Birkaç gündür cayır cayır yanmakta olan ormanlarımızın, canlıların, köylerimizin pusu altında, yüreklerimizin kasvetinin gölgesinde rastgele bir şey yazmak o denli sıkıntı ki. Bırakın yazmayı, düşünmek dahi o denli. İnsanın zihnine ve ruhuna inebildiği tüneller dumanla dolmuş, girebilmek neredeyse imkânsız. Müziğe sığınarak, müziğe sığınmayı anlatmaya çalışmak için diğer yollar arama gayretleri da siyaset ortamımızın ve toplumsal medyamızın yarattığı sis ve dumanda boğulacak üzere oluyor. Tekrar de gündelik alışkanlıklara ve sorumluluklara orta vermeden yaşamaya çalışmak, zorlukların karşısına dikilmek için en klasik yollardan biri, hasebiyle ne yapıp edip yazmak lazım diyerek oturdum klavyenin başına.
Bir hissi tanım etmeye çalışacağım, yaklaşık 40 yıldır benimle olduğunu bildiğim ve yalnızca bu yazıyı okuyanların değil, milyonlarca insanın da ne olduğunu bildiğinden neredeyse emin olduğum bir hissi. Müzikle ilgili. Müzikler, kelamlar, tınılarla ilgili. Besteler, notalar, icralarla ilgili. Altından kalkabilecek miyim bilemiyorum. Tanımı güç yahut tahminen imkânsız olan, beşere ve tinsel kainatına dair en kuvvetli hislerden biri zira, tanım etmeye çalışacağım. Birkaç gündür bizi biz yapan kıymetlere ve doğrulara uzak ancak ne hikmetse birebir coğrafyayı paylaştığımız hemcinslerin öylesine değersizleştirmelerine ve yanlışlarına maruz kalıyoruz ki, hepimizin tanıdığı ve benimsediği bir şeylerden bahsetmek dahi nefes aldırıcı.
Gecesini gündüzünü müzikle geçiren, ruhu müziksiz huzur bulmayan her bireyin yaşadığını sandığım bir his vardır. Bir müzik düşünün, birinci kez dinliyorsunuz. Birtakım notalar, bestedeki, sözlerdeki bir şeyler kulağınıza çalınıyor, bir yerlere dokunuyor, anlamaya, oradaki öyküyü özümsemeye çalışıyorsunuz lakin tek dinleyişte bunu başaramıyorsunuz. Bir şeyleri sevdiğiniz için bir sefer daha dinlemeye başlarsınız, birincisinde bulamadığınız, kaçırdığınız ögeler duyulmaya başlar, öyküye biraz daha hâkim olursunuz. Sunulanı almaya, daha kıymetlisi anlamaya kararlısınızdır. Algılarınızı ve konsantrasyonunuzu azami düzeye getirir, üçüncü bir dinleyişte muhtemelen (satın) almışsınızdır şarkıyı. Artık sizin olmuştur o müzik. Kimse kolay kolay alamaz elinizden. Bir sincabın meşe palamudunu gömüp sakladığı üzere, gereksinim olduğunda kazıp çıkartabilmek üzere gömersiniz derinlerde bir yere.
Artık senelerce, hayatınız devam ettikçe sizle olmaya devam edecektir o müzik. Bazen birinci dinlediğiniz vakitlerde, bazen hiç beklemediğiniz bir anda, hayatınızın belirli bir dönemecinde, muhakkak bir ruh halinde olduğunuz bir periyotta aniden anlayıverirsiniz o şarkıyı. Dijital teknolojiler öncesi analog radyolarda bulunan frekans tarayıcı düğmesinin o milimetrik hareketiyle yakalanıveren ve kaybetmemek için fakat bir cerrah hassasiyetiyle nefesinizi tutarak yavaşça sabitleyebildiğiniz, yakalanması neredeyse imkânsız olan o frekansı bulmuş üzere kitlenirsiniz o müziğe. O esnada müzik tam manasıyla sizindir. Yakalamışsınızdır yaratıcının, bestekarın ve/veya kelam müellifinin ve/veya icracısının ne demek, söylemek, anlatmak istediğini. Kusursuz bağlantı gerçekleşmiştir. Bu hayatın en kıymetli anlarından biridir. Ve anlamak öylesine bir aksiyon değildir. İçselleştirmektir bir sanat yapıtını anlamak. Anlatılanı tam olarak anlayarak erişilen mutabakat. Muahede ikili bir harekettir. İrtibatın ortaklarını, yani bildirisi verenle alanın eşsiz bir düzlemde buluştuğu, kodlanan iletinin tam olarak çözümlenebildiği pürüzsüz bir akış sağlanmıştır, akıldan akla, kalpten kalbe. İşte o his altındır.
Tek basamaklı yaşlarımda dinlediğim birtakım müziklerin, karşıma çıkan birtakım görüntü kliplerin, ki onlar 80’lerin birinci yarısı Türkiye’sinde pek kısıtlıydılar, seyrettiğim kimi sinemaların üzerimde yarattığı etkiyi son derece iyi hatırlıyorum. O kadar güçlü ve kutsaldılar ki, kendime saklayıp öteki kimse görmesin, duymasın, bilmesin isterdim. Ne kadar bâtın, o kadar iyi. Ne kadar gizemli, o kadar bedelli. O gizem ki, aslında tüm bu yapıtların gerisindeki gerçek efsundu. Gizem merakı doğurur. Merak arayışı tetikler. Arayış hayreti getirir. Hayret hayranlığı körükler. Hayranlıksa dinleyiciyi/seyirciyi aktifleştirerek yapıta, performansa ortak eder. Artık o da hayranlık duyduğu şeyin paydaşıdır. Bu hisseyi ona sağlayan, kelam konusu yapıtların yaratıcısı ve/veya icracısını ilahlaştırır. Zihinde ve ruhta ilahlaşan bu şahıslar, kümeler artık insanüstüdür. Ulaşılmazdır. Değilse bile ulaşılmaz olmalıdır. Elle tutulamaz, tutulsa da kayıp kaçıveren, cıva üzere bir şey olmalıdır o yaratıcılar. Gördükçe, tuttukça, duydukça, dokundukça olağanlaşır, sıradanlaşırlar. Meğer ilah yahut yarı-ilahlar lahmacun yememelidir, bir büyük konser sonrası ağızlarına sucuk dürüm tıkarken görülmemelidirler mesela.
Yukarda savunduğum hiçbir şeyi yargılayıcı olarak yazmıyorum. Hepsi benim 40 yıl öncesinden bugünlere taşıdığım öznel fikirlerimdir. Bir şarkıyı, kasedi tekrar tekrar başa sararak dinlemek yoluyla kendimi kollarına bırakmaya çalıştığım sayısız gün düşünün en önemli besini olan yapıtların yaratıcılarını erişilmez addetmek istememdendir. Otomobille süratle giderken uzunca ve kaydıraklı bir bombeden geçildiğinde, yani süratlice yükselip birebir süratle alçalındığında insanın batın bölgesinde meydana gelen hissi yaşatabilen her müzik, yaratıcısı ve dinleyicisi için ölümsüzdür. Böylesine muazzam hisleri, yarı değil nerdeyse tam ilahilikle diğerlerine yaşatabilecek kudretle ödüllendirilmiş elçilerin, bugün ülkemize dünyada cehennemi yaşatanlarla birebir tipten olması yetmezmiş üzere bir de sucuk dürüm yemeseler, Jack yahut Zuckerberg’in yıldız forvetlerinden olmasalar olmaz mı? İnsan suretinde, saçlı sakallı bir ilah fotoğrafını kabullenmiş dinlerin ilham kırıcılığında mı cereyan etmeli insan ruhuna cereyan veren her şey? Ünlü olmak yetse, üne ün katmak ismine ‘celebrity’ hülyalarına kapılmadan tabanını korusa ya kimileri, çok mu kötü olurdu? Hele eninde sonunda her birimizin olabileceği şey en fazla bu kuvvet-i azamın naçiz bir elçisiyken.
Bugün en yakın arkadaşlarımızmış, bizi ailemiz kadar seviyormuş üzere davranıp metot yöntem koynumuza sokuluveren toplumsal medya, ucundan a(z)cık hakikati, özü ve tözü olan her şeyi içten içe çürütmekte. Bu kepaze halimizin, hatta yalnızca bizim değil, dünyanın milenyum sonrası uygundan uyguna içine düşmeye başladığı müthiş girdabın en güçlü vakumlama merkezini beslemek yerine, her daim yanan, lakin bu periyotta biraz fazlaca kavrulan yüreklerimize su serptiği zamanlardaki sihre tekrar sarılarak, parmakları yerine sesleriyle seslenmeye geri dönseler güya biraz daha yerli yerine oturur her şey.
Sanki kaç sincap yanarak öldü, kaç gömülü meşe palamudu kül oldu son bir haftada ülkemizde?..
Gazete Duvar
