses kayıt cihazımın kapalı olduğunu gösterip çantamın içine atıyorum. Sohbete devam ediyoruz. Afganistan’ın Mezar-ı Şerif kentine bağlı bir köyden yola çıkmış arkadaşları ile. İran hududuna kaçakçılar aracılığıyla yürüyerek gelmiş. Nasir, İran hududunda İran hudut birlikleri ile çalışan bir mafya olduğunu argüman ediyor. Nasir’in argümanına nazaran kaçakçılar da bu şahıslar ile ortak çalışıyor. İran sonuna yakın kaldığı bir meskende mafyanın adamları tarafından dövüldüklerini ve üzerlerindeki tüm paranın alındığını söylüyor.
‘KOCASI OLMAYAN BAYANLARA ÇOK MAKÛS DAVRANIYORLAR’
Kaçakçının İran hudut köyünde tuttukları konuttan onları zorla çıkarttığını, yol ve güzergâh bilmeden tam 14 saat yürüdüklerini anlatıyor: “İran hududunda askerler bizleri yakaladılar. Yeniden para istediler. Biz de soyulduğumuzu hiç paramızın kalmadığını anlattık. Afganistan’daki kaçakçıya da ulaşamadık. Telefonlarımıza da el konuldu. İran hududunda beklerken erkekler, bayanlara çok makus davranıyorlardı. Kötülük yapıyorlardı. Bunlar mülteciler değildi. Hudutta mafya çok. Şayet bayanın yanında erkek yoksa o vakit berbatlıklar yapıyorlar. İran askerlerine para veremeyince bizi geri gönderdiler. Altı saat kadar gerisin geri yürüdük. Biz dört arkadaştık. Sonra orada bir Türk kaçakçı ile karşılaştık. Ona dedik ki sen bizi geçir, biz sana para vereceğiz. Bizi sondan Türk kaçakçı geçirdi. Sonu geçirdikten sonra bizi bir konuta götürdü. Telefon verdi bize. Görüntülerimizi çekti. Ailelerimize gönderdik. Para istedik. Onlar da kuyumcularla para gönderdiler. Paranın gelmesi bir hafta sürdü. Kaçakçı bize ekmekle su verdi. O kadar. Bir dağın doruğundan aşağı yanlışsız geceleri yürüdük. Diğer bir kaçakçı iki gece evvel bizi bir tekneye bindirdi denize açıldık (Van Gölü). Sabaha karşı bizi bıraktı. İki gündür burada bekliyoruz. Polise yakalanmadık ancak buradan ayrılmamız gerekiyor. Benim yaşadığım yerde Taliban var. Taliban’ı biliyor musun? Onlar bayanları, insanları öldürüyorlar. Şayet orada Taliban’ın askeri olmazsan öldürüyorlar. Taliban’dan kaçtık. Ankara’ya ya da İstanbul’a gidersem iş bulacağım. Kimliklerimiz olmadığı için araçlar bizleri almıyor. Ankara’ya gerçek yürümek istedik, hava çok soğuk yürüyemedik. Artık bir otomobil sahibi ile muahedeyi bekliyorum. Tahminen o bizleri Tokat’a götürecek. Lakin çok para istiyor. Ailemden haber bekliyorum.”
Yarın: Mülteciler parasız sıhhat hizmeti mi alıyor?
Gazete Duvar
