Habitat Derneği ve Infakto RW iştirakinde gerçekleştirilen Türkiye’de Gençlerin Uygun Olma Hali Raporu’nun üçüncüsü yayımlandı. Birincisi 2017 yılında yayımlanan ve literatüre ‘Ev Genci’ kavramını kazandıran raporda gençlere 75 başlıkta sorular yöneltildi.
Araştırma için Türkiye’deki kentli genç toplamı temsil eden 16 vilayette, 18-30 yaş ortası 1230 genç ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirildi.
Raporda sıhhat, maddi durum, eğitim, mesken ve kentsel şartlar, risk ve güvenlik, iştirak ve ilgiler üzere birçok farklı pencereden gençlerin hayat kalitesi, refah durumu ve memnuniyet beklentileri 2017 ve 2019 yılı sonuçlarıyla mukayeseli olarak değerlendirildi. Bu yılki raporda ayrıyeten korona virüsü salgınının tesirleri ile gençlerin nesil algısı ve aidiyetine yönelik ek sorular yer aldı.
Maddi durumundan şad olan gençlerin oranı evvelki araştırmalara nazaran büyük oranda azaldı. 2017’deki yüzde 61 olan maddi durumdan memnuniyet oranı yüzde 47’ye düştü. Çalışan gençlerin oranında bir azalma gözlemlenmezken, iş arayan gençlerin oranı 2019’a nazaran 5 puan yükselerek yüzde 18’e çıktı.
GENÇLER UZAKTAN EĞİTİME VE MESKENDEN ÇALIŞMAYA SICAK BAKMIYOR
Çalışan gençlerin yüzde 69’u işyerinden çalışmayı tercih ediyor. Esnek çalışma ve uzaktan çalışma biçimlerini tercih ettiğini söyleyenlerin oranı yüzde esnek çalışma için yüzde 23, uzaktan çalışma için yüzde 4 oldu. Araştırmaya katılan gençlerin yüzde 66’sı aldıkları eğitimden mutlu olmadıklarını söz ediyor. Gençlerin yüzde 73’ü yüz yüze eğitimi uzaktan eğitimden daha yararlı gördüğünü belirtiyor.
DİĞER ÜLKEYE YERLEŞMEK İSTEYENLERİN SAYISI ARTIYOR
Korona virüsü periyodunda hane halkı geliri 3 bin TL ve altında olan gençlerin yüzde 47’si kira, elektrik, su üzere faturaları ödeyemediklerini söylüyor. Yeniden bu dönemde toplam aylık hane halkı geliri 3 bin TL ve altında olan gençlerin yüzde 31’i bankadan ya da tanıdıklardan borç almış. 3 bin TL ve altı geliri olan gençlerden yüzde 26’sı ise pandemi devrinde işlerini kaybetmiş.
Diğer bir ülkeye yerleşmeyi düşünen gençlerin oranı 2019’da yüzde 25 iken bu çalışmada yüzde 31’e yükseldi. Göç etmek isteyen gençlerin yüzde 57’si yurtdışında daha iyi iş imkanları bulunduğunu düşünüyor. Şahsî özgürlük alanının kâfi olmayışından dolayı öteki bir ülkeye yerleşmek isteyenlerin oranı bir evvelki rapora nazaran 4 puanlık azalma ile yüzde 7,5’e geriledi.
KONUT GENÇLERİ, GİRİŞİMCİLİĞİ MESLEK OLARAK GÖRÜYOR MU?
2017’de gençlerin yüzde 63’ü kendi işini kurmak istediğini belirtirken, 2019 ve 2020’de bu oranın düştüğü ve çalışmaya katılan gençlerin yarısının teşebbüsçü olmak istediği görülüyor. Gençlerin teşebbüsçü olma motivasyonlarındaki düşüşün sebepleri ortasında iktisattaki dalgalanmalar ve makûs gidişatın yarattığı güvensizlik ortamının risk almayı zorlaştırması gösterilebilir.
18-24 yaş kümesi ortasında yüzde 54 olan girişimcilik eğilimi, 25-29 yaş kümesinde yüzde 44’e düştü. 2019’da iş arayan gençlerde kendi işlerini kurmak isteyenlerin oranı daha yüksek iken (yüzde 62), çalışanlar için bu eğilim yüzde 54, öğrenciler için yüzde 50, konut gençleri içinse yalnızca yüzde 29 oranındaydı. 2020’de tıpkı soru yine yöneltildiğinde iş arayanların yüzde 56’sının, öğrencilerin yüzde 55’inin ve çalışanların yüzde 54’ünün kendi işini kurmaya istekli olduğu görülüyor. Konut gençleri için evvelki yıla nazaran bu eğilimde bir değişiklik kelam konusu olmazken konut gençlerinin sadece yüzde 28’i kendi işini kurmak istediğini tabir ediyor.
Z JENERASYONU KENDİSİNİ ŞANSLI HİSSEDİYOR
Araştırmaya katılan gençlere ebeveynleriyle karşılaştırdıklarında kendilerini daha mı şanslı yoksa daha mı şanssız hissettikleri soruldu. Gençlerin yüzde 44’ü kendilerini ebeveynlerinden daha şanslı hissederken, yüzde 26’sı daha şanssız hissediyor. Yüzde 27’lik bir kesim ise baht açısından kendisi ve ebeveynleri ortasında bir fark görmediğini belirtti. 18-24 yaş kümesindeki gençlerin neredeyse yarısı kendilerini ebeveynlerine kıyasla daha şanslı hissederken, bu oran 25-29 yaş kümesinde yüzde 38’e düşüyor. İki yaş kümesi ortasındaki temel fark, 25-29 yaş ortası kümenin değerli bir kısmının eğitim hayatını tamamlamış ve istihdama katılmaya aday ya da çalışan bireylerden oluşmasından ileri geliyor. Bu küme içerisindeki bireylerin iş bulmak ve çalıştıkları işten memnuniyetleri kendilerini şanslı ya da şansız hissetmelerinde belirleyici rol oynuyor.
Z JENERASYONU CİNSİYET EŞİTLİĞİNE HASSAS
Rapora nazaran teknolojinin gelişiminin hiç olmadığı kadar süratli ve tepe yaptığı bir devrin içine doğmalarına ve büyük savaşlar ve yıkımlar görmemelerine karşın Z jenerasyonunun yüzde 56’sının kendilerini ebeveynlerine nazaran şanslı hissetmiyor oluşunun altında işsizlik, aldıkları eğitimden duydukları memnuniyetsizlik ve tüm dünyayı ilgilendiren iklim krizi üzere problemler yattığı söylenebilir.
Bir başka kıymetli konu ise Z Kuşağı’nın insan hakları, hayvan hakları, cinsiyet ayrımcılığı üzere hususlarda hassaslığının öbür jenerasyonlara nazaran daha ön planda olması. Araştırmaya katılan Z Kuşağı’na mensup bireylerin yüzde 52’si kendisini etraf kirliliği ve global ısınma üzere mevzularda evvelki nesillere oranla daha hassas buluyor. Ayrıyeten, yeniden tıpkı toplamın içerisindeki yüzde 48’lik bir kesim yoksulluk, cinsiyet ayrımı, dışlanma vb. bahislerde kendi jenerasyonunun evvelki nesillere nazaran daha hassas olduğunu savunuyor.
Z JENERASYONU PROBLEMLERE SİYASET ÜSTÜ PENCEREDEN BAKIYOR
Z Jenerasyonu’nun yüzde 39’u kendi nesillerinin öbür jenerasyonlara oranla siyaset ile daha fazla ilgilendiğini düşünüyor. Global ve lokal problemlere başka jenerasyonlara göre daha fazla hassaslık gösteren ve ehemmiyet yükleyen bu jenerasyonun, global ve mahallî problemleri ideolojik yaklaşımlarla okumadıkları anlaşılmaktadır.
Raporda öne çıkan başlıklar, Habitat Derneği İdare Şurası Lideri Sezai Hazır ve Infakto RW’nin Kurucusu Prof. Dr. Emre Erdoğan’ın iştirakiyle düzenlenen oturumda değerlendirildi.
‘GENÇLER İÇİN HAYATTAN MEMNUNİYETİN ANAHTARI İŞ BULABİLMEK’
Habitat Derneği İdare Heyeti Lideri Sezai Hazır şunları söyledi:
“Raporun bütününe baktığımızda, gençlerin toplum içerisinde yer edinmek ve kendisini gerçekleştirmek mevzularını en başta bir işe sahip olmak üzerinden okuduğunu fark ediyoruz. Raporda çalışan gençlerin yüzde 65’inin hayatından mutlu olduğunu belirtmesine rağmen bu oranın iş arayan gençlerde yüzde 47 düzeyinde kalıyor oluşu, iş sahibi olmak ve memnuniyet ortasında kurduğumuz ilişkiyi doğrular nitelikte.”
‘GENÇLER İÇİN KÂFİ İŞ FIRSATI YARATILMIYOR’
Sezai Hazır rapora ait açıklamalarına şöyle devam etti: “Gençlerin yüzde 73’ü ‘Herhangi bir nedenle iş arasanız çarçabuk iş bulabilir misiniz?’ sorusuna ‘zor olur’ karşılığını veriyor. Zorluğun en kıymetli nedeni olarak ise kuralları uygun bir iş bulmak ya da işe girmek için referans bulmak değil de iş imkanlarının olmadığını belirtiyorlar. Gençler için kâfi iş fırsatı yaratılamamaktadır. Bizim açımızdan bu bilgilerin en kıymetli çıktısı, gençlerin girişimciliğe yönlendirilmesi ve girişimciliği bir meslek alanı olarak benimsemelerini sağlamak için çok daha fazla çalışmamız gerektiğidir. Girişimciliğin desteklenmesi ve teşviki sırf gençleri kendi teşebbüslerini kurmaları manasında değil, kurulacak olan teşebbüslerin sayısının artmasıyla yaratılabilecek istihdam fırsatları bakımından da büyük değer arz ediyor. Lakin raporda gençlerin girişimcilik özelindeki algıları bizlere hala kat etmemiz gereken çok aralık olduğunu gösteriyor.”
Gazete Duvar
