İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2020 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu”nu dernek binasında düzenlediği basın toplantısıyla kamuoyuna duyurdu. İHD Genel Lider Yardımcısı Rehşan Bataray Saman, ihlallerin 2020 yılı içerisinde sistematik bir formda arttığını, bölgedeyse iktidarın güvenlikçi siyasetlerinin ihlallerde tesirli olduğunu kaydetti.
Saman, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 2020 yılında hayat hakkı, azap ve berbat muamele, toplumsal şov hakkına yönelik engelleme ve müdahaleler, hapishanelerdeki, söz ve örgütlenme özgürlüğüne, basın özgürlüğüne yönelik ihlaller, bayana yönelik şiddet, ekonomik ve toplumsal haklardaki kayıplar üzere pek çok değişik ve kategorik bahislerde ihlallerin meydana geldiğini aktardı.
Saman, iktidarın, otoriter sistemi uygulamaya geçirmede, muhalif kısımları, bilhassa Kürt siyasetçileri baskı altına alma konusunda yeniden en çok yargı makamlarını kullanmaya devam ettiğine dikkati çekti. Saman, Türkiye’nin Kürt problemi başta olmak üzere, ekonomik, toplumsal ve temel hak ve özgürlüklere ait meselelerinin güvenlik odaklı olarak ele alınması ve geliştirilen “çözümlerin”, problemleri çözmek yerine daha da derinleştirdiğini tabir etti.
‘TECRİT DERHAL SONA ERDİRİLMELİDİR’
Açlık grevine de değinen Saman, “İmralı Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ndeki kozmik ve insancıl hukuk dışı uygulamalar ve ihlaller devam etmektedir. Ağır hak ihlali olarak tabir ettiğimiz tecrit sisteminin devamı ile derin ve telafisi güç çatışma süreci ile temasına dikkat çekmek isteriz. Kürt sıkıntısının tahlilinde diyalog ve müzakere yolunun uygulandığı çatışmasızlık sürecinde temel aktörlerden olan Öcalan’ın, bu misyonun yerine getirilmesinin şartları sağlanmalıdır, uygulanan ağırlaştırılmış tecrit derhal sona erdirilmelidir” sözlerini kullandı.
‘ÇATIŞMALI ORTAM SON BULSUN’
İhlallerin, yanlış ve kusurlu devlet siyasetlerinin bir sonucu olduğuna işaret eden Saman, “Hayatımızdaki ihlallerin önlenebilir olduğuna inanıyoruz. İnsan hakları ihlallerinin oluşumuna yol açan siyasetlerden vazgeçilmesi talebinde bulunuyor, çatışmalı ortamın bir an evvel son bulmasını, kalıcı bir çatışmasızlık halinin ve demokratik tahlil araçlarıyla sürecin yine müzakere edilmesini umuyoruz” diye belirtti.
İHD Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdüsselam İnceören Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi yaşanan hak ihlallerinin bilançosunu şu biçimde açıkladı:
HAYAT HAKKINA YÖNELİK İHLALLER
Keyfi Öldürme, Silah Kullanma yetkisinin ihlali yahut Dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle;
* Güvenlik güçleri tarafından vurulan 5 kişi hayatını yitirdi, 10 kişi yaralandı.
* Hapishanelerde 7 mahpus hayatını yitirdi.
* 6 asker ve polis, intihar ettikleri tez edilerek kuşkulu bir formda ömrünü yitirdi.
* 2020 yılında; 1 siyasi parti yöneticisi taarruz sonucu ömrünü yitirirken, 1 siyasi parti yöneticisi yaralandı. 3 gazeteci ve 3 sıhhat vazifelisi gerçekleşen ataklarda yaralandı.
* Bölge kentlerinde gerçekleşen silahlı çatışmalarda; 43 kolluk vazifelisi hayatını yitirirken, 30’u da yaralandı. 218 silahlı örgüt militanı ömrünü yitirdi. Çatışmalar ortasında kalan 1 sivil ömrünü yitirdi.
* Silahlı örgütün aksiyonları sonucu 15 kişi ömrünü yitirdi, 23 kişi de yaralandı.
* 8 kişi, silahlı örgüt militanları tarafından öldürüldü.
* Hudut çizgilerinde 4 kişi vurularak ömrünü yitirdi. 13 kişi ise donarak meyyit bulundu.
* Mayın patlamalarında 1 çocuk hayatını yitirirken, 2 çocuk yaralandı. 2 yetişkin (erkek) yaralandı.
* 8 çocuk, 37 bayan ve 10 erkek olmak üzere toplam 55 kişi, kuşkulu bir biçimde meyyit olarak bulundu.
ÇATIŞMALI ORTAMDA MEYDANA GELEN İHLALLER
* 4 kent ve bu kentlere bağlı 13 ilçe hudutlarında bulunan onlarca bölgeyi kapsamına alacak halde toplamda, 10 sefer özel güvenlik bölgesi ilanları gerçekleşti. Birtakım bölgelerdeki ilanlar, periyodik halde uzatıldı.
* 3 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 8 ilçede bulunan 96 köy/mahalle ve bu köy/mahallere bağlı bulunan onlarca mezrayı kapsamına alacak halde toplamda, 13 sefer sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
* Hayatını yitiren 1 örgüt militanına ilişkin cenaze, PTT aracılığıyla kargoyla ailesine gönderildi.
* Hayatını yitiren örgüt militanlarının defin edildiği mezar/mezarlıklar, en az 8 kere tahrip edildi.
* 40 şahsa ilişkin olduğu kestirim edilen kemiklerin olduğu bir toplu mezar bulundu.
BAYANLARIN ÖMÜR HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER
* 38 bayan intihar etti, 4 bayan da intihar teşebbüsünde bulundu.
* 34 bayan aile içi şiddet sonucu ömrünü yitirdi, 33 bayan ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 3 bayan cinsel taarruza maruz kaldı.
* 17 bayan toplumsal ömürde taarruz sonucu hayatını yitirdi, 12 bayan ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 17 bayan cinsel akına maruz kalırken, 1 bayan ise fuhuş yapmaya zorlandı.
ÇOCUKLARIN HAYAT HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER
* 4 çocuk intihar etti, 1 çocukta intihar teşebbüsünde bulundu.
* 1 çocuk aile içi şiddet sonucu ömrünü yitirdi. 7 çocuk ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 2 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.
* 3 çocuk toplumsal hayatta maruz kaldığı şiddet sonucu ömrünü yitirdi, 5 çocuk ise yaralandı. 217 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 2 çocuk okulda şiddet gördü.
AZAP YASAĞINA YÖNELİK İHLALLER
* En az 12 kişi gözaltında azaba ve makûs muameleye maruz kaldı.
* 97 kişi gözaltı yerleri dışında (sokak-ev baskını) azap ve makûs muameleye maruz kaldı.
* 54 mahpus, cezaevinde azap ve berbat muameleye maruz kaldı.
* 13 kişi güvenlik güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 18 kişi de tehdit edildi.
KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER
* 16’sı çocuk bin 550 kişi gözaltına alındı.
* 2’si çocuk 310 kişi tutuklandı.
* 22 kişi hakkında mesken mahpusu verildi.
* Bin 345 ev/işyeri baskını yapıldı.
SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK İHLALLER
* 29 soruşturma belgesinde 183 kişi hakkında soruşturma başlatıldı.
* 17 dava belgesinde 119 kişi hakkında dava açıldı.
* Ortalarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu işçilerinin de bulunduğu 53 evrakta 230 kişi hakkında değişik mahpus ve para cezaları verildi.
* 9 siyasi parti binası, 2 dernek, 3 belediye binası akın yahut baskına uğradı. 1 Siyasi oluşum (Demokratik Toplum Kongresi) kapısı savcılık talimatıyla mühürlendi, 1 siyasi partinin (Kürt Demokrat Partisi) faaliyetleri fiili olarak durduruldu.
* Güvenlik güçleri tarafından 19 toplumsal şov yahut açık hava toplantısına müdahale edildi.
* Toplantı yahut şovlar, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde ise 15 günde bir ya da her ay yenilerek yasaklandı. 2020 yılında 72 kere yasaklama kararı açıklandı.
CEZAEVLERİNDEKİ HAK İHLALLERİ
* 496 mahpus, münasebet gösterilmeden sürgün/sevk edildi.
* 69 mahpus sıhhat hakkı ihlaline maruz kaldı.
* En az 15 mahpus tecrit ve izolâsyona maruz kaldı.
* En az 4 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı.
EKONOMİK VE TOPLUMSAL HAKLARA YÖNELİK İHLALLER
* Teminatsız çalışma şartları sonucu meydana gelen iş kazalarında; 18 emekçi ömrünü yitirdi, 2 personel yaralandı.
* 418 kişi işten çıkarıldı. 46 kişi vazifesinden alındı ve 42 kişi de ihraç edildi. 3 Kamu çalışanı sürgün edildi.
2019 MAHALLÎ SEÇİMLERİ SONRASI KAYYIM BİLANÇOSU
İnceören 2020 yılında 4’ü vilayet, 8’ilçe ve 4’ü belde olmak üzere 16 Belediyeye kayyım atandığını, 3 Belediye Meclis üyesine kayyım atanırken, 21 Belediye Meclis Üyesi ve 10 Vilayet Genel Meclis Üyesi vazifesinden alındığını kaydetti. (MA)
Gazete Duvar
