Halkların Demokratik Partisi (HDP) Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonu’ndan Sorumlu Eş Umum Yönetici Yardımcısı Ümit Dede ve Ankara Milletvekili Filiz Kerestecioğlu, pandemi periyodunda iktidarın partilerine ve Kürt halkına karşı uyguladığı siyasetlere yönelik hazırladıkları raporu açıkladı.
“Kürt Düşmanlığı Raporu”na nazaran, pandemi vadesi boyunca 84 insana azap ve berbat muamele uygulandı, HDP’li vekillere 84 fezleke hazırlandı, 444 gözaltı ve 93 tutuklama yaşanırken, 14 belediyeye kayyım atandı.
‘PANDEMİ FIRSAT OLARAK GÖRÜLDÜ’
Mezopotomya Ajansı’nda nokta alan habere nazaran, HDP Umumî Merkezi’ndeki içtimada konuşan Ümit Dede, AK Parti iktidarının salgının ağır yaşandığı 3 buçuk aylık periyot içerisinde salgınla uğraş etmek alanına kendisi üzere düşünmeyenlerle, muhaliflerle savaş etmeyi tercih ettiğini söyledi. Dede, “Salgını topluluk üzerindeki denetimin arttırılması için bir fırsat olarak pahalandıran AKP iktidarı kutuplaşmayı, ayrımcılığı derinleştirdi. Pandemi sürecini yasakların, hak ihlallerinin ve keyfi pratiklerin münasebetine dönüştürdü. İktidarın öncelikli maksadı, uzun yıllardır olduğu üzere muhalifler ve Kürtler oldu. Halk sıhhatinin öncelemesi gereken böylesi bir devirde kayyımlar atandı, gözaltılar yaşandı, haksız tutuklamaların gerisi arkası kesilmedi. Pandemi sürecinde yaşanan hak ihlallerine ait kapsamlı bir rapor oluşturduk” dedi.
‘TOPLUMCU BELEDİYECİLİK GAYE OLDU’
Salgın devrinde belediyelerinin sınandığını kaydeden Filiz Kerestecioğlu da “Kimin topluluk sıhhati kimin kendi çıkarı için çalıştığı bu periyotta bir kere daha ortaya çıktı. Belediyelerimiz salgının başından itibaren süratlice harekete geçti. Kamusal yerlerin aklığından, işlerini kaybeden kişilere ekonomik destek sağlamaya kadar pek çok mevzuda önlem almaya çalıştık. Gelgelelim, topluluk temelli, demokratik ve çoğulcu belediyecilik anlayışımız bu devirde de iktidarın gayesi oldu” sözlerini kullandı.
HDP tarafından 11 Mart- 25 Haziran tarihleri arasında yapılan “Kürt Düşmanlığı Raporu”unda öne çıkan başlıklar şöyle:
14 KAYYIM ATANDI: Bu periyotta; HDP’li 14 belediyeye kayyım atandı, 4 belediye meclis üyesi hizmetinden alındı, belediye eş liderleri mesnetsiz savlarla tutuklandı, rastgele bir duruşma kararı olmaksızın HDP’li belediye meclis üyelerinin içtimalara katılmaları engellendi. Kayyımların birinci icraatı Kürt lisanı ve kültürüne dönük hücumlar olurken, belediyelerin bayan özgürlük uğraşı bağlamında hayata geçirdiği girişimler de akınların amacı oldu. Pandemi tedbirleri kapsamında su faturalarını erteleme kararı alan ve çalışmalarıyla ilgi toplayan Batman Belediyesi, birinci kayyım atanan belediyelerden biri oldu. Mardin kayyımı ise kayyımdan evvel 2 TL olan suyun metreküp fiyatını 5 Lira 80 kuruşa yükseltti.
KARDEŞ AİLE KAMPANYASI: Korona salgınına, yurttaşları destekleyen bir toplumsal devletin yokluğunda, üstelik ekonomik buhran içinde yakalandık. Salgın önlemleriyle birlikte artan işsizlik önünde iktidar tercihini varlıktan yana kullanırken, biz bir toplumsal dayanışma kampanyası örgütledik. Bu sürecin bizi fakirleştirip, yalnızlaştırmasına seyirci kalmak alanına, herkesin kolaylıkla birbirinin sesi soluğu, dayanağı olabileceği Kardeş Aile Kampanyamızı örgütledik. İktidar ise bu kampanyayı engellemek ve yardımları kriminize etmek için elinden geleni arkasına koymadı. Dayanışma kampanyasını yürüten üye ve gönüllülerimiz birçok vilayette gözaltına alındı, haklarında soruşturma başlatıldı. Kardeş Aile Kampanyamız yandaş basın tarafından yalan haberlerle maksat haline getirildi. Kardeş Aile Kampanyası ile 13 bin 180 aileyi kardeş ailesiyle buluşturduk. Ayrıyeten gerek temel besin ve aklık muhtaçlıklarını içeren destek paketleriyle gerekse alışveriş çekleriyle 62 bin 94 aileyle dayanışma sağlandı.
AZAP, ISTENILMEYEN MUAMELE: Salgın tedbiri olarak pratiğe konulan sokağa çıkma yasakları, memleketin birçok mekanında polis ve bekçi şiddetine münasebet olarak kullanıldı. Pek çok kentte polis, bekçi velev kaymakam himayeleri tarafından, ekmek almaya yahut çöp dökmeye çıkan, meskeninin bahçesinde oturan yurttaşlara hakaret edildi, yüz üstü alana yatırılarak aykırı kelepçe takıldı, silah çekildi. Adana’nın Seyhan ilçesinde Suriye vatandaşı Ali El Hemdan salgın günlerinde polis tarafından vurularak öldürüldü. Diyarbakır’da bir polisi öldürmekten M.E.C ’ye ilişkin azap fotoğrafını yansırken aileye azap yapıldı.
84 KİŞİ AZAP GÖRDÜ: Diyarbakır Emniyeti işkenceyi ‘Hain, emniyetin şefkatli kollarında’ notuyla paylaşılmasında hiçbir beis görülmedi. Demokratik Mahallî Idareler Konseyi üyemiz Rojbin Çetin’e 3 saat boyunca azap edildi. Köpeklerin saldırısı sonucu yürüyemeyecek duruma gelen Yavuz bir de 11 gün gözaltında tutulmak suretiyle azap süreci uzatıldı. Çalışmamızda tespit edebildiğimiz kadarıyla salgının en ağır yaşandığı 3,5 ayda en az 84 kişi azap ve beğenilmeyen muameleye maruz kaldı. Azap vakalarının böylesine yaygınlaştığı bir periyotta 2017 yılında Van’ın Gevaş ilçesinde mantar toplamaktan dönen köylülere azap yaptığı imajlarla sabit olan polis O.Ş’ye 3 bin TL para cezası verildi ve bu cezası da kararın açıklanmasının geri bırakılması yoluyla infaz edilmedi. Elbette 4 köylüye kameralar önünde yapılan azabın cezasız kalması bu tarafta verilen sayısız yargı kararı işkencecileri cesaretlendirmekte ve azabın Türkiye’de giderek yaygınlaşmasında rol oynamaktadır.
İKTİDAR ÜZERE DÜŞÜNMEYENLERE GÖZALTI: Başta HDP’li siyasetçiler olmak üzere muhalifleri amaç alan iktidar, bayan hakları aktivistlerini, gazetecileri, berbat çalışma koşullarını protesto eden sıhhat çalışanları ve iktidar üzere düşünmeyen 444 vatandaşı hukuksuz bir formda gözaltına aldı. Gözaltına alınanların 93’ü de tutuklandı ve cezaevine gönderildi. Yalnızca dün bir gün içerisinde Diyarbakır’da çeşitli kurumlarda bayan çalışması yürüten TJA çatısı altında bayan haklarını savunmaya yönelik 24 bayan gözaltına alındı hala gözaltındalar. Yeniden Antep’te aralarında vilayet ilçe eş yöneticilerimizin da bulunduğu 33 kişi gözaltına alındı. AKP’nin partimize ve muhaliflere yönelik yalnızca bir günlük bilançosu 57 olarak gerçekleşti.
MEZARLIKLARA ATAK: Pandemi sürecinde tahminen de memleketin tarihine geçecek utançlarından biri olarak söz edebileceğimiz cenazelere ve mezarlıklara yapılan taarruzlara da tanıklık ettik. Agit İpek’in cenazesi Isimli Tıp’tan ailesine kargo ile gönderildi. Ana Halise Aksoy’un içinde oğlunun cenazesiyle çekilen fotosu AKP’nin berbatlıkta hudut tanımadığının resmi olarak topluluğun hafızasına kazındı. Hususun HDP tarafından meclis gündemine taşınmasıyla AKP’li Cahit Özkan ‘adli vaka’ olarak sıradanlaştırdı. Bir anaya oğlunun cenazesinin kargo ile gönderilmesi kötülüğünü bu türlü savundu. Yeniden bu periyotta çatışmalarda hayatını kaybedenlerin mezarlıkları parçalandı. En az 13 mezarlık tekraren tahrip edildi. Bununla da yetinilmedi ailelerden evlatlarının mezarlıklarını parçalayıp fotoğraflamaları istendi. Garzan Mezarlığı’ndan hiçbir hukuksal izahı dayanağı olmadan çıkarılan 282 cenaze Kilyos’ta bir kaldırıma toplu olarak defnedildi.
CEZAEVLERİNDE TEDAVİLER ENGELLENDİ: Cezaevleri de hak ihlallerinin ağır yaşandığı ortamlardan oldu. Pandemi ile birlikte ziyaretçi ve avukat görüşleri olan mahpusların aile görüş hakları külliyen ortadan kaldırıldı. Avukatlarıyla görüşmeleri birçok cezaevinde engellendi. Toplumsal faaliyet külliyen engellendi. Dışarıdan gazete ve kitapların alınması durduruldu, hasta tutsakların tedavileri engellendi. Aklık materyalleri maske, mahpuslara verilmedi. Birçok cezaevinde de mahpuslar kantinde yüksek fiyatla satılan bu eserleri almak zorunda bırakıldı. Bir kısım cezaevinde sıcak su gereksinimi ya hiç karşılanmadı ya da hudutlu olarak verildi. Ayrımcı infaz yasası açık cezaevlerindeki mahpusların tahliyesi ile derhal hemen yemek ezası yaşandı hem yemeğin kalitesi düştü hem de ölçüsü azaldı. AKP, MHP salgın periyodunu fırsat bilerek kendi yandaşlarını kapsayacak kişisel af çıkardı. Başta politik mahpuslar olmak üzere yüz binlerce mapus cezaevlerinde vefata terk edildi. Aralarında gazeteciler, mektepliler, insan hakları savunucuları, 65 yaş üstü tutsaklar, hasta tutsaklar, çocuklu bayanlar ve Kürt siyasetçiler büyük bir ayrımcılığa tabi tutuldu. Bu devirde 3 ağır hasta tutsak tahliye edilmeyerek bu süreçte hayatını yitirdi. Yüzlerce mahpus da koronavirüse yakalandı.
BAYANA YÖNELİK ŞİDDET VE KATLİAMLAR: Salgında konutlara kapanmak, birçok bayan için mesken içi şiddet riskinin artması demekti. Salgının başından itibaren bu riske dikkat çekmemize karşın, iktidar bu durumla ilgili hiçbir tedbir almadı, bayanlar zati güçlükle bela ulaşabildikleri desteklere de ulaşamadı. Üstelik bir kamu spotu dahi yayınlamadığı üzere, iktidar, bir de 6284 sayılı Kanun kapsamında erkeklerin konuttan uzaklaştırılması kararına kısıtlama getirmeye kalktı. Bu da yetmedi! İnfaz kanunuyla şiddet failleri hiçbir önlem alınmadan özgür bırakıldı; bayanlar ve çocukların başına musallat edildi. Bu üç aylık devirde basına yansıyan haberlere nazaran en az 70 bayan erkekler tarafından öldürüldü, çok daha fazla bayan şiddete maruz kaldı.
Bayan siyasetçilere ve bayan örgütlerine yönelik akınlar pandemi periyodunda de devam etti. Kürt bölgelerinde devletin yapmadığını yapıp şiddete uğrayan bayanlara destek olan, bayan haklarını savunan Rosa Bayan Derneği üyeleri ve pek çok TJA aktivisti bayan gözaltına alındı, tutuklandı. Belediyelerin bayan merkezleri kapatıldı, erkek yöneticiler atandı, eşbaşkanlık sistemi, belediyenin öncü olduğu bayan kooperatifi bile hata ögesi sayıldı. Tüm ağırlıklara karşın, bizler uğraşa devam ettik, örneğin Kars belediyemiz bir bayan istişare merkezi ve bayanlar için destek hattı açtı. Yeniden Silopi Belediyemiz Alo şiddet hattı açtı. HDP Bayan Meclisi olarak bayan kazanımlarına dönük ataklara karşı ‘Kadın Uğraşı Her Yerde’ kampanyasını başlattık.
MİLLETVEKİLLERİ TUTUKLANDI: Pandemi devrinde Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Parlamenterler Bürosunca hazırlanan fezlekelerin Meclis Başkanlığı’na gönderilmesine de devam edildi. 11 Mart – 30 Haziran’ı kapsayan 3 buçuk aylık raporlama devrimizde yekun 93 fezleke TBMM Anayasa/Adalet Karma Komitesine gönderildi. 93 fezlekenin 84’ü HDP’li vekiller için hazırlanmıştı. Haftalarca saklı olan TBMM Umumi Kurulu’nun açıldığı birinci hafta DTK Eşbaşkanı ve Hakkari Milletvekili Leyla Itimat, Diyarbakır Milletvekili Musa Farisoğulları ve CHP’li Enis Berberoğlu hakkındaki yargı kararları okundu. Vekillikleri düşürüldükten sonra gözaltına alınan Leyla Inanç ve Musa Farisoğulları tutuklandı. Leyla Itimat 10 Haziran’da tahliye edildi. Anayasa Duruşmasına Leyla Itimat ve Musa Farisoğulları’nın milletvekilliğinin düşmesine yönelik kararın iptali için yaptığımız müracaat ise reddedildi. Bu sırada, Valilik Hakkari’de içtima ve şov yürüyüşleri, stant açma, çadır kurma ve oturma fiillerini 15 gün vadeyle yasakladığını duyurdu, Diyarbakır Vilayet Binasında yapılan basın açıklamasına ise polis saldırdı. Yani iktidar, halkın iradesine göstermediği saygıyı, protesto hakkına da göstermedi.
YERDE YAPILAN OPERASYONLAR: Bu devir savaş siyasetleri sürat kazandı. Kürt yurttaşların yaşadığı kesimlerde sokağa çıkma yasakları, hususî ve askeri güvenlik nahiyesi ilanları, ‘Ne Berhudar Türküm Diyene’ yazılamaları, yok edilen ormanlar, helikopterler tarafından taranarak öldürülen büyükbaş hayvanlar, mezralarda hayvan otlatmak, ot toplamak isteyen yurttaşların engellenmesi, velev meskenlerin basılması ve ‘Bize teröristlerin noktasını göstereceksiniz’ denilerek kişilere azap edilmesi 90’lı yıllarda uygulanan siyasetlerin iktidar tarafından tekrar edildiğini bize bir defa daha gösterdi. Federe Kürdistan Yerine yönelik askeri operasyon başlatıldı ve sivillerin yaşadığı yerleşim mahalleri bombalandı. Basına yansıyan haberlere nazaran bu harekatta, yalnızca 17-27 Haziran arasında en az 9 sivil hayatını kaybetti.
EĞİTİM: Salgından derinden etkilenen ortamlardan biri de eğitim ortamıydı, çocuklar ve gençlerdi. Uzaktan eğitim pratiği, hem aileleri hem hocaları hem de mekteplileri zorladı. Bu süreçte en dezavantajlı kümeler uzaktan eğitime erişim sorunu yaşayan fakirler, engelliler, mülteciler, anadili Türkçe olmayanlar oldu. Bu meseleleri en derinden yaşayan kümelerden biri de Kürt vilayetlerinde yaşayan çocuk ve gençlerdi. Örneğin; Diyarbakır’da EBA’ya giriş yapan mekteplilerin orantısı yüzde 20’yi geçmedi.
6 ÇOCUK HAYATINI KAYBETTİ: Mevsimlik tarım personellerinin çocukları bu devirde de tekrar sistematik bir halde eğitim haklarından mahrum bırakıldılar. Çocuklara sokağa çıkma yasağı olduğu periyotta bile bu çocukları istisna sayıldı. Bu süreçte 6 çocuk/genç¸ Kürt vilayetlerinde ya da Kürt kimliği nedeniyle, hücuma uğrayarak, kuşkulu formda, oynarken bulduğu cismin patlaması, kurşun isabet etmesi üzere sebeplerle hayatını kaybetti.
DEDAŞ ÜZERİNDEN CEZALANDIRMA: Pandemi sürecinde ilaca, tedaviye muhtaçlık duyulduğu kadar sağlıklı azığa da muhtaçlık olduğu ortaya çıktı. Birçok memleket tarım ve besin üretimi için salgının başından itibaren önlemler almaya başlamışken Türkiye’de ise çiftçilere dönük basınçlar arttı. Kürt vilayetlerinde hizmet veren Dicle Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (DEDAŞ), pratikleriyle hem besin güvenliğini hem de halk sıhhatini tehlikeye attı. DEDAŞ, kolluk kuvvetleriyle bir arada, salgının en ağır hissedildiği periyotta, borçları bahane ederek pek çok köyün tamamının elektriklerini kesti. Kesilen elektrikler nedeniyle su kuyuları çalışmadı, halk hijyenin böylesi değerli olduğu bu süreçte şebeke suyundan mahrum bırakıldı. DEDAŞ üzerinden Kürt halkının cezalandırılması siyasetleri sonucu besine en çok muhtaçlık duyulduğu, bilirkişilerin kıtlık tehlikesini ısrarla vurguladığı bir periyotta Kürt çiftçisinin hasadı susuzluk nedeniyle tarlada yandı. Hayvanlar susuzluktan telef oldu, Tarım ve Orman Bakanlığı bitkisel üretimin geliştirilmesi programına değerli tarım merkezleri arasında mahal alan Diyarbakır, Urfa ve Mardin’i dahil etmedi ve destekten mahrum bıraktı. Bunların yanı sıra hudut ötesinde Rojava’da tarım meydanları top atışlarıyla ateşe verilerek tarladaki eser harap edildi.
TABIAT TALANI SÜRAT KESMEDİ: Tüm başlıklarda tabir ettiğimiz üzere pandemi devrini fırsat bilerek bir çok ihlale imza attı bunlardan biri de doğal ve kültürel ortamların talanı oldu. Gelgelelim bu gerçekliğe karşın AKP iktidarı pandemi periyodunda birçok hukuksuz ÇED raporu çıkarmış, ÇED raporu alınmadan birçok girişimin hayata geçirilmesine ön ayak olmuştur. Başta 12 bin yıllık geçmişi olan Hasankeyf’i sular altında bırakan Ilısu barajı olmak üzere birçok doğal ve kültürel alan HES girişimleri ve çeşitli rant siyasetlerine iktidar tarafından iktidar tarafından kurban edildi.
SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜ RAFA KALDIRILDI: Elbette yaşanan tüm bu hak ihaleleri önünde muhalifler çevreciler, avukatlar insan hakları savunucuları, muhalefet etmeyi durdurmadılar. Yaşanan haksızlıklara karşı seslerini duyurmaya çalıştılar. Ama pandemi periyodunda AKP’nin geçmişten bu yana uyguladığı pandemi münasebet yaparak uygulamaz hale getirdiği şov ve yürüyüş hakkı da büyük nispette engellendi.
‘EN YETERLI ANLAŞTIKLARI HUSUS KÜRT DÜŞMANLIĞI’
Rapor akabinde laf alan Kerestecioğlu, iktidarın pandemi periyodunda de Kürt siyasi hareketine ve HDP’ye yönelik sıkıntı ve ağırlık aygıtlarını hiç aksatmadan çalıştırdığını belirtti. Raporun iktidarın HDP ile olan arbedesinin artık bir varlık yokluk hengamesine dönüştüğünü söz eden Kerestecioğlu, şunları söyledi: “Yani, iktidarın 15 Temmuz sonrasında MHP ile kurmuş olduğu koalisyonu ayakta tutabilmesinin yolu açık ki, Kürt düşmanlığından geçiyor. Nasıl ki 15 Temmuz öncesinde Gülen cemaatiyle iştiraklerinde en kolay uzlaştıkları bahis Kürtlere ve muhaliflere yönelik devlet baskısı ise, bugünkü ortaklarıyla da en iyi bu bahiste anlaşıyor. 15 Temmuz’dan evvel siyasi basınç gayesiyle kullanılan davalar, gömlek değiştirmiş yargıçlar, savcılar ve aslında şahsen iktidar tarafından devralınmış durumda. Demokratik, eşit, özgür ve barışçıl bir ülkeyi geçmişten aldığımız derslerle birlikte yaratma umudunu dün yitirmediğimiz üzere bugün de yitirmeyeceğiz.” (Kaynak: MA)
Gazete Duvar
