Covid-19’un global çapta yarattığı tahribatın hangi evresindeyiz bilmiyoruz. Bir devir zirve noktaya ulaşmıştık, lakin gördük ki aslında yalnızca yamaçtaymışız, o nedenle ‘ulusal çıkarlar’ elverdiğince bize ulaşan bilgilere nazaran doruğa gerçek tırmanmaya devam ediyoruz.
Bakanlık tarafından açıklanan ‘vaka’ sayıları, birebir doğalgaz fiyatları üzere yaz aylarında düşüşe geçti, turizm mevsiminin sona ermesi ile birlikte yine yükselmeye başladı. Ve hepimiz umutlar bizi kurtaracak aşıyı bekliyoruz. Covid-19 aşısı bulunana kadar kendimizi korumak ismine bir müddettir gözler, grip aşısında. Aşı mevsiminin gelmesine rağmen hâlâ evvelce eczane vitrinlerinde görmeye alışkın olduğumuz “Grip aşısı gelmiştir” duyuruları görünmüyor. Geçen sene de fiyatta anlaşılamadığı için grip aşısı gecikmeli olarak ve kısıtlı ölçüde Türkiye’ye gelmişti.
KİMİN AŞI OLACAĞI E-NABIZ’DAN ÖĞRENİLECEK
Pandemi nedeniyle grip aşısına olan talep de arttı. Lakin Sıhhat Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran aşı olması için 1’inci risk kümesinde olanların isimleri e-Nabız sistemine yüklendi. İsmi listede yer alanlar aile doktorlarından alacakları reçete ile eczaneye gidecek, 72.5 lira ödeyerek aşısını alacak. Aşı almayı başaran talihliler daha sonra bir sıhhat kurumuna gidip aşısını olabilecek. Bakanlık eldeki aşı ölçüsüne nazaran daha sonra yeni isimleri sisteme girecek ve herkes e-nabız sisteminden yeni listede yer alıp almadığını öğrenebilecek.
Sıhhat Bakanlığı’nın 1. derece öncelikli isimleri nasıl belirlediği konusunda ise tartışma var. Prof. Dr. Bengi Başer, yaptığı toplumsal medya paylaşımında yansısını, “Hastam erkek, kalp yetersizliği, kalp damar hastalığı, kronik akciğer hastalığı, inme hikayesi var ve 77 yaşında. Ancak influenza açısından 1. öncelikli risk gurubunda değilmiş yani grip aşısı yapılamıyor. Bu durumda öncelikli olanlar kim?? Merak etmekteyim..!” kelamları ile lisana getirdi.
E-Nabız sistemine erişimi olmayanlar, öncelikle aile doktorlarına orta ara uğrayıp listeye isminin girip girmediğini öğrenecek. Daha sonra ise eczaneleri dolaşıp aşı bulmaya çalışacak. Çünkü Sıhhat Bakanlığı’nın birinci etapta 1.5 milyon ünite aşı getireceği bilgisi var. Halbuki ülkemizde 2018 yılı sayılarına nazaran yalnızca 11 milyon diyabet hastası var. Birinci basamakta aşılanması gerekenler ortasında sıhhat çalışanları yer almasa dahi, aşı sayısı muhtaçlığın hayli altına kalacak.
1893’TE AŞI ÜRETMEYE BAŞLAYAN FABRİKA 2011’DE KAPATILDI
Sıhhat Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada tüm dünyada aşıya olan ağır talep nedeniyle kâfi aşı bulmanın sıkıntı olduğuna değiniliyor. Evet, maalesef son yıllarda silah sanayi alanında büyük çıkış yapan Türkiye aşı üretemiyor.
Halbuki tüm dünyada bulaşıcı hastalıkların yaygınlaştığı 19’uncu yüzyıla dair, TTB tarafından hazırlanan raporda, “Abdülhamit devrinde Osmanlı topraklarında, sıhhat şartlarının düzeltilmesine yönelik çalışmalarda, bakteriyoloji esirgeyici hekimliğin temeli olarak görülmektedir. Bu nedenle Avrupa’daki pek çok gelişme çok kısa vakit aralıklarıyla izlenmeye başlanmıştır ve özüyle Avrupalı, biçimiyle Osmanlı olan tıp kurumlarının kurulmaları da bu yıllara rastlamaktadır. 1887’de Dersaadet Daü’l Kelp ve Bakteriyoloji Ameliyathanesi yani kuduz enstitüsü kurulmuştur. Bu kurum dünyanın üçüncü, doğunun birinci kuduz enstitüsüdür. Kuduz aşısı, bulunduktan yalnızca üç yıl sonra bu kurumda üretilebilmiştir. 1889’da Telkihhane yani çiçek aşısı üretim merkezi, 1893’de ise Bakteriyolojihane-i Şahane kurulmuştur. Bakteriyolojihane-i Şahane’de başlatılan çalışmalar sayesinde bulunduktan bir yıl sonra difteri serumu bu topraklarda üretilmiştir.” bilgisi veriliyor.
Aşı üretimi, Ulusal Kurtuluş Savaşı’nda da değerli bir mevzu olmuştu. Raporda bu mevzu “Çanakkale Savaşı sırasında İstanbul’un işgali tehlikesi belirince Bakteriyolojihane-i Baytari’nin Müdürü Ahmet Şefik Beyefendi ve yardımcısı Nikolaki Mavriadis Beyefendi aşıhaneyi Anadolu’ya taşımaya karar verirler, Eskişehir Sıcaksular yöresinde bir handa bir mühlet hayvan aşı ve serumları üretirler. Yunan işgali Eskişehir’in kapısına dayandığında, aşıhaneyi sırtlarına vurup Kırşehir’e taşırlar. Birebir devirde Şerefeddin Mustafa Afyon’da çiçek aşısı üretmektedir” halinde tabir ediliyor.
Sonradan Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü ismini alacak Türkiye’nin birinci halk sıhhati laboratuarı 2011 yılında kapatıldı. Tüm malvarlığı Halk Sıhhati Kurumu’na devredildi. Bugüne kadar, tifo, Cox tipi tifüs, tifo-tifüs karma, tifo-difteri karma, intradermal BCG, veba-kolera karma, veba-kolera-tifüs karma, difteri-tetanoz karma, boğmaca-difteri karma, influenza tifo-difteri-tetanoz aşıları üreten kurum artık yok.
Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü’nün yanı sıra SSK için ilaç üreten İstanbul Bomonti’deki fabrika da AK Parti iktidarı periyodunda, “Böyle bir fabrikaya muhtaçlığımız yok” denilerek kapatıldı. Kapatılan fabrika SSK’nin ilaç muhtaçlığının yaklaşık yüzde 20’sini karşılıyordu ve ülkenin ISO 9002 kalite dokümanına sahip tek ilaç fabrikasıydı. Üretilen ilaçlar piyasadaki muadillerinden çok daha ucuza satılıyordu.
COVID-19 AŞISI TÜRKİYE’YE GELECEK Mİ?
Sıhhat Bakanlığı’nın grip aşısı temin etmekte zorlanması elbette akıllara, “Covid-19 aşısı bulunursa ülkeye gelecek mi?” sorusunu getiriyor. Avrupa Birliği dayanağı ile aşı çalışmasını sürdüren Astra Zeneca firması daha aşı bulunmadan talepleri topladı. Örneğin 10 milyon nüfusa sahip olan İsveç 6 milyon doz aşı için mutabakat yaptı.
Çin tarafından geliştirilen aşının insan üzerinde denemeleri için istekli olan Türkiye, Rusya tarafından üretilen aşıya da sıcak bakıyor. Hatta Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Rusya ile karşılıklı aşı denemeleri yapacaklarını açıklamıştı. Fakat hangi aşının daha tesirli olacağı hala bilinmeyen.
Gazete Duvar
