Armağan Kabaklı
ADANA – İngiliz yayıncı kuruluş BBC’nin İngiltere’den ihraç edilen atıkları takip etmesi ve Adana’da boş yerler ve yol kenarlarına saçılan plastik atıkları görüntülemesi sonrası yeni imgeler ortaya çıktı. İngiltere’den ‘geri dönüşüm’ için ithal edilen plastik atıklar Adana’da tarım alanları ve kıyıları tehdit ediyor.
KAMYONLARLA TAŞINIRKEN GÖRÜNTÜLENMİŞ
Manzaralarda ithal edilen atıkların boş topraklara kamyonlarla taşındığı ve toprakla karışan atıkların küçük çapta bir zirve oluşturduğu görülüyor. Ayrıyeten atıkların ortasından çıkan yahut dönüşüm sonrası oluşan çöpler yakılarak yok ediliyor. Adana’nın Çukurova ilçesindeki Rüzgarlı Zirve mevkiinde oluşan atıklar tekraren CİMER’e şikayet edilmiş.
KOTANIN ÜZERİNDE İTHALAT YAPILMIŞ
Mikro plastik atıklar ile ilgili konuşan çevreci örgütler, Türkiye’nin ithalat hududunun bulunmamasının ileride ortaya çıkacak büyük bir tabiat tahribatına neden olacağını söylüyorlar. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı da daha evvel Adana’da bir geri dönüşüm firmasına kapasitesinin üzerinde ithalat yaptığı için ceza vermişti. Bununla birlikte çevreci örgütler, tesislerin gereğince denetlenmediğini savunuyorlar.
İTHALATÇI FİRMA: ÜLKEYE DÖVİZ KAZANDIRIYORUZ
BBC’nin yayınladığı imgeler, şimdi bu bahiste bir sınırlama olmayan Türkiye’de atık plastik ithalatını da tekrar tartışmaya açtı. İhlas Haber Ajansı’nın plastik atıkları geri dönüştüren bir firma yetkilisi ile yaptığı röportajda firma yetkilisi, ‘para verilerek ithal edilen atıkların yakılmasının mantıklı olmadığını’ söyleyerek, atık ithalatını “Türkiye’ye döviz kazandırıyoruz” diyerek savunmuştu.
TÜRKİYE’DEKİ DENETİMSİZLİKTEN FAYDALANIYORLAR
Doç. Dr. Sedat Gündoğdu
Çukurova Üniversitesi Öğretim Vazifelisi ve miktoplastik araştırma kümesi üyesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, ise Türkiye’nin bu mevzuda bir hudut koymaması ve kontrolün az olmasından ötürü bölümdekilerin rahat hareket ettiğini tabir etti. Plastik kirliliğinin dünyada dert uyandıracak seviyeye geldiğini söyleyen Gündoğdu, artan plastik tüketiminin yönetilemeyecek seviyede çöpün oluşmasına, yönetilemeyen bu çöplerden kurtulmak için de bugün görülen çöp ticareti probleminin ortaya çıkmasına neden olduğunu söyledi.
‘ÇÖPLERİN YALNIZCA YÜZDE 9’U GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİYOR’
“Bize geri dönüşüm üzere bir aldatmaca üzerinden bu çöplerin aslında bir ham husus olduğu bilgisi pompalanmaktadır” diyen Doç. Dr. Gündoğdu, “Bu hakikat değil. Zira o denli olsaydı bugüne kadar üretilen çöplerin yalnızca yüzde 9’u geri dönüştürülmüş olmazdı. İşte geri dönüştürülemeyen ve çoğunluğu ambalaj olan bu çöplerin yakılması aslında en son istenen bertaraf prosedürlerinden biridir. Bunu bilen gelişmiş Avrupa ülkeleri bu çöpleri gemilere yükleyerek bizim üzere, ülkelere göndermektedir. Bizim üzere ülkelerde de yeteri kontrol olmadığı için sorumsuz firmalar bunları sağa sola terk edip birçok vakit da yakmaktadırlar” dedi.
Gündoğdu, terk edilen ve yakılan çöplerin tüm canlılar için önemli bir tehdit oluşturduğunu söz ederek, “Plastik, içerisinde çok çeşitli zehirli kanser yapan kimyasal barındırmaktadır. İthal çöp kalıntıları da vakitle sağa sola yayılmakta ve tüm doğayı zehirlemektedirler. Kuşlar balıklar ve hatta bölgede otlatılan hayvanlar bu plastikleri yemek zorunda kalıyor. Bu nedenle plastik atık ithalatının derhal yasaklanması ve geri dönüşüm firmalarının iç piyasadaki çöpleri almaya zorlanmaları gerekmektedir” biçiminde konuştu.
‘DAHA FAZLA KÂR İÇİN BU TOPRAKLARA YAPILACAK EN BÜYÜK KÖTÜLÜK’
Farklı ülkelerin çöpünün, daha fazla kâr elde etmek için Türkiye’ye sokulmasının bu topraklara yapılacak en büyük kötülük olduğunu belirten Gündoğdu, 2019 yılında tonuna ortalama 160 dolar verilerek yılda yalnızca İngiltere’den 160 bin ton plastik alındığını ve kaba bir hesapla yaklaşık 26 milyon dolar para ödendiğini belirterek şunları söyledi:
“Bu 26 milyon dolar iç piyasadaki plastik çöplerin toplanmasına yatırılsa uzun vadede 26 milyon dolar dışarı ödenmek zorunda kalınmadan tekrar plastik geri dönüştürülebilir çöpler geri dönüşüme dahil edilebilecekken, bunun yerine kâr hırsıyla yabancı ülkeden her yıl yüzbinlerce ton çöp getiriliyor. Bu da içerideki çöpün de toplanmamasına neden oluyor. Zira firmalar yerli çöp almak istemiyor. Yönetmelikte ithal çöp toplam kapasitelerinin yüzde 80’i ile sonlu. Firmalar da bu kotayı sonuna kadar kullanıyor zira daha kârlı. Ülkenin alt yapısına yatırım yapmalarına gerek yok. Sorunun tahlili için ellerini taşın altına koymalarına gerek yok. Kotaları toplam kapasitelerinin yüzde 80’i civarında ithal çöp getirmeye onay veriyor”
‘DAHA ÇOK VE KOLAY PARA ODAKLI TİCARİ PROSEDÜRLER DOĞAYI VE ZIRAÎ ESERLERI FAKİRLEŞTİRİYOR’
Çiğdem Güvecin Dağdelen
Adana Kent Kurulu Etraf ve Sıhhat Çalışma Kümesi Üyesi, biyolog ve aktivist Çiğdem Güvecin Dağdelen de Adana’da ortaya çıkan ithal atıkların yakılarak ve etrafa salınarak yok edilmesi ile ilgili, “Adana’nın bereketli toprakları ile gerçek sistemlerle zenginlik verecek tarım üzere bir kaynağı var lakin kolay para odaklı ticari teknikler, doğayı ve ziraî eserleri, hem özellik hem ölçü olarak giderek fakirleştiriyor” dedi.
Dağdelen, çöp dağları nedeniyle Çukurova’da hasatı yapılabilen tarım eserlerinin artık tabaklarımıza mikroplastik ve kimyasal atıkları getirme riski olduğunu kaydederek, “Haliyle tabağımıza giderek daha az eser gelmesini de bekleyelim. Bu atıkları yığmaktan para kazananlar da biliyor ki geri dönüşüm yararlı bir iş olsaydı, dünyada atık ticareti olmaz, kaynağında geri dönüşüm olurdu” diye konuştu.
‘DOĞAYI ARAÇ ÜZERE KULLANABİLECEĞİMİZ YANILSAMASINA DAYANIYOR’
“Toplulukların inançları ne olursa olsun, tüm teknik marifetin emeli para kazanmak olunca, bu yaşadıklarımız aslında doğal sonuç” tabirlerini kullanan Dağdelen kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çöpler, hava ve su kirliliği, cinslerin yok olması ve iklim krizi, hepsi ‘daha çok para’ diyerek doğayı araç üzere kullanabileceğimiz, bunun bize bir tesiri olmayacağı yanılsamasına dayanıyor. Bu yanılsamayı da ‘Hadi ekonomik büyüyelim; kelam bak, sonunda hepimiz güçlü olacağız’ masalının göz bağlamasına borçluyuz. Meğer dünyada giderek acımasız boyutlara ilerleyen toplumsal adaletsizliği yaratan, tam da bu masal. Dolayısı ile inanırlığının azalması ve tedavülden kalkması mantık gereği. ‘Yok, biz illa ki iktisadımızı daha da büyüteceğiz’ dersek, evvel hem ithal hem kendi çöplerimizin içinde kaybolup, sonra insanlık olarak tarihin çöplüğüne gömülüp gideceğiz demektir.”
Gazete Duvar
