Alf Gunvald Nilsen
“Bu gece yarısından itibaren, bütün ülke, lütfen dikkatle dinleyin, tüm ülke tam bir karantina altında olacak.” Hindistan Başbakanı, sağ görüşlü Hindu milliyetçisi Hindistan Halk Partisi’nden (BJP) Narendra Modi, 24 Mart 2020’de dünyanın en katı karantina siyasetlerinden birinin uygulamaya konuluşunu bu türlü duyurdu. 1,4 milyarlık bir nüfusa, öbür şeylerle birlikte, ekonomik faaliyetlerin ani ve kapsamlı bir formda durdurulmasını ve insanların konutundan çıkmasının büsbütün yasaklanmasını da içeren gibisi görülmemiş bir ömür kesintisine hazırlanması için dört saat verildi.
Temmuz 2020’de Boston Review için yazan Debraj Ray ve S. Subramanian, Hindistan’daki karantina uygulanmasını sert bir biçimde eleştirdi. Ulusal çaptaki karantinanın cezalandırıcı olmaması gerektiğinin altını çizdiler lakin hem sosyoekonomik problemler hem de siyasete bağlılığın denetlenme formu açısından Hindistan’daki karantina tam olarak bu türlü gerçekleşti. Hindistan, direkt salgın nedeniyle kaybedilen hayatlar ile karantinanın ortaya çıkardığı toplumsal zahmet sonucunda kaybedilen hayatlar ortasında bir istikrar kurmayı başaramadı. Dahası, karantina, hükümetin reaksiyonunun neredeyse tamamını temsil etmesi nedeniyle başarısızlığa uğradı: Ülkedeki tıbbi altyapıyı güçlendirmek ya da iktisat durma noktasına geldiğinde en ağır darbeyi alanlara yardım önlemlerini hayata geçirmek doğrultusunda eşlik eden bir uğraş yoktu. Ray ve Subramanian, “Hindistan’ın yansısı, bu yüzden, sapkın bir gösterişçilik siyaseti sergiliyor: Karantina üzere yüksek seviyeli önlemler konusunda şahin kesilirken, daha az kolay gözlemlenen önlemler konusunda yetersiz” diyor.
Ve elbette, Covid-19’un yayılmasını önleyemedi. Sahiden de, ABD ve Brezilya’yla birlikte, Hindistan süratle bir salgın merkez üssü haline geldi.
MODİ: OTORİTER POPÜLİZMİN HİNTLİ YÜZÜ
Ray ve Subramanian’ın getirdiği tenkit hem yararlı hem de zekice. Bununla birlikte, Modi idaresinin gerçekleştirdiği hareketlerin birinci etapta salgını engellemeye yönelik olup olmadığı sorgulanarak, ülke siyasetinin daha geniş bir eleştirel tahliline bağlanabilir. Aslında, ulusal çaptaki karantinanın hiçbir vakit bir halk sıhhati krizini hafifletmek için tasarlanmadığını tez ediyorum. Bundan fazla hedefi, birinci olarak Modi hükümetiyle ilgili muhakkak bir fikrin reklamını yapmak için alaycı bir halkla alakalar atağıydı; ikincisi, Hindistan’ın demokrasi yanlısı aktivistlerini baskı altına almak ve terörize etmek için inanılmaz hal durumundan faydalanmaktı.
Bu hareketler, milletlerarası gözlemcilerin de gözünden kaçmadı. Son haftalarda, Freedom House, V-Dem Enstitüsü ve Economist’in Demokrasi İndeksi, Hindistan’ın demokrasi durumu sıralamalarını düşürdü. Öte yandan, bunların global bağlamda nasıl algılanacaklarını muhakkak iyi bilerek, Modi rejiminin bu hareketleri neden gerçekleştirdiğini tam olarak anlamak için Modi ve BJP’nin siyasi işleyiş stiline daha derinlemesine bir formda bakmamız gerek.
Modi rejimi, geçtiğimiz on yılda global bir siyasi güç haline gelen otoriter popülizmin birçok yüzünden biri. Ve, otoriter popülizmin tipik bir örneği olduğu üzere, BJP’nin hegemonya projesi, değerli ölçüde Narendra Modi’nin direkt halka bağlı, hem yozlaşmış seçkinleri hem de ötekileştirilmişleri tehdit eden ve en değerlisi ulusal çıkarlar kelam konusu olduğunda kararlı bir hareket ve liderlik yeteneğine sahip bir diktatör niteliğindeki imgesiyle bağlı.
Bu imaj, uzun bir mühlet boyunca -tartışmasız Modi’nin batı Hindistan’daki Gujarat eyaletinin (2001-14) başbakanı olduğundan beridir- dikkatli biçimde işlendi ve radyo yayınları, televizyon ve toplumsal medya da dahil olmak üzere birden fazla kanal üzerinden geliştirildi. Bilhassa de ulusal çaptaki karantina siyasetini ve hizmet ettiği maksadı nitekim anlamak için, Modi’nin, Hint halkının güçlü bir başkanı olarak sahip olduğu kamusal imajı üretmede şovun ehemmiyetini kavramak gerekir.
Ravinder Kaur’un ‘Brand New Nation’ (2020) isimli kitabında savunduğu üzere, Modi’nin diktatör nitelikli ‘markası’ -Kaur bu kelimeyi çok kasıtlı biçimde kullanıyor-, BJP’nin idare stilinin temel bir niteliği haline gelen bir ekip ‘dikkat cazip gösteriler’ aracılığıyla inşa edildi. Kaur, Modi’nin ‘alamet-i farikası’, ‘tek taraflı ve neredeyse tam manasıyla saklılık içinde yürütülen ancak heyecan uyandıran bir dizi şov halinde kamuoyunun dikkatine sunulan süratli kararlar verebilme kapasitesidir’ diyor.
HİNDİSTAN’IN TEK ADAM REJİMİ NASIL KURULDU?
Bu göz alıcı politik kararlar halka, Modi’nin sahiden de halkın faydasına kararlı bir halde müdahale edecek biri, korkusuz bir hareket adamı olduğunu gösteriyor. Parayı tedavülden kaldırma hareketi -Kasım 2016’da, Hindistan’da sirkülasyonda olan paranın yüzde 86’sının, kelamım ona yolsuzlukla çaba etmek için ansızın geri çekilmesi- bu tıp şovlara ve nasıl işlediklerine dair bir örnek olabilir. Tedavülden kaldırma, yolsuzluğa karşı gayret etme doğrultusunda hiçbir şey yapmamış ve sıradan Hintliler için büyük zorluklara yol açmış olsa dahi, tekrar de Modi’nin yolsuzlukla uğraşta her silahı kullanacak kadar gözü pek bir savaşçı olduğu imajını yaratmayı başardı. Benzeri biçimde, birden teğe ulusal çapta bir karantinanın dayatılması, Modi’nin yaklaşan Covid-19 saldırısı karşısında Hint ulusunun gözü pek bir koruyucusu olduğu imajını yansıtmayı amaçlıyordu.
Kaur’un da dediği üzere, bu şovlar, ‘Modi markasının diktatör kimliğini desteklemek ve kaslı Hindu çoğunlukçuluğunun halk tarafından kutsanmasını teşvik etmek’ doğrultusunda çalışıyor. Bu gayretlerin siyasal yerçekimi kanunlarına karşı geldiğine ait bariz bir his mevcut; sonuçta, tedavülden kaldırma gösterisine koşut biçimde, Modi’nin karantina siyaseti, Hindistan’daki seçmenlerin çoğunluğunu oluşturan ülkenin işçi fakirlerine büyük ziyanlar verdi. Ancak buna karşın, Modi’nin siyasetlerinin onay puanları aslında karantina aylarında yükseldi. Sonuç olarak, bu, Modi’nin otoriter popülizminin en değerli güçlerinden birini gözler önüne seriyor; yani siyaset bilimci Neelanjan Sircar’ın ‘güven ve inanç siyaseti’ olarak isimlendirdiği şey tarafından teşvik ediliyor. Başbakan, itimat ve inanç siyasetinin, halkın güçlü bir önderin ulus için sağlam kararlar verme yeteneğine güvenmesinin istendiği, bir cins şahsî siyaset usulü olduğunu sav ediyor.
Elbet ki, inanç ve inanç siyaseti, vatandaşların, siyasi önderleri gerçekte yaptıkları üzere yargıladıkları daha alışılmış bir demokratik hesap verebilirlik siyaseti ile tezat oluşturuyor. Buna rağmen, Modi’nin otoriter popülizminin dizaynlarına uyuyor; bu yolla -yaklaşık yüzde 60’ı günde 3,10 dolardan daha az bir gelirle yaşayan- Hindistan vatandaşlarına içi boş neoliberal refah vaatlerini pazarlarken, tıpkı vakitte bu vatandaşları Hindu ulusunun inşası için çoğunlukçu dizaynların ardında toplamayı amaçlıyor.
Görünen o ki, ulusal karantinanın yol açtığı yıkımın dingin bir iktisadın esasen çok büyük olan yüküne, rekor seviyede işsizliğe ve derinleşen eşitsizliğe eklendiği bir bağlamda bile, Modi için hesaplaşma saati sonsuza dek ertelendi.
SALGIN VE EKONOMİK SIKINTILAR TÜM ÜLKEYİ SARSIYOR
Neoliberalizm vaadinin başarısızlığı, kısmen Modi’nin karizmasının barajının çökmesini önlemek bağlamında barındırdığı mana ise, daha da ileri gidebilir ve Hindistan iktisadı ve idaresinde evvelce beri var olan iki krizle nasıl şekillendiğini düşünmediğimiz sürece salgının Hindistan’daki gidişatını tam olarak kavrayamayız diyebiliriz. Bu krizlerin farklı dünyevi tarafları mevcuttur: Biri, Hindistan’ın neoliberal birikim stratejilerinin uzun vadeli çelişkilerine dayanan, ülkenin işçi fakirleri için toplumsal tekrar üretim ve geçim krizidir; başkası ise, Hindistan’daki laik ve anayasal demokrasiye ait Modi’nin otoriter popülizminin yol açtığı daha acil bir krizdir.
Ulusal karantinanın en direkt ve dramatik tesirlerinden biri, ekonomik hayatın birden teğe durmasıydı. Bu, büyük kısmı kırsal ve kentsel bölgeler ortasında dolaşan 120 milyondan fazla göçmen işgücüne dahil olan ve Hindistan’daki devasa kayıt dışı bölümlerde çalışan fakirler ortasında çok seviyede kahra sebep oldu. Mart sonu ile Nisan 2020’nin birinci haftası ortasında kentsel bölgelerde yaşanan işsizlik yüzde 22’den fazla artarak yüzde 8,66’dan yüzde 30,93’e yükselirken, bir gecede birçok iş ortadan yok oldu.
Yaklaşık 10 milyon insan, geçim kaynakları yok olduktan sonra Modi’nin “Şu anda ülkenin neresinde olursanız olun, yerinizde kalmaya devam edin” öğütlerine uymak yerine konutlarına yürümek için ulusal otoyollara çıktı. Bunu, Hintlilerin kendi topraklarından faydalanabildiği yoksulluk yardım programlarına ulaşabilmek umuduyla yaptılar. Birçoğu kâfi yiyecek ve para olmadan bu seyahate çıktı ve eyalet sonlarını geçerken yetkililer tarafından uygulanan sert ve aşağılayıcı bir muameleyle karşı karşıya kaldı. Bine yakın göçmen çalışanın meskene dönüş seyahati sırasında, yollarda yaşanan kazalarda ve yorgunluk, yetersiz beslenme ve intihardan ötürü öldüğü bildiriliyor. İşlerini direkt kaybetmeseler bile, kayıt dışı dallarda çalışan çalışanlar, karların esasen çok düşük olduğu bir ortamda, ortalama yüzde 40 ilâ 50 ortasındaki büyük gelir kayıpları bildirdiler. Sonuç itibariyle, salgının yarattığı şok ve karantina şartları, besin ve tüketim güvencesizliğini şiddetlendirdi ve borçluluk halini daha da kötüleştirdi.
1947 yılında Hindistan ve Pakistan’ın bölünmesinden bu yana ülkenin en büyük insani felaketi olarak isimlendirilen ve kayıt dışı dallarda geçimlerini sağlayan işçi fakirlerin yaşadığı şiddetli toplumsal zahmet, işgücünün yaklaşık yüzde 95’inin düşük fiyatlar, makûs çalışma şartları, uzun çalışma saatleri, toplumsal garantiye sonlu erişim ve en kıymetlisi garantisiz istihdam şartlarında çalışması nedeniyle, Hindistan iktisadının yapısından kaynaklanıyor.
KARANTİNAYI FIRSATA ÇEVİRDİ
Hindistan’ın karantinaya girmesinin yol açtığı zahmet, daha evvelden zati bilinen bir gerçeği apaçık ortaya koydu: Yani, Hindistan iktisadının Friedrich Engels’in on dokuzuncu yüzyıl İngiltere’sinde çalışan fakirler hakkındaki çalışmasında ‘toplumsal cinayet’ diye isimlendirdiği şeye hizmet eden bir makine olduğu. Engels bu terimi, ortaya çıkan endüstriyel personel sınıfının kapitalist sömürünün bir sonucu olarak erken vefata nasıl maruz kaldığını açıklamak emeliyle yarattı; bu da, kendi sözüyle personelleri ‘ne sıhhatlerini koruyabilecekleri ne de uzun yaşayabilecekleri’ şartlara maruz bıraktı. Bu dinamikler açık biçimde Hindistan’ın kayıt dışı iktisadının işleyişinin de temelini oluşturuyor.
Modi rejiminin işçi fakirler için salgın yardım önlemlerine yatırım yapma konusundaki isteksizliği, Covid-19’un yarattığı kaosu -kendi karantina siyasetlerinin hiç de küçük bir kesimini oluşturmayan kaosu-, daha fazla neoliberal ıslahatı dayatmak için kullanma hevesiyle keskin bir tezat oluşturuyor. Eylül 2020’de Hindistan Parlamentosu tarım ve çalışma alanlarıyla ilgili yeni yasalar çıkardı. Her iki yasa da mecliste fazla tartışılmadan çabukla onaylandı ve her ikisi de sermayenin çıkarlarını destekliyor. Bu maddeleri yürürlüğe koyarak, Modi hükümeti açıkça, sınıf olarak 2014’ten bu yana Modi’nin az çok ardında duran Hintli büyük işletmelerin çıkarlarını gözetiyor. Ve global eğilimleri yansıtan Hint sermayesi, salgın ve karantinanın neden olduğu kriz esnasında iyi iş çıkardı. Hindistan, elbette salgından evvel esasen bir ‘milyarderler Raj’ı [hükümdarlığı/ç.n.]’ idi: 2019’da nüfusun en doruktaki birinci yüzde 10’u tüm gelirlerin yüzde 55’ine ve tüm servetin yüzde 74,3’üne sahipti. Ve salgın esnasında zenginlikleri daha da arttı. Aslında, nisan ve temmuz ayları ortasında, Hintli milyarderlerin toplam net serveti yüzde 35 artarak toplam 423 milyar dolara ulaştı.
Elhasıl, salgın ve ulusal karantina esnasında şahit olduğumuz şey, sırf Hindistan’ın işçi sınıflarına on yıllardır rahatsızlık veren ve içten içe yanan bir krizin büyümesi değil, tıpkı vakitte bu işleri ortaya çıkaran güç münasebetlerinin daha ileri ve epey kasıtlı bir halde pekiştirilmesiydi. Ve en değerlisi, bu dinamikler, var olan tehlikeli konjonktürde, Modi rejiminin otoriterliğinin Hindistan’ın laik ve anayasal demokrasisinde yol açtığı bir krizle de kesişiyor. Bu, muhtemelen asla Hindistan’ın tecrit altında bir ulus haline gelmesinden beri geçen vakitten daha bariz olmamıştı.
BJP ŞİDDET VE BASKIYI BENİMSEDİ
BJP, 2014 genel seçimlerinde iktidara geldiğinde, Modi’nin Hint halkına ve bilhassa de işsizliğin büyümesinden bıkmış olanlara ‘müreffeh günler’ yaşatabilecek bir ‘kalkınma adamı’ olarak konumlandırıldığı hegemonik bir projenin başındaydı. İktidardaki Kongre Partisi’nin hanedan elitizmine karşı çıktı ve ülkenin ekonomik düşüncelerine karşı ferdi girişimciliği her kedere deva diyerek savundu. Hindu milliyetçisi iletiler art plana itildi ve açık beyanlar yerine fısıldayarak iletildi.
Öte yandan, bu durum 2014’teki seçim zaferinden beridir değişti. Modi idaresindeki BJP’nin siyaseti, açık biçimde gerçek Hintliler ve düşmanları ortasında bir çizgi çeken ve bu düşmanlara karşı bir darbe indirmek için halk dayanağını ardına almaya çalışan büyük bir kültürel milliyetçiliğe odaklandı. Bu çizgi, büyük oranda dini tabirlerle tanımlandı: Otoriter popülizmin tek ulus ve ulusal kültürün üniter bir anlayışını çerçevelemek için muhtaçlık duyduğu uğursuz ‘öteki’, kendine Hindistan’ın Müslüman azınlığında vücut buldu. Müslümanları maksat alan nefret söylemi ve kanunsuz şiddet, mevcut hükümet altında büyük oranda arttı ve daha yakın bir vakitte, Hindu milliyetçiliğinin temelleri giderek daha fazla oranda maddelerde kutsallaştırılmaya başlandı.
Bununla birlikte, Modi’nin otoriter popülizminde uğursuz ‘öteki’yi meydana getiren sırf Hindistan’ın savunmasız Müslüman vatandaşları değil. Birebir vakitte halkın çıkarları doğrultusunda hareket ettiğini öne süren hükümeti sorgulamaya ve meydan okumaya cüret eden siyasi muhalifler de içerideki düşmanlardandır. Aslında BJP hükümeti, Delhi’de bulunan Jawaharlal Nehru Üniversitesi’ndeki öğrenci aktivistlerin isyana teşvik suçlamasıyla tutuklandığı 2016’dan beridir, Hindistan’daki muhaliflere karşı giderek şiddetlenen bir savaş yürütüyor. Öğrenci aktivistlere karşı açılan isyana teşvik davası o vakitten beri Hint mahkemelerinde bekletiliyor ve Hindistan’ın ülkeyi içeriden baltalayan ‘ulus karşıtı’ güçler formundaki bir tehditle karşı karşıya olduğu fikrinin doğmasına yardımcı oldu.
Modi hükümeti, ‘Bhima Koregaon davası’ diye bilinen şeyin bir modülü olarak, birkaç insan hakları aktivistinin konutlarına baskın yapılan Ağustos 2018’in sonlarında muhaliflere karşı savaşını büyütmeye başladı. O vakitten beri, davayla ilişkili olarak toplam on altı tutuklama yapıldı. Hapsedilenler ortasında Sudhir Dhawale, Sudha Bharadwaj, Anand Teltumbde ve seksenlerindeki şair Varavara Rao bulunuyor. Terör faaliyetleri ve isyana teşvik suçlamalarının ağır niteliği yüzünden, sanıkların kefaletle salınması talebi ısrarlı biçimde reddedildi ve gözaltında tutuldular. Aslında, Rao, yakın vakte kadar, Covid-19’a yakalanmak da dahil olmak üzere, son derece hassas bir sıhhat durumuna sahip olmasına karşın, kefaletle salıverilme talebi tekraren reddetti. Ve büyük oranda, muhalifleri Hindistan Ceza Kanunu’nun bilhassa de en katı hususlarını ihlal etmekle suçlama stratejisi, Modi rejiminin 2019’un sonlarında meclise getirdiği Müslüman zıddı vatandaşlık maddelerine karşı kitlesel protestoları bastırmak için daha yaygın bir halde uygulanmaya başlandı.
DEMOKRASİ RAFA KALKMIŞ DURUMDA
Tıpkı dünyanın 2020’nin başlarında Covid-19’u öğrenmeye başlaması üzere, kuzeydeki Pencap’tan güneydeki Tamil Nadu’ya dek yüz binlerce Hintlinin sokaklara döküldüğünü ve önlerine getirilen Ulusal Vatandaş Sicili (NRC) ile birlikte Hintli Müslümanları kendi ülkelerinde ikinci sınıf vatandaş yapmakla tehdit eden Vatandaşlık Yasası Değişikliği’ni (CAA) protesto ettiğini hatırlamak da kıymetli. Geçen yılın şubat ayı sonlarına gerçek Delhi’deki BJP başkanları, CAA zıddı protestoculara karşı yürüttükleri kampanya kapsamında kentin kuzeydoğu bölgelerindeki Müslüman mahallelerine saldırmaları için kalabalıkları kışkırttı. Çıkan isyanlarda otuz dokuzu Müslüman olmak üzere elli üç kişi öldürüldü ve yüzlerce aile yerlerinden edildi. Uygulanan baskı ve şiddete rağmen, protestolar, ulusal karantinanın ülke sokaklarında ve kamusal alanlarında toplanmayı ve yürüyüşe geçmeyi imkânsız kıldığı mart ayı sonlarına kadar sürdü.
Protestocular geri çekilirken, merkezi hükümete ve BJP önderi Amit Shah idaresindeki İçişleri Bakanlığı’na direkt bağlı olan Delhi polisi, önde gelen CAA tersi aktivistlere zulmetmek hedefiyle, ulusal çaplı karantina esnasında faaliyet göstererek harekete geçti. Bu zulmün odağında, Delhi polisinin, kuzeydoğu Delhi’deki ayaklanmaların, iktidar partisinden siyasetçilerden çok CAA aksisi aktivistler tarafından dikkatle planlanmış ve yürütülmüş bir komplonun sonucu olduğu savı yatıyor. Polisin öyküsüne nazaran, komplo, CAA ve NRC hakkında yanlış bilgiler yayılması ve akabinde genç Müslümanları sokak şovlarına katılmaya teşvik edilmesi yoluyla işliyordu.
CAA zıddı aktivistleri maksat alan yasal baskı, sokak protestolarının bastırılmasından kısa bir mühlet sonra başladı. Polis, CAA aykırısı protestolarda genç aktivistleri ve ayaklanmadan etkilenen topluluklardaki genç Müslüman erkekleri gözaltına alıp tutuklayarak birinci adımı attı. Ardından, yapılan sorgular daha üst seviyedeki aktivistleri tutuklamak ve onlara karşı suçlamalarda bulunmak için kullanılan ispatları oluşturmak maksadıyla kullanıldı. Daha üst seviye aktivistlerin tutuklanmasına eşlik eden iddianameler dişe dokunur bir delil sunmasa da çok önemli tezlerde bulunma eğilimi taşıyor. Hakikaten de, bu davalarda delil olarak sunulan şeylerin CAA tersi aktivistlerin şiddetli ayaklanmaları körüklemek için bir komploya dahil oldukları tezini desteklemek için polis tarafından uydurulduğunu düşündüren pek çok öge mevcut. Bu cadı avının tepesi, Eylül 2020’nin ortalarında Delhi polisi tarafından gaddar terörle gayret yasası ve Hindistan Ceza Kanunu’nun 15 tanınmış CAA zıddı aktivistine karşı çeşitli önemli kararları kapsamında açılan 17 bin sayfalık bir iddianame halinde geldi.
Bu tutuklamaların son derece çalkantılı bir periyotta muhalefeti hatalı üzere göstermeyi hedeflediği açıkça ortada. Ayrıyeten, salgın boyunca, Müslümanlar daima biçimde Covid-19’un üstün yayıcıları üzere sunularak günah keçisi haline getirildiğinden, muhalefete karşı savaş, Modi rejiminin çoğunlukçu kültürel siyaseti ile etle tırnak üzere birleşti. Mevcut durumda, muhalefetin hatalı gösterilmesi atılımı, dünyanın en büyük demokrasisinin anayasal temellerini aşındırmak hedefiyle Hindu milliyetçiliğiyle birleşiyor.
ŞOV HERKESİ ŞAD ETMEDİ
Pekala Modi’nin Hindistan’ı, ulusal karantinanın birinci defa dayatılmasından bir yıl geçtikten sonra nerede? Şov bir işe yaradı mı? Bir yandan Modi’nin kalkınma adamı ve ulusun koruyucusu olduğunu aktaran kamusal imajı, öbür yandan büyük toplumsal acıların ve ağırlaşan otoriterliğin gerçekleri ortasındaki kopuş göz önünde bulundurulduğunda inanç ve inanç siyaseti, birinin haklı biçimde bekleyebileceği hesaplaşmadan kaçınma noktasında hâlâ bir işe fayda mı?
ABD’li Morning Consult firmasının yakın tarihli bir anketine inanacak olursak, bu soruların karşılığı yankı uyandıran bir “evet”; çünkü Modi’nin onay oranı yüzde 75 üzere yüksek bir noktada, firma tarafından izlenen diğer dünya önderlerinden daha yüksek olarak açıklandı. Fakat onay derecelendirme anketlerinden başşehir Delhi’nin çeperlerinde yaşananlara döndüğümüzde farklı bir öyküyle karşılaşıyoruz. Burada, Hindistan’ın tarım dalını kurumsal piyasa oyuncularına daha fazla açan yeni tarım maddelerinin iptal edilmesi doğrultusundaki talepleri kabul ettirmek gayesiyle geçen yılın kasım ayından bu yana protestocu çiftçiler kamp kurmuş durumda. Çiftçi hareketi, artan devlet baskısı ve Modi’ye yakın medya tarafından yürütülen karalama kampanyası karşısında bile takdire şayan bir direnç ve kararlılıkla varlığını sürdürdü. O denli görünüyor ki, BJP hükümeti, tüm ülke salgının tesirinden ve ulusal çaplı karantinadan ötürü sarsılırken, neoliberal ıslahatı zorlama hevesiyle abartılı bir oyuna girişti.
Natürel ki, tarım maddelerine karşı gerçekleştirilen protestoların, neoliberal Hindu milliyetçiliği dalgasının en sonunda kırılacağı kaya olacağının bir garantisi yok. Tarım maddelerinin yürürlükten kaldırılması talebinin muvaffakiyete ulaşıp ulaşmayacağını ve bu türlü bir zaferin gerisinden hem neoliberalizme hem de Hindu milliyetçi otoriterliğine meydan okumak için daha geniş bir hegemonya tersi hareket inşa etmenin mümkün olup olmayacağını göreceğiz.
Şayet bu türlü bir hareket inşa edilecekse, Hindistan’ın toplumsal ve siyasi görünümüne derinlemesine yerleşmiş birçok hudut sınırı boyunca tarım personelleri, küçük ve topraksız çiftçiler ve kentli işçi fakirler, tıpkı vakitte Müslümanlar ve kendilerini saldırgan bir Hindu milliyetçiliğinin amaç tahtasında bulan öbür alt sınıf vatandaşlar ortasındaki dayanışmanın genişletilmesine ve sağlamlaştırılmasına bağlı olacaktır. Hepsi, o denli ya da bu türlü, Modi’nin muhaliflere karşı savaşında ateş hattındalar ama birbirlerini müttefik olarak görmeye alışkın değiller. Kelamın kısası, Hindistan’da ilerici bir hegemonya zıddı hareketin önünde bir yol açılacaksa, bu yolu, kapitalist sömürüye karşı ilerici çabaları emsal haldeki tanınma, laiklik ve demokratik haklar gayretleriyle harmanlayarak inşa etmek gerek.
Yazının yepyenisi Boston Review sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
