İngiliz gazetesi The Guardian, “Türkiye: Erdoğan’ı tehdit eden Kürt partisinin yükselişi ve düşüşü” başlıklı bir tahlil yayımladı. Kimi HDP’li siyasetçilerin görüşlerine yer verilen tahlilde, şu yorum yapıldı: “Türkiye’nin yargı sistemi, ülkenin çalkantılı tarihi boyunca farklı siyasi gündemleri ilerletmek yahut engellemek için kullanılmıştır fakat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iktidarını pekiştirirken onu eleştirenler, muhalefet üzerindeki devlet baskısının görülmemiş bir noktaya ulaştığını söylüyor. Erdoğan’ın iktidarına karşı en değerli tehdidi oluşturan parti olan HDP için misillemeler sert oldu.”
ADALET FİDAN: HER GÜN ‘BUGÜN BENİM SIRAM’ DİYORUM
16 bin HDP üyesinin tutuklandığına yahut gözaltına alındığına dikkat çekilen makalenin girişinde, Silopi Belediyesi Eş Lideri Adalet Fidan’dan kelam ediliyor. The Guardian, “Fidan yalnız bir yıl geçirdi ve yalnızca pandemi nedeniyle değil. Seçildiği 2019’da, ülke çapında lokal seçimlerde ilerici sol, Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi’nden (HDP) sandalye kazanan 65 kişilik küme ortasındaydı. Artık, hükümetin HDP yetkililerini daima olarak tasfiye etmesinin akabinde, misyonda kalan sırf beş HDP’li belediye liderinden biri, geri kalanları vazifeden alındı veya mahpusa atıldı ve yerine hükümetin atadığı şahıslar geldi” tabirlerini kullanılıyor.
Fidan ise gazeteye demecinde bu durumu şu sözlerle kıymetlendiriyor: “Bu çok büyük bir baskı ve sorumluluk. Her gün uyanıyorum ve bana da olmasından endişeleniyorum: ‘Bugün benim sıram’ diye düşünüyorum… Burada yasa hiçbir şey tabir etmiyor. Uydurma terör suçlamaları yahut uydurma şahitler yüzünden işimden olabilir yahut mahpusa atılabilirim. Her şey olabilir.”
HASİP KAPLAN: BUNLAR GÜÇ GÜNLER
Gazeteye konuşan eski HDP’li vekil Hasip Kaplan ise şöyle diyor: “1980 askeri darbesinden bu yana avukatım ve bu kadar yıldır mevcut AKP hükümeti kadar zalimce davrananını görmedim. Daha evvelki darbeler sırasında, en azından müvekkillerimizi mahkemede savunabiliyorduk. Bugün, bağımsız baroları denetim etmeye çalışan bir hükümet var, yüksek mahkemelere atanmış tecrübesiz yargıçlar var. Bunlar güç günler.”
‘PODEMOS VE SYRIZA’YA BENZETİLİYORDU’
The Guardian, HDP’nin kısa mühlet evvel Avrupa’daki demokratik sosyalist partilere benzetildiğini belirterek gelinen nokta için şu yorumu yapıyor:
“Fazla uzun olmayan bir vakit evvel, HDP’nin geleceği hâlâ parlak görünüyordu. 2012 yılında bir solcular ve Kürt milliyetçileri ittifakından kurulan parti, sık sık Yeşil parti hareketlerine yahut İspanya’daki Podemos ve Yunanistan’daki Syriza üzere Avrupalı demokratik sol partilere benzetiliyor. Tıpkı vakitte, yasaklı militan PKK ile tarihi teması nedeniyle Sinn Féin’le de benzerlikler kuruluyor.
HDP yalnızca birkaç yıl içinde, yalnızca Kürtlerden oluşan bir seçmen tabanı yerine Türk toplumunun geniş bir kısmına hitap etme kelamını yerini getirdi; AKP’nin giderek artan biçimde otoriterleşen istikametine karşı Seyahat Parkı protestolarında öne çıkarak ülkenin üçüncü büyük partisi haline geldi.
‘AKP’NİN MECLİS ÇOĞUNLUĞUNU YOK EDEN PARTİ’
2015 seçimlerinde, klâsik olarak küçük partileri ve Kürt siyasetçileri parlamento dışında tutan yüzde 10 barajı aşacak kadar koltuk kazanarak AKP’ye önemli bir darbe vurdu; bu süreçte iktidar partisinin meclis çoğunluğunu yok etti. Lakin bu coşku kısa sürdü.
Hükümet, HDP’nin muvaffakiyetini aksine çevirmek için PKK ile barış görüşmelerinden çekildi, Türkiye’nin çoğunluğu Kürt olan güneydoğusu tekrar şiddete sürüklendi ve HDP’li siyasetçileri ve destekçilerini militan kümeyle irtibatlı oldukları savıyla tutuklamaya başladı. Seçim birebir yıl içerisinde tekrarlandığında, Erdoğan’ın daha fazla güzeline gidecek halde sonuçlandı.
HDP’nin eski karizmatik önderi, Selahattin Demirtaş, sonraki yıl tutuklandı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Türkiye’nin kendisini hür bırakması tarafındaki kararına karşın 142 yıla kadar mahpus cezasıyla karşı karşıya.
‘TÜRKİYE MEDYASI FİİLEN KARA LİSTEYE ALDI’
Türkiye medyasının fiilen kara listeye aldığı HDP, son beş yıldır giderek düşmanlaşan bir ortamda ivmesini korumakta zorlandı. Hasip Kaplan’a nazaran, 2016 darbe teşebbüsünden sonra ilan edilen harika hal şartları altında yaklaşık 16 bin parti üyesi tutuklandı ya da gözaltına alındı.”
AYHAN BİLGEN: TÜRKİYE BU ÇIKMAZI AŞMALI
Tahlilin bu noktasında, 25 Eylül’de tutuklanan ve Kars Belediye Başkanlığı vazifesinden uzaklaştırılan Ayhan Bilgen’in gazeteye cezaevinden avukatı aracılığıyla yaptığı açıklamaya yer veriliyor. Bilgen’in ‘devletin Kürt problemini çözmekteki isteksizliğinin insanların temsil için savaşma kararlılığını güçlendirdiğini’ belirttiği aktarılıyor; HDP’li siyasetçi açıklamasında şu tabirleri kullanıyor: “Gerçek demokrasinin yolunu açan adımlar güç. Lakin Türkiye’nin bu siyasi çıkmazın üstesinden gelmesi çok değerli.”
‘İSTANBUL SEÇİMLERİNDE MUHALEFET BİRİNCİ DEFA BİRLİKTE ÇALIŞTI’
“Hâlâ umut emareleri var” diye The Guardian, “Seçmenler, İstanbul’daki belediye seçimleri yenilendiğinde cumhurbaşkanının iradesine karşı koydu; HDP, en büyük muhalefet kümesi olan CHP’ye gayrıresmi biçimde dayanak verdi, partinin adayı kesin bir zafer kazandı. Seçim sonuçları sırf Erdoğan’ın Türkiye’ye 16 yıl sonra bile tam hakim olamadığını gösterdiği için değil, birebir vakitte Türkiye’nin milliyetçi, liberal ve Kürt yanlısı ögeleri birinci kere tesirli bir formda birlikte çalışmayı başardığı için de kutlandı” tabirlerini kullandı.
‘ERDOĞAN, PARTİYİ MUHALEFETİ BÖLMEK İÇİN KULLANIYOR’
Haberin devamında “O vakitten beri HDP artan bir baskıya maruz kaldı” denilirken, şu yoruma yer verildi:
“Görünüşe nazaran Erdoğan, partiyi toptan yasaklamak yerine yasal siyasi yelpazenin içinde tutmanın, muhalefetin birleşik bir cephe teşebbüslerini baltalamasına yardımcı olabileceğini düşünüyor: Örneğin geçen yıl ekim ayında PKK’nin Suriyeli üyelerine karşı hudut ötesi bir operasyon CHP tarafından desteklendi, bu ise aleyhte oy veren HDP’li vekilleri zahmetten çıkardı.”
The Guardian, “Çok sayıda kişi, yeni kurulan Kürt Demokrat Partisi’nin, muhafazakâr Kürt oylarının hortumlanması için hükümete dostça yaklaşan kaynaklarca fonlandığına inanıyor” yorumunu da yaptı.
SELİM KORU: TÜRKİYEDE REKABETÇİ SEÇİMLER NEREDEYSE İMKÂNSIZ
Tepav’dan Selim Koru ise gazeteye demecinde, “Hükümetin HDP’yi şimdi kapatmama taktiği mantıklı lakin bir noktada içgüdünün taktiksel kanıyı alt edeceğine inanıyorum. Türkiye’de artık rekabetçi seçimler düzenlenmesi neredeyse imkânsız ve şayet HDP gerçek bir uğraş ortaya koyacağının sinyallerini verirse, hükümet bunu engellemek için harekete geçecektir” dedi.
‘HDP ZAYIFLADI ANCAK BİTMEDİ’
The Guardian makalenin sonunda genel seçimlerin 2023’te yapılmasının beklendiğini hatırlatırken, anketlere nazaran çoğunluğu Kürtlerden oluşan yüzde 10 kadar seçmenin HDP’ye bağlı olduğunu belirterek” HDP zayıflamış olabilir ancak büsbütün bitmedi” sözlerini kullandı. Tahlil, Adalet Fidan’ın şu kelamlarıyla son buluyor: “Bu işin sıkıntı olacağını her vakit biliyorduk. Ancak birebir vakitte, bizi destekleyenler olduğunu da biliyoruz. Bu da bize, çabaya devam etme yüreğini veriyor.” (DIŞ HABERLER, BBC Türkçe)
Gazete Duvar
