George Monbiot
Boris Johnson, heykellerin kaldırılmasının ‘tarihimiz hakkında yalan söylemek’ olduğunu öne sürdüğünde yüzsüzlüğüne neredeyse hayran kalabilirdiniz. Önümüzde duran, The Times gazetesindeki birinci işinden tarihle ilgili yalanlar söylediği için kovulan adam. II. Edward’ın ‘Gül Sarayı’ hakkındaki heyecan yaratan ve uydurma ön sahife haberinin kurgusunu yaratmak için kendi vaftiz babası tarihçi Colin Lucas’tan bir alıntı yapmıştı. Tarih -bu sefer kendi tarihi- hakkında bir farklı yalanı, muhafazakar önder Michael Howard’ın yanında gölge sanat bakanı* olarak çalışırken sair bir işten daha atılmasına neden olmuştu.
Buna rağmen Johnson bize şöyle diyor: “Artık geçmişimizi (kağıt üstünde/ç.n.) düzeltmeye ya da onu sansürlemeye çalışamayız. Farklı bir tarihe sahipmiş üzere davranamayız.”
Yeniden de yalanlar ve beğenilmeyen vukuatların silinmesi, İngiltere’nin resmi benlik imajının üzerine kurulduğu efsaneler için çok mühimdir ve hala bize hükmedenlerin servetlerini ve güçlerini edindikleri araçları gizlemek bağlamında büyük değer taşır.
İNGİLTERE NELERİ GİZLİYOR?
İngiltere’nin 1950’li yıllarda Kenya’da inşa ettiği yekuna kamplarını bir düşünün. “Hangi yekuna kampları?” diye sorabilirsiniz. Şayet öyleyse, bu iş aslında bitmiştir. Kenya’da yaşayan Kikuyu halkı, İngiliz yerleşimciler ve sömürge makamları tarafından kendilerinden çalınan toprakları geri almak için seferber olduğunda, neredeyse tüm nüfus -1 milyondan fazla insan- yekuna kamplarına dolduruldu yahut askeri birliklerin konuşlandığı köylere sürgün edildi. Bu kamplardan birinde, adeta Auschwitz’i hatırlatan biçimde, kapıların üzerinde ‘Emek ve Özgürlük’** sloganı yazılıydı. Bu cürümlerin ortağı olan Kenya’daki sömürge idaresinin başsavcısı Eric Griffith-Jones bile, mahkumların maruz kaldığı muamelenin ‘üzücü bir halde Nazi Almanyası’ndaki koşulları hatırlattığını’ lisana getirmişti.
Binlerce, tahminen de on binlerce mahkum can verdi. Pek birçok, kimi kamplardaki neredeyse tüm evlatlar da dahil olmak üzere, açlık ve illete yenik düştü. Geri kalanlarsa öldürüldü. Bunların kimileri İngiliz muhafızlarca dövülerek katledildi. Bu kimselerden biri, periyodun Kenya valisi olan Sir Evelyn Baring’in yazdığı saklı bir notta itiraf ettiği üzere, canlı canlı yakıldı. Başkalarına anüsten bıçakla, tüfek namlusuyla yahut kırık şişelerle tecavüz edildi, köpeklere parçalatıldı ya da elektrik verilerek öldürüldü. Birçoğu, İngiliz idaresinin bu emel için tasarladığı şahsi bir pratik neticesinde hadım edildi. Katillerden biri, “Testislerini kestiğimde, kulakları yoktu ve gözü, sanırım sağda olan, yuvasından dışarı sarkıyordu” diyerek övünüyordu. Kimileri dikenli tellerle sarılmış ve kan kaybından ölünceye dek tesisin etrafında tekmelenmişti. Şayet bu tarih hakkında hiçbir şey bilmiyorsanız, bunun nedeni sistematik olarak sansürlenmiş ve İngiliz yetkililerce yalanlarla değiştirilmiş olmasındandır.
Ne var ki, 2012’de, katliamlardan kurtulan bir küme Kikuyu mağdur İngiliz hükümetine azap ve sakatlamalardan ötürü dava açtığında, dışişleri bakanlığı tarafından tutulan saklı bir arşiv olduğu keşfedildi. Bu, sömürge yetkililerinin haberlerin dışarı sızmasını önlemek ve Emekçi Partisi milletvekillerinin sorularını apaçık yalanlarla geçiştirmek için aldıkları mucize tedbirleri de ortaya çıkardı. Örneğin, 11 adam kamp muhafızları tarafından dövülerek öldürüldükten sonra, Baring, sömürge sekreterine, bu kimselerin kirli su içtikleri için öldüklerini bildirmesini tavsiye etti. Bu çeşit hücumlara şahsen Baring onay vermişti. Bu karar uygulanırken, Griffith-Jones onu şöyle uyarmıştı; “Eğer bir günah işleyeceksek, bunu sessizce yapmalıyız.” Sorular gelmeye devam ettiğinde, Baring üstlerine karşı, kurbanların azılı hatalılar olduğu izlenimi yaratmak için ‘dosyalar üzerinde biraz egzersiz yapmalarını’ önerdi.
KANLI SERVETLER
Aslında, Baring, Boris Johnson’ın başdanışmanı olan Dominic Cummings’in eşi Mary Wakefield’ın büyükbabası idi. Geçen ay, Mary Wakefield’ın ferdî dürüstlüğü de Spectator mecmuasına yazdığı ve korona virüsü deneyimlerini tartıştığı bir makale nedeniyle sorgulandı ve kendisi ve Cummings’in hükümetin verdiği talimata rağmen Durham’a gitmek mahalline Londra’da kaldığına dair güçlü bir izlenim yarattı. Baring’in aile serveti, pek de şaşırtıcı olmayan bir formda köle sahipliğinden ve bu ticaret yasaklandıktan sonra köle sahiplerine ödenen büyük tazminattan kaynaklanıyordu.
2012 yılında gün ışığına çıkan zımnî Kikuyu dokümanları, büyük kısmı sömürgelerden geri çekilmeden evvel İngiliz makamları tarafından sistematik biçimde yok edilen daha büyük bir arşivin kesimiydi. Şahsi Ünite, Kenya arşivlerinde ‘kapsamlı temizlik’ dediği faaliyeti denetliyordu.
Yok edilenlerin mekanına koymak için düzmece belgeler hazırlandı. Silinen evrakların varlığına ait bir notta, ‘asla ortaya çıkmamalı’ diye ısrar ediliyordu. Basitçe yakılamayacak kadar fazla belgenin bulunduğu yanlarda, verilen bir talimatta ‘ağırlık eklenmiş sandıklar içine konularak kıyıdan gidilebilen en uzak aralıkta çok derin ve akıntı bulunmayan sulara atılmaları’ önerildi. Bu, geçmişimizi değiştirmemek ya da sansürlememek için sahiden çok fazla.
İMPARATORLUĞUN TÜM KAYITLARI DEĞİŞTİRİLİYOR
Birebir evrak silme süreçleri İngiliz İmparatorluğu’nun umumunda de gerçekleşti. Bizler sadece kayıp evrakların ortaya neler çıkarabileceğini varsayım edebiliriz. Acep Malay’daki sivillerin katledilmesi hakkında daha fazla ayrıntı var mıydı? Pekala 1960’larda İngiltere’nin Yemen’de yürüttüğü kirli savaştan bir şeyler? Ya da İngiliz hükümetinin, 1943 yılında Bengal’deki lokal halkın elindeki yiyecekleri alarak ihraç etmesinin yarattığı kıtlık felaketiyle ilgili bir şeyler olabilir mi? Yahut, Aden ve Kıbrıs’ta yaşanan vahşetlerle ilgili?
Artta kalan belgelerin bize gösterdiği şeylerden biri, İngiliz Hükümeti’nin Hint Okyanusu’ndaki Chagos Adaları sakinlerini bir ABD hava üssüne konum açmak gayesiyle gizlice tahliye ettiği. Dışişleri bakanlığı, kendine bağlı çalışan yetkililere, adadaki yerlilerin varlığını inkar etmeleri yanında talimat verdi; bu sayede mümkün bir tazminat ya da parlamentonun itirazları olmaksızın ortadan kaldırılabilirlerdi.
Yok etme ve silme süreçleri hala sürüyor. 2010 yılında, Karayipler’den gelen göçmenlerden Windrush*** kuşağının karaya iniş kartları, Theresa May’in içişleri bakanlığı tarafından külliyen yok edildi. Birçok insan aniden bu memleketin vatandaşlık hakkına sahip olduğunu kanıtlayacak araçlardan mahrum hale geldi ve bu teşebbüs May’in gaddarca ve yakışıksız hudut dışı etme kararlarını kolaylaştırdı. 2013 yılında muhafazakarlar, 2000 ile 2010 yılları arasındaki konuşmalarını ve basın bültenlerini içeren kamu arşivinin tamamını sildiler ve Wayback Makinesi’ni**** kullanarak web aramalarına erişimi engellediler; böylelikle geçmişteki beyanları ve siyasetlerinden dolayı onları sorumlu tutmak isteyen kişileri engellemiş oldular.
Bu hafta Başbakan, siyaset ünitesi lideri Munira Mirza’dan ırk kaynaklı eşitsizlikler hakkında bir yarkurul kumasını istedi. Mirza, ferdî fikrime nazaran, tüm tarihi karmaşaya boğulmuş ve karartılmış olan bir aktivist ağının bir kesimi. (Bu baş karışıklığı/ç.n.) Devrimci Komünist Parti ve Yaşayan Marksizm mecmuasından ortaya çıktı. Bu isimlerin de vurguladığı üzere, kendilerinin en sola dahil olduklarını tez ediyorlar lakin bana çok sağcı üzere görünüyorlar. 2018 yılında, ‘Spiked’ mecmuasının satış noktalarından birinin ABD’li milyarder Charles Koch tarafından ağır biçimde finanse edildiğini keşfettim. Sair finansman kaynakları ise şimdi belirsizliğini koruyor. Mirza, kimi yoldaşlarıyla ortak biçimde, kurumsal ırkçılık hakkında kuşku yarattı. Yeni rolü ise, tarihin daha fazla düzenlenmesinden tasa duyan ırkçılık tersi kampanyacılar arasında dehşete yol açtı.
Siyasal sistemin yaptığı şey, tarih hakkında yalanlar söylemek, onu sansürlemek ve tekrar yazmaktır. Peş peşe gelen hükümetler tarafından kurgulanan hikayeler, münhasıran de İngiltere’nin gayrı memleketlerle kurduğu alakalarla ilgili olanlar, uzun bir yalanlar silsilesidir. Yalan söyleyerek buna devam edemeyiz. Bir insan ya da ulusun olgunluğu, kendisi hakkında dürüst olmasıdır diyebiliriz. Bizim de artık bir an evvel büyümemiz gerekiyor.
*Gölge Bakanlık ya da Gölge Kabine, Westminster hükümet sisteminin bir özelliğidir. Hükümetin siyasetlerini ve fiillerini incelemek ve alternatif siyasetler sunmak Gölge Kabine’nin sorumluluğundadır. (ç.n.)
**Auschwitz yekuna kampının kapısında ‘Çalışmak Özgürleştirir’ sloganı bulunmaktaydı. İngilizlerin bu slogandan esinlendiği anlaşılıyor. (ç.n)
**İkinci Dünya Savaşı sonrasında, 1948 yılında önemli nispette iş bulma ıstırabı yaşayan yaklaşık yarım milyon insan Karayipler’den İngiltere’ye göç etmeye başladı ve bu göç 1970’e kadar devam etti. Bu kuşak ismini 1948’de Jamaika ile Trinidad ve Tobago’dan ayrılan personelleri taşıyan MV Empire Windrush isimli gemiden almaktadır.
****Wayback Makinesi (ing. Wayback Machine), kar emeli gütmeyen Internet Archive isimli kuruluş tarafından geliştirilmiş bir sayısal devir kapsülüdür. Alexa Internet’ten derlenen içerikle çalışan sistem, kullanıcılara web sahifelerinin arşivlenmiş sürümlerine ulaşma imkanı sağlamaktadır.
Metnin aslı The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
