Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ün açıklamasına nazaran, Türkiye’de yaklaşık 300 bin tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Son 5 yılda türlü tipte 94 adet ceza infaz kurumu inşa edildi. Türkiye’de toplamda 355 cezaevi var.
Haklarında soruşturma açılan, ceza alma ihtimali olan ya da cezaları katılaşan bireyler iltica müracaatında bulunuyor ya da resmi olmayan yollarla gitmek zorunda kalıyor.
Avukat Gülizar Tuncel, “1990’lı yıllarda ‘Kürdüm ve yaşadığım ülkede Kürtlere zulmediliyor’ diyenlerin iltica talepleri kabul edilirdi. Çorum, Maraş ve Sivas ve misal olaylar nedeniyle Alevilerin de iltica başvurusu kabul ediyordu. Artık ise Kürt olmak ya da Alevi olmak tek başına iltica sebebi sayılmıyor. Somut bir tehlike istiyorlar. Hakkında açılmış soruşturma, dava gibi” diye anlatıyor.
Avukat Ahmet Fazıl’ın cezası yurt dışına çıktıktan 4 yıl sonra katılaşmış. ‘NAZIM HİKMET’İN MEMLEKET HASRETİ ÜZERE DEĞİL’
Avukat Fazıl Ahmet, İsviçre’de yaşıyor. Ahmet, son periyotta gelenlerin birçoğunun cezası katılaşan beşerler olduğunu söylüyor. Kendisinin de yurt dışına çıkışı hakkında açılan bir davadan ötürü.
Şöyle anlatıyor: “Bir kadro yasal olmayan, çelişkili kanıtlarla müebbet ceza verildi. Yurtdışına çıktıktan sonra cezam katılaştı. Fakat 4 yıl sonra sürpriz bir formda karar Anayasa Mahkemesi’nde adil bulunmadı. Tekrar yargılamada beraat ettim.”
Ahmet, avukatlık mesleğini filli manada sürdüremiyor. Bunun için yine üniversite bitirmesi gerekiyor. “İdari mahkemelerde mülteci davalarına girebiliyorum. Burda kalmayı düşünmüyorum. Döneceğim. Memleket hasreti elbette var lakin Nazım Hikmet’in memleket hasreti üzere değil. Artık imajlı görüşebiliyoruz, haberleşebiliyoruz. Elimizde telefon, meskende bilgisayar daima Türkiye’yi takip ediyoruz.”
‘ŞÖHRET DEĞİLSE SOMUT BİR TEHLİKE ARIYORLAR’
Ahmet, iltica müracaatlarında tanınmış şahısların müracaatlarının olumlu olduğunu söylüyor:
“Tanınmış bir gazeteci, sanatçı hakkında soruşturma olmasa bile alınabiliyor. Kavala davası başta olmak üzere Türkiye bu bahislerde biliniyor. Tanınmış, şöhret değilse somut bir tehlike arıyorlar.”
Suruç Katliamında ağır yaralanan, bundan kaynaklı yıllarca tedavi gören Sezgin Dağ da cezası mutlaklaştığı için yurt dışına gidenlerdendi. 13 Kasım’da İsviçre’de kaldığı mülteci kampında rahatsızlanan Dağ, mide sorunu denilerek geri gönderildi. Gece tekrar rahatsızlanınca kamp vazifelileri tarafından taksi çağırıldı. Dağ, takside vefat etti. Dağ, birinci teşhiste geri gönderilmeseydi ya da taksi yerine ambulans çağrılsaydı sonuç bu türlü olmayabilirdi.
‘GİTMEDEN BÜTÜN KÖKLERİNİZE UĞRAMAYA ÇALIŞIYORSUNUZ’
Gidenlerin bir kısmı “kaçanlar” olarak bedellendiriliyor. Kalanların ise bedel ödediği düşünülüyor. Elbette ki mevzu bu netlikte siyah ve beyaz değil.
Demokratik Halklar Federasyonu’nda çalışan Helin Karadağ, terör örgütü üyeliği ve propagandasından yaklaşık 8 yıl mahpus cezası aldı. Karar gününden bir gün evvel ailesiyle birlikte yurt dışına çıkma kararının o denli sanıldığı üzere kolay olmadığını şu sözlerle anlatıyor:
“Düşünün davam 24 Mayıs’taydı ve 23 Mayıs’a kadar kalmak istedim Türkiye’de. Her şeyi yetiştirmeye çalışıyorsunuz… İşte Dersim’e de bir gidip geleyim. Hacıbektaş’a gideyim. Bütün köklerinize bir uğramak istiyorsunuz falan. Çok kolay verilmiş bir karar değil o manada.”
“Buraya geldiğimde bir üniversitede yüksek lisans yapıyordum. Bir yandan da bir sivil toplum kuruluşunda çalışıyordum. Üniversite yıllarımdan kalan bir üyelik davam vardı. 2012’de açılan dava yaklaşık 6 yıl kadar sürdü. 2018’e kadar davada yargılanan herkes sürüncemede yaşadı. Gitsek mi kalsak mı? 8 yılınızı mahpusta geçirip, gençliğinizin en kıymetli, üretken çağlarını mahpusta mi geçireceksiniz? Sonrasında da sivil meyyit olarak mı yaşayacaksınız? Yoksa insanca bir hayat kurmayı deneyecek misiniz? Bu türlü bir yol ayrımı var.”
“Derneklerimize uydurma kanıtlar yerleştirildi. Maoist Komünist Partisi’ne müracaat formları, dilekçeleri bu türlü saçma sapan kanıtlarla karşımıza çıktılar. Yaklaşık 15 kişi hepimiz tıpkı tarihlerde çıkmak zorunda kaldık. Hepimiz üniversitelerde çalışan, kimimiz memur olmuş kimimiz evlenmiş yani hayatını kurmuş insanlardık.”
‘KAÇAN OLMA…. BU PSİKOLOJİYİ YAŞAYAN ÇOK İNSAN VAR BURDA’
Karadağ, annesi ve kız kardeşi ile yurt dışına çıkışını şu sözlerle anlatıyor:
“2018’in Şubat ayında savcı mütalaa verdi ve avukatlarımız bize bütün saçmalıklara karşın iş makûs görünüyor, ceza çıkacak dedi. Evvel vize alabildiğimiz bir ülkeye gittik. Ondan sonrasında varsayım edeceğiniz bütün hudut geçmeler olsun, koşarak tarla geçmeler, ırmaklardan yüzmeler, otomobil bagajlarına girmeler yaşandı. Annemin bu ortada ayağı kırıktı. Tabi şu an çok daha rahat anlatabiliyorum bu yaşadıklarımızı. Benim açımdan trajikomik kısmı şuydu: Biz bu seyahate çıkmadan bir ay evvel üniversitenin çıkardığı mecmuada mülteciler sayısında makalem yayınlanmıştı. Bir anda kendimi üzerinde çalıştığım bahsin içinde buldum.”
Karadağ, kaideler elverse dahi ilerisi için Türkiye’ye dönmeyi düşünmüyor.
d“Buraya gelikten bir yıl sonra Türkiye’de kalan babamı ani bir formda kalp krizinden kaybettik ve biz o süreçte kamptaydık. Nasıl diyeyim… Kamp şartlarında bu türlü ağır bir süreci yaşamak benim açımdan bir kırılma noktasıydı. Ben bu acıları yaşadıktan sonra Türkiye kapılarını açsa, haydi git bizim için sorun yok dese hakikaten gelir miyim bilmiyorum. Şu an bu türlü hissediyorum. Babamdan sonra açıkçası o denli bir isteğim de kalmadı.”
Karadağ’a gitme kararının yürekli bir karar olduğunu söylediğimde karşılığı “Esasında hamasetten fazla çok büyük bir çaresizlik” oluyor. Karadağ “kaçan olma” halini ise şu sözlerle anlatıyor:
“Kaçan olma… Bu psikolojiyi yaşayan çok insan var burada. ‘Biz kaçtık ve birilerini geride bıraktık.’ Ben o denli düşünmüyorum. Ben elimden geleni yaptım. Hayatım bunla geçti. Nesilerdir bu türlü. Babamın yaşadığı kalp krizi epilepsi kaynaklıydı. Neden epilepsi hastasıydı? Zira 12 Eylül’de Mamak Askeri Cezaevi’nde tutukluydu ve gördüğü azaplar sonucunda kalıcı bir hasar oluştu. Burası bir kurtuluş değil. Türkiye’deki insanların Avrupa’ya bakış açısı 1960’lardaki göçlerden kaynaklı. Avrupa’da çok kolay para kazanıyorlarmış ve çok rahat bir hayat yaşıyorlarmış üzere lanse ediyorlar. Meğer bu türlü değil. ‘Ben buraya kaçtım’ gözüyle bakan beşerler biraz bu gözle bakan beşerler. Halbuki daha dün buradaki Göçmen Sekreterliği önünde Sezgin Dağ’ın basın açıklamasındaydık. Sezgin Dağ, Suruç’tan ağır yaralı bir halde kurtuluyor. Yıllarca tedavileri sürüyor. Nihayetinde buraya geliyor. 4 aydır İsviçre’deydi. En insani hakkı olan sıhhat hizmetine erişemediği için hayatını birinci müracaat kampında kaybetti. Hepimiz tıpkı süreçlerden geçtik. O birinci müracaat kampında biz üç ay kaldık. Annemin de benzeri bir kıssası vardı. Talep etmemize karşın hiçbir formda sıhhat hizmetinden kanton kampına transfer olana kadar faydalanamadık. Hani öğrendiğimiz bir sınıf piramidi var. Biz burada emekçi sınıfına bile dahil değiliz.”
Hüseyin Atıcı 11 yıl cezaevinde yatmış. Cezaevinden çıktıktan 20 yıl sonra müebbet mahpus almış. Artık Belçika’da yaşıyor. ‘VATAN BİRAZ YORGAN GİBİDİR’
50 yaşındaki Hüseyin Atıcı Belçika’da yaşıyor. O da cezası mutlaklaştığı için gidenlerden.
“90’lı yılların başında Devrimci Sol örgüt üyeliğinden tutuklandım. 11 yıl cezaevinde yattım. 2002’de tahliye oldum. Tahliye olduktan sonra yeni bir hayat kurmaya çalışmıştım. 11 yıl az bir vakit değil. Evlendim. Çoluk çocuk sahibi oldum. Uygun berbat iş güç sahibi de olduk. Bizim dava ben çıktıktan sonra aşağı üst 20 yıl devam etti. 20 yıl sonunda bir karar verdiler. Müebbet mahpus verdiler bana. 2013’te cezam katılaştı. Olmadı, bırakmadılar ki kendi ülkemizde hayatımıza devam edelim. 2012’den sonra sürgün hayatım başladı. Artık Belçika’da yaşıyorum. Her gittiğim ülkede entegrasyon süreci yaşadım.”
“Kök salabildiniz mi?” soruma şöyle cevap veriyor Atıcı:
“Kendi ülkende değilsin. Şöyle diyeyim. Vatan biraz yorgan üzeredir. O olmayınca yazın da üşürsünüz kışın da. İltica durumunda olan beşerler -tekil örnek olarak söylemiyorum- genel de sorunlu olur. O eksiklik daima aşikardır. Haliyle bende de var. Çocuğum orda, annem orda, ailem, kardeşlerim orda. Toplumsal devlet manasında burası anlatmama gerek yok, biliyorsunuz. Burada kimse açıkta kalmaz, aç kalmaz fakat hasreti ziyadesiyle hisseden insanlarız biz. Affa çok sıcak bakan beşerler değiliz fakat şöyle söyleyeyim hukuken Türkiye’ye yarın dönme şartım olsa şurda bir dakika durmam. Her şeyim orda zira.”
Avukat Gülizar Tuncel, iki zamanaşımı mühleti olduğunu belirtiyor: Dava zamanaşımı ve ceza zamanaşımı. “Ağırlaştırılmış müebbetle yargılananların zamanaşımı da çok uzun. Hiçbir biçimde dönüşleri mümkün değil.”
Hacer Koçak’ın yakınları da tehdit edilmiş. ‘BİRÇOK SEBEPTEN ÖTÜRÜ KARAR VERMEK ZORUNDA KALDIM’
1965 doğumlu Hacer Koçak, Mersin’de öğretmenlik yapıyordu. Koçak, 2013’ün son ayları, cezası katılaşmadan Türkiye’den çıkış yaptı. “Ben buraya geldikten bir hafta sonra cezam kesinleşti” diyor.
“Öğretmen olduğumdan kaynaklı yeşil pasaport hakkım vardı. Davalarımın sonuçlanacağını anladığımdan ışık süratiyle emeklilik kararı aldım. Münasebetiyle uçakla bir turist üzere geldim. Yalnızca mahpus yatmamak neden değil… Son bir yıldır polisin takibi çok fazla artmıştı. Hem fizikî olarak hem teknik olarak. Geceli gündüzlü konutumun etrafı, çalıştığım okulun etrafı… Kimi kendini göstererek yapılıyordu kimi zımnî yapılıyordu. En son ailemi tehdit etmeye başladılar. Etrafımdaki insanlara ‘Hacer’le niçin konuşuyorsun. O terörist. İlgini kopar’ üzere şeyler söylendi. Yani artık bir nevi aileme, etrafımdaki insanlara ziyan görmesinden de korkuyordum. Birçok sebepten ötürü karar vermek zorunda kaldım.”
Koçak, kamp hayatından sonra süratli bir alışma süreci olduğundan bahsediyor
“Yaklaşık bir yıl kadar kamplarda kaldım. Çok kısa müddet içinde buranın yerlisi olan ve dünyanın çeşitli yerlerinden gelmiş beşerlerle yakın alakalar kurdum. Toplumsal, kültürel çok fazla aktiviteye katıldım. Hala de devam ediyor. Buranın kültürü, gelenekleri benim kendi ferdî karakterime uygun geldi. Örneğin hiçbir vakit randevularını aksatmamaları…”
‘ARTIK BURAYI YAŞANMAMIŞ SAYAMAM’
“Kaçma halini” Koçak’la da konuşuyoruz. Gidenler için içten içe düşünülen ya da sesli tabir edilen “ihanet” yorumunu.
Koçak fikrini şöyle paylaşıyor:
“Özellikle politik olan insanların buraya çıkması, ‘kaçması’… Kaçmak sözcüğü birçok insanın tartıştığı üzere benim de tartıştığım bir kavram. Oradaki gayret ettiği arkadaşlarına ihanet etmiş üzere düşünebiliyor insan. Burada benim de maruz kaldığım birçok eziyetler, haksızlıklar oldu. Bütün bunlar karşısında kendi ülkenizde yaptığınız üzere sınırsız bir biçimde gayret alanı oluşturamıyorsunuz. Bütün bunları düşündüğünüzde hakikaten berbat hissediyorsunuz. Bu türlü gerekiyordu, bunu yaptım. İçinde bulunmuş olduğunuz durumun sonucunda bir bedelin olduğunu biliyorsunuz. Ya memleketinizde kalarak o bedelleri gerek hapishaneye girerek gerek polisin tacizine, şiddetine uğrayarak ödersiniz; gerekse burda ‘rahat’ dediğim şartlar içinde diğer bir azap çekersiniz. O azabı daima çekiyorum. Daima çekeceğiz de. Bunu çekmiyorum diyen bilmiyorum.”
“Geçtiğimiz yıla kadar diyordum ki, dönme bahtım olsa akşamdan valizimi hazırlarım. Sabahı beklemem. Artık şöyle bir değişiklik oldu. Nizamlı bir iş buldum. Çalışıyorum. Devletin bize vermiş olduğu paraya muhtaçlığımız ortadan kalktı. Biz dilenci değiliz. Onlar bize ceplerinden para vermiyorlar ancak yeniden de kendinizi berbat hissediyorsunuz. Çok badireler geçirdim, çok şey yaşadım. Artık dönüş hakkım olsa… Ne yaparım? Biraz orda yaşarım, biraz burda yaşarım. Her iki tarafı da yaşarım. Zira buraya çok fazla emek verdim. Artık burayı hiç yaşanmamış üzere sayamam.”
Not: Helin Karadağ ismi konuştuğumuz kişinin gerçek ismi değildir. Ailesinin geri dönüş ihtimalinde sorun yaşamamaları için gerçek ismi kullanmadık.
Gazete Duvar
