Korona virüsü nedeniyle bir çok kurum meskende çalışmaya başladı. İstanbul Personel Sendikaları Bürolar Platformu (İİSŞP) Sözcüsü ve Türkiye Gazeteciler Sendikası İstanbul Bürosu Yöneticisi Banu Tuna, düzenlediği basın içtimasında Mayıs ayında gazetecilerin yaşadıklarına dair anket sonuçlarını açıkladı ve kıdem tazminatının fona devredilmesine karşı sürdürülecek savaş yollarını kıymetlendirdi.
Anketin sonuçlarına nazaran basın çalışanlarının yüzde 41,8’i Covid-19 sürecinde çalışırken kendisini risk altında hissediyor, 36,9’u ise salgın sürecinde hak kaybına uğradığını belirtiyor.
“Bağımsız çalışan gazeteciler bu süreçte hastalanmaktan tasa ediyorlar zira gelirleri üretimlerine bağlı. Rastgele bir toplumsal teminatları yok” diyen Tuna anket sonuçlarını şöyle aktarıyor:
“Ankete katılan gazetecilerin yüzde 41.5’i mesleğinden ötürü salgın sürecinde kendini risk altında hissettiğini beyan etmiştir. Risk algısının temelinde mesleğin tabiatından kaynaklanan nedenlerin yanı sıra kimi kurumların gerekli tedbirleri almayışı ve Covid-19 sonrası devrin teminatsız çalışma koşulları mümkünlüğü da gösterilmiştir:
- Çalışma ortamımız çalışan sayısına orantıyla çok küçük.
- İçeride çalışmama karşın meydandaki muhabir arkadaşlarımın riski taşımasından endişeliyim.
- İşimiz gereği insan ilgileri olan bir meslek ve binaenaleyh bu risk her devir var.
- Salgının birinci periyotlarında meskenden çalışmamıza rağmen şu anda şirkette çalışıyoruz. Yalnızca bir arkadaşımıza KOAH olduğu için müsaade verildi.
- Daima sokaklarda ve beşerlerle muhabere içinde olmak risk oluşturuyor.
- Bağımsız çalışıyorum. Hasta olsam, 14-20 gün haber yapamam ve bu beni ekonomik olarak zorlar.
- Mesleğim gereği yüz yüze görüşmeler yapıyorum, kalabalık ortamlara giriyorum ve bu da benim için büyük risk demek.
- Salgında tartışmasız en çok risk altında olanlar sıhhat emekçileri ve bizleriz. Bölgesi geliyor karantina binaları önünde, hastanelerde, sokak hareketlerinde, 1 Mayıs’ta olduğu üzere polis müdahalesi altında çalışıyoruz. Virüsün yayılma biçimi ve suratını da dikkate alırsak virüs kapma ihtimalimiz bu ortamlarda çok yüksek oluyor. Münhasıran polis müdahalesinin yaşandığı durumlar ya da cenazeler bu riski 10 kat artırıyor.
- Yakın gelecekte çalışabilecek bir gazetenin kalıp kalmayacağını bilemediğimden kendimi risk altında hissediyorum.
- Şu an konuttan çalışıyoruz ama büroya geri dönmek zorunda kaldığımızda risk altında olacağımızın farkındayız.
- Çalıştığım mahalde hiçbir tedbir alınmadı. Hava almayan bir kısımda beş kişi çalışıyoruz.
KURUMLAR KÂFI TEDBIR ALIYOR MU?
İstanbul medyası salgın sürecinde olumlu bir test vermiş görünüyor. Gazetecilerin yüzde 83.1’i çalıştığı kurumun aldığı tedbirlerden şad. En sık başvurulan tedbir, yüzde 90.8 ile meskenden çalışma sistemine geçiş. Akabinde yüzde 44.6 ile dezenfektan dağıtımı geliyor. Kurumların yüzde 40’ının, çalışanlarına işe gidiş-gelişlerde kişisel araç tahsis ettiği görülüyor. Ehliyetli ölçüde maske dağıtan ve çalışma meydanını sistemli dezenfekte ettiren kurumların orantısı birebir; yüzde 38.5. Yemekhanedeki masaların düzenlenmesi (yüzde 27.7), tek tasarrufluk yemek servis gereci (yüzde 26.2), ofiste geçirilen devranın azaltılması (yüzde 35.4), kurumdaki olumlu vakalar hakkında düzenli-şeffaf haberlendirme (yüzde 27.7) ve risk altındaki çalışanlara fiyatsız test (yüzde 10.8) alınan öbür tedbirler arasında.
FAZLA MESAİ VAR, ÖDEME YOK
Salgın sürecinde yüksek ölçüde medya çalışanının hak kaybına uğradığı görülüyor. Hak kaybına uğradığını beyan edenlerin orantısı yüzde 36.9.
Çalışma saatlerinin uzamasına karşın fazla mesai ödenmemesi, yüzde 34.4 ile en sık lisana getirilen hak kaybı. Akabinde yüzde 28.1 ile yemek, yol üzere yan ödemelerin kesilmesi geliyor. Maaşların geç ödenmesi ile fiyatlı olurların çetinle kullandırılması yüzde 18.8 nispetinde yaşanan hak kayıpları. Bu süreçte iş kaybına uğrayanların orantısı yüzde 12.5, hizmeti olmayan işlerin istendiğini beyan edenlerin nispeti da tıpkı. Maaşında kesinti yahut eksik ödeme yapılanlar ile yıllık müsaade sırasında çalıştırılanların orantısı yüzde 9.4, fiyatsız olura gönderilenler ise yüzde 6.3.
Kurum tarafından kısa çalışma ödeneğine başvurulması da basın emekçileri tarafından olumlu karşılanmıyor. Ankete katılanların beyan ettiği başka hak kayıpları şöyle sıralanıyor:
- Tam mesai yapmamıza karşın haber ve isteğimiz dışında kısa çalışma ödeneğine müracaat yapıldığını öğrendik.
- Şirket devletin kısa çalışma ödeneğinden yararlandığı için 3 ay boyunca prim gün sayım 15’e düştü.
- Meskenden çalışma nedeniyle haftalık müsaade diye bir şey kalmadı.
- Şu an bir hafta ofiste çalışıyoruz, bir hafta meskende istirahat ediyoruz. Şimdilik konutta olduğumuz fazladan 5 gün yıllık iznimizden düşmemekte ama şirket bir vade sonra bu günlerin yıllık müsaade bakiyemizden düşüleceğini ve bu biçimde çalışanların birikmiş yıllık müsaadelerinin eritileceğini iletti.
- Haftalık müsaadeler kaldırıldı, ek mesai fiyatları yatırılmadı.
SANSÜR VE OTOSANSÜR
Salgınla ilgili hükümetin açıkladığından farklı haberleri paylaşmak, haber yapmak soruşturma konusu olabiliyor. Ankete katılan gazetecilerin yüzde 9.2’si salgınla ilgili yaptığı habere sansür uygulandığını, yüzde 16.9’u ise oto-sansür yaptığını beyan ediyor.
Sansürün münasebetleri şöyle sıralanıyor:
- Kurumun iktidar ile alakalarına zarar vereceği münasebeti ile haberim sansürlendi.
- Patronaj tarafından Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) yaptığı açıklamaların, DSÖ’nün “farklı bağlantıları nedeniyle” haber yapılmayacağı söylendi.
- Dünya Sıhhat Örgütü ilgili haberlerin girmeyeceği söylendi.
Salgınla ilgili haberlerine oto-sansür yapmak durumunda kalanların beyan ettikleri nedenler: - Çalıştığım yayın, salgınla uğraşta aksaklık ve eksiklik olduğunu düşünmüyor. Haberlerde bu yandaki kısımlara konum verilmiyor. Velev haber için görüştüğümüz kişiler bile “Bunu yazamazsınız fakat siz bilin diye anlatıyorum” üzere cümleler kuruyor.
- Salgınla ilgili haberlerin lisanını yumuşatmak zorunda kaldım.
- Hangi futbolcuların Covid-19 testinin müspet çıktığını yazamadık.
- Gazetenin alacağı cezayı düşünerek oto-sansür yaptım.
- Bilhassa sıhhat emekçilerinin kendilerini çetin durumda bırakacak sözlerini yazmadım. Velev yalnızca bu yüzden yapmaktan vazgeçtiğim haber bile oldu.
- İktidarın baskısı nedeniyle haberin özünü kaybetmeden, cümlelerime dikkat ediyorum.
- Malum basının üzerindeki basınçlardan ötürü, velev istemez oto-sansür devreye giriyor.
- Patronun birtakım bilim kişilerinin açıklamalarının haber yapılmasını istememesi nedeniyle kimi açıklamaları görmezden gelmek zorunda kaldık.
- Salgın, aşı ve buna ait hususlarda kurumun öne çıkardığı yahut taraf vermediği açıklamalara nazaran haber teklifinde bulunmak durumunda kaldım.
‘KIDEM TAZMİNATININ HER YIL GÜNDEME GETİRİLMESİ ANLAŞILIR ÜZERE DEĞİLDİR’
Banu Tuna yaptı kıdem tazminatının fona devredilmesi yanında yapılan hazırlıklarla ilgili olarak da şunları söyledi:
“Kıdem tazminatı ile ilgili gündeme gelen taslak, daha evvelkilerde olduğu üzere bu hakkın gasp edilmesini hedeflemektedir. Temcit pilavı üzere bu mevzunun ısrarla neredeyse her yıl gündeme getirilmesi anlaşılır üzere değildir. Personel ve emekçiler cephesinde durum son kademe nettir, kıdem tazminatı ile ilgili hiçbir esneklik, hiçbir fon, olumsuz manada yapılacak hiçbir değişiklik kabulümüz değildir.
Çalışma hayatında onca haksızlık yaşanırken, çalışanın iş garantisiyle ilgili temel bir hak olan kıdem tazminatını kaldırmak kabul edilemez. Memleketimizde bugün çalışma koşullarına itiraz eden personeller işten atılıyor, artırım isteyen işten atılıyor, sendika diyen işten atılıyor ve bu haksız hukuksuz tatbikler önünde emekçinin elinde kalan tek şey kıdem tazminatıdır. Fon önerisi, bu hakkın gasp edilmesidir.
‘DOKUNMA KIDEME GİDERİZ GREVE’
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) üzere afili isimlerle bahsin tekrar gündeme getirilmesi, personel ve emekçilerin yaklaşımını değiştirmeyecektir. Üstelik TES içerisinde 25 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanların sınırlı müddetli çalıştırılmasının mütemadi hale getirilmesi, yani esnek ve kuralsız çalışma, bu yaş grubundakilere kıdem hakkı kapısını kapatmaktadır ve biz bunu kabul etmiyoruz.
Bu nedenle, İstanbul Personel Sendikaları Bürolar Platformu olarak bir defa daha diyoruz ki dokunma kıdeme, gideriz greve… Elimizdeki tek hakkı korumak için elimizdeki tek gücü; üretimden gelen gücümüzü kullanmaya kararlıyız.”
Gazete Duvar
