Marmara Denizi’nde mart ayından beri görülen deniz salyaları başka ismiyle “müsilaj” merak konusu oldu. Deniz salyalarının büyüyerek devam ettiğine ait birçok imaj de toplumsal medyada paylaşılmaya devam ediliyor. Pekala bu salyalar neden Marmara Denizi’nde ortaya çıktı? Hidrobiyolog Levent Artüz bunun durup dururken olmadığını söylüyor. Artüz, salyaların bu kadar çoğalmasının nedenini Marmara Denizi’ndeki kirliliğe bağlıyor.
‘MARMARA DENİZİ 1989’DA ÖLDÜ’
Artüz, bir+bir’den Siren İdemen ve Anıl Olcan’a mevzuyu şöyle anlattı: “Bu münferit bir olay değil, bir zincir, bir sonuç. Bundan sonra da bu türlü anomaliler göreceğiz. Marmara Denizi 1989 yılında öldü. Gördüğümüz, bir cesedin çürümesidir. Müsilajı kavrayabilmek için bu olgunun tarihine bakmalıyız. Marmara Denizi tarihinde birinci kere 2007’nin Eylül ayında müsilaj agregat görülüyor. Marmara Denizi’nin çeşit çeşitliliği vahim bir darbe yedi, içi boşaldı, münasebetiyle tipler ortasındaki rekabet ortadan kalktı. Temel sorun Marmara’da kirlenmeden dolayı tıp çeşitliliğinin azalması ve kirliliğe dayanabilen çeşitlerin fert adetlerindeki patlamalar formundaki artıştır. Bugün müsilaj agregatı yapan bir fitoplankton oldu, ancak öteki bir şey de olabilirdi. Ortamı orada yaşayanlar bakımından boşalttığınızda yahut yaşayan cinsleri seyrelttiğinizde, rekabet koşulları da değişir. Yeni ortama dayanabilen canlı, en avantajlı duruma geçer ve büyük ölçülerde ürer, çoğalır.”
Bir öteki tartışma konusu da bu durumun canlıları nasıl etkilediği… Çok yapışkan ve bulaşkan yapıya sahip olan müsilat, en çok da deniz canlılarını etkiliyor. Artüz bunu da şöyle açıklıyor: “Balık yumurtalarının büyük çoğunluğu denizin yüzeyindedir. Yumurtanın içinde yağ damlacığı vardır ve yüzerler. Yüzeydeki yumurtalar müsilajın içinde hapsoluyor ve yaşama talihleri kalmıyor. Larvalar için de birebir şey kelam konusu. Müsilaj ortamdaki hayvansal besini, yani zooplanktonu içine hapseder. Müsilaj vakitle, hareket edemeyen (sesil) midye, istiridye, tunikatlar üzere canlıların üzerine de çöker. Deniz çayırlarını örter ve ışıkla temaslarını keser. Bu canlıların beslenmesini ve teneffüslerini tesirler. Böylelikle çeşit çeşitliliği daha da azalır.”
Pekala bu durumun hasarı ne vakit ortaya çıkar? Artüz bu soruya da şu karşılığı veriyor: “2007’deki müsilaj oluşumu da çok büyük boyutlardaydı. Adalar’dan Çanakkale Boğazı’na kadar bir alanda önemli tesir etmişti. 2007’de salyaya neden olan plankton farklı bir cins, lakin bugünkünün akrabasıydı. Bugün ortaya çıkan müsilajın hacminin tam olarak hesaplanabilmesi için biraz vakit geçmesi gerekli. Ancak 2007’dekinden daha yaygın olduğu görülüyor. Ocak ayından bu yana çalışmalarımız devam ediyor. Müsilajın bıraktığı hasarla ilgili kesin sonuçlara iddiam ağustos ayı üzere varabiliriz.”
Artüz son olarak da bu durumun yeni problemlere yol açmaması için de şöyle diyor: “Yüzleşmek, yüzleşmek, yüzleşmek… Hem Marmara Denizi’nde hem de diğer bölgelerde bilime ters işler yapmanın bizi getirdiği noktayı görmemiz gerekiyor.”
Söyleşinin tamamı
Gazete Duvar
