BuzzFeed News tarafından elde edilen, kâr maksadı gütmeyen bir haber kuruluşu ve global bir araştırmacı gazeteciler ağı olan International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) ile paylaşılan bilinmeyen mali kayıtlar, toplamı 2 trilyon doları aşan kuşkulu fonların dünya geneline nasıl yayıldığını gösteriyor. FinCEN’e sunulan raporlarda, Türk bankaların da ismi geçiyor. Türkiye’den yurt dışına yapılan ‘şüpheli havale’ ölçüsü ise 71 milyon dolar.
‘HEPİMİZ BEDELİNİ ÖDÜYORUZ’
Kuşkulu aksiyon bildirimleri yahut SAR olarak bilinen belgeler, siyasetçilerin, oligarkların, yasa dışı yollarla yaptırımları delen dolandırıcıların ya da onlara hizmet eden bankacıların dünyadaki hata, yolsuzluk ve eşitsizliğin artmasında oynadığı rolü ortaya koyuyor. Bankaların ve öbür finans kurumlarının yasa dışı para akışını engellemekteki başarısızlığının, hataları nasıl teşvik ettiğini anlatıyor.
“Parayı aklayan hatalıların kendileri değil. Bu yüzden bankaların rolü sahiden kıymetli zira onlar paranın ülkelerinden hoş ve inançlı bir yere taşınmasını sağlayan sistem” diyen kara para aklama uzmanı Graham Barrow, ICIJ’e açıklamalarda bulundu: “Sonuçta hepimiz bunun bedelini ödüyoruz. Zira bu para bizim vergilerimizden geliyor ve iyi ulaşım, iyi okullar ve iyi bir sıhhat hizmeti sağlamak için harcanmalı. Toplum olarak bu mevzuda bir şeyler yapmamız gerekiyor.”
ICIJ, BuzzFeed News ve medya ortakları, finans kuruluşları tarafından ABD Hazine Bakanlığı’nın bir modülü olan Mali Kabahatleri Uygulama Ağı’na (FinCEN) sunulan 2 bin 100’den fazla kuşkulu aksiyon bildirimini araştırdı. Takım ayrıyeten, raporlama süreci sırasında bilgi edinme talepleri ve başka kaynaklar yoluyla elde ettiği, finansal kurumlara irtibatlar içeren 17 bin 600 kayda erişim sağladı.
Ağır teknik bilgi içeren bu raporlar, şimdiye kadar sızdırılan en detaylı ABD Hazine kayıtları. HSBC, Deutsche Bank, JPMorgan Chase ve Barclays dahil olmak üzere büyük bankalar tarafından işlenen ödemeleri açıklıyor.
SAR’lar kesinlikle bir suistimal ya da bir kabahatin delili değil. Bankalarda ahenk vazifelileri olarak bilinen, finansal kabahatlerin ayırt edici özelliklerini taşıyan geçmiş süreçleri yahut yüksek risk profiline sahip müşterilerin ya da geçmişte kanunla karşılaşan müşterilerin süreçlerini raporlayan gözlemcilerin görüşlerini yansıtıyor.
88 ÜLKEDEN 400 GAZETECİ ARAŞTIRDI
FinCEN belgelerindeki SAR’lar çoğunlukla birkaç büyük banka tarafından dosyalandı. İncelenen periyotta Deutsche Bank 982, Bank of New York Mellon 325, Standard Chartered Bank 232, JP Morgan Chase 107, Barclays 104 ve HSBC 73 SAR raporunu FinCEN’e sundu. Ve bu altı banka sızıntılardaki tüm SAR’ların yüzde 85’inden fazlasını doldurdular. BuzzFeed News’e nazaran FinCEN, 2011 ile 2017 ortasında 12 milyondan fazla ve sadece 2019’da iki milyondan fazla SAR aldı.
88 ülkeden dört yüz gazeteci sızdırılan kayıtları araştırdı ve süreçler birçok vakit yalnızca bir isim yahut tek bir adrese çıktı. Kaynaklardan ek evrakları araştırmak, duruşma ve arşiv kayıtlarını okumak, kabahat mağdurları ile görüşmek ve 1999 ile 2017 ortasında gerçekleşen milyonlarca süreçle ilgili bilgileri incelemek için 16 ay harcadılar.
Dokümanlarda yer alan düzinelerce siyasi figür ortasında dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığından mahkum olan, Donald Trump’ın eski kampanya yöneticisi Paul Manafort da bulunuyor. JPMorgan’ın FinCEN’e sunduğu SAR’a nazaran banka, Eylül 2017 üzere yakın tarihe kadar Manafort ile ortaklarının paravan şirketleri ortasındaki para transferlerini aktarmaya devam etti. Transferler, Manafort’un Rusya temaslı Ukraynalı yetkililerle olan bağlarının ve kara para aklama kuşkusunun geniş çapta bildirilmesinden çok sonra gerçekleşti.
REZA ZARRAB’IN ABD BANKALARINDAKİ SÜREÇLERI
Ayrıyeten SAR’lar, 2017’de İran’ın yaptırımlardan kaçmasına yardım ettiği için ABD federal duruşmasında kabahatini kabul eden İranlı-Türk altın tüccarı Reza Zarrab ve ağının transferlerinin ABD bankalarından nasıl geçtiğini ortaya koyuyor. Haziran 2016’da, Zarrab’ın Disneyland’e giderken tutuklanmasından üç ay sonra, Standard Chartered Bank, Zarrab ve Zarrab’la alakalı kişi ve şirketlerle ilgili on yıllık banka süreçleri hakkında bir dizi kuşkulu faaliyet raporu sundu. Banka, Zarrab’ın ağına bağlı olduğunu saptadığı hükmî bireyler tarafından 2016’da yapılan 133 milyon dolarlık süreci listeledi.
FinCEN Files araştırmasında yer alan düzinelerce kıssa, global bankalar aracılığıyla yabancı sermayelerden sırf kağıt üzerinde var olan şirketlere, oligarklara ve despotlara yapılan para transferlerinin izini sürüyor.
ABD hükümetine ilişkin saklı evrakları içeren sızıntılar, JPMorgan, HSBC, Deutsche Bank, Standard Chartered ve başka büyük bankaların despotlar ve hırsızlar için şaşırtan meblağlarda yasa dışı nakit para aktardıklarını ortaya koyuyor. Bu durum, düzenleyici sistemin global kara para aklamayı durdurma konusunda ne kadar zayıf olduğunu gösteriyor.
TÜRKİYE İLE İLGİLİ NELER VAR?
FinCEN’e sunulan raporlarda, ABD bankaları aracılığıyla döviz süreçleri yapan Türk bankaların da ismi geçiyor. ICIJ’ın tahlil ettiği FinCEN kayıtlarında, Türkiye’deki banka hesaplarının gönderici ya da alıcı olduğu 538 süreç ‘şüpheli’ olarak işaretlendi. Toplamda 70 milyon doları geçen kuşkulu fon Türkiye’deki banka hesaplarına geldi. Türkiye’den yurt dışına ise yaklaşık 71 milyon dolarlık kuşkulu havale yapıldı.
FinCEN Files araştırmasının medya ortakları ortasında Fransa’dan Le Monde, The Indian Express, İtalyan L’Espresso, Japonya’dan Asahi Shimbun, Kolombiya’dan El Espectador / CONNECTAS, Venezuela’dan Armando.info, Pakistan’dan The News, Nijerya’dan Premium Times ve Tunus’tan Inkyfada bulunuyor. NBC, British Broadcasting Corporation, Australian Broadcasting Corporation, Canadian Broadcasting Corporation, SVT Swedish TV, Almanya’dan NDR, WDR ve Finlandiya’dan Yle ilgili yayıncılar ortasında yer alıyor. Alman Süddeutsche Zeitung, The Irish Times, Polonya’dan Gazeta Wyborcza, Hollandalı Trouw ve Financieele Dagblad, Rise Romania, İsviçre’den Tamedia, İspanya’dan El Confidencial, La Sexta ve Norveç’ten Aftenposten Avrupalı ortaklardan yalnızca birkaçı. Organize Cürüm ve Yolsuzluk Raporlama Projesi (OCCRP), Arjantin’den La Nación, Perfil ve Infobae, Brezilya’dan Revista Piauí, Época ve Poder 360 projede iş birliği yapılan kuruluşlar ortasında bulunuyor.
BUZZFEED KAYNAĞINI AÇIKLAMADI
BuzzFeed News’e nazaran, kayıtların bir kısmı, 2016 ABD başkanlık seçimlerine Rusya’nın müdahalesine yönelik ABD kongre komitesi tarafından yürütülen soruşturmaların bir modülü olarak toplanırken, öbürleri kolluk kuvvetlerinden FinCEN’e yapılan talepler üzerine toplandı. BuzzFeed News, kaynağın kimliği hakkında yorum yapmadı.
Kuşkulu faaliyet raporlarını ifşa ettiği için komplo kurmakla suçlanan FinCEN çalışanı Natalie Mayflower Sours Edwards, ocak ayında hakkındaki suçlamayı kabul etmişti. Savcılar, ifşa ettiği malzemenin yaklaşık 12 makalede yer aldığını söylemişlerdi. Savcılar makalelerin yayımlandığı yayının ismini vermeseler de, başlıklar ve tarihler BuzzFeed News tarafından yayımlanan makalelere karşılık gelmişti. Ocak ayında yapılan duruşmada Edwards’ın avukatı olan Marc Agnifilo, Edwards’ın evrakları ifşa etmekteki niyetinin iyi olduğunu söylemişti.
Artık Edwards’ın avukatı olmayan Agnifilo, duruşmada, “(Edwards) Devlet kurumlarının, kimi kritik gerçekler karşısında sorumluluğunu yerine getirmediği görüşündeydi. Hükümet yetkililerinin bunu gerçek halde ele alacağına güvenmediği için medyaya başvurdu” demişti.
FINCEN’DEN KINAMA
FinCEN, SAR’ların içeriği hakkında yorum yapmayı reddederek evrakların sızdırılmasını kınadı. FinCEN, BuzzFeed News’e yaptığı açıklamada, SAR’ların yetkisiz ifşasının, içerdiği bilgiler nedeniyle devam eden yahut gelecekteki kolluk soruşturmalarını kesintiye uğratabileceğini belirtti.
Cürüm aktörlerinin bir soruşturmanın yahut potansiyel soruşturmanın varlığını öğrenerek ilgili delilleri elden çıkarmasına müsaade verebileceğini, şahitleri ve mağdurları fizikî olarak ziyan görme riskine sokabileceğini kaydetti. FinCEN, “Dahası, bu tıp yetkisiz ifşalar, SAR’ları dosyalayan kurumlar üzerinde caydırıcı bir tesire sahiptir. Kurumlar, müşterilerinin ve çalışanlarının güvenliği ve mahremiyetiyle ilgili anlaşılır bir biçimde endişelenebilir ve hukuka alışılmamış bir formda kamuya açıklanacağı endişesiyle yasal kovuşturmaya neden olacak bilgileri FinCEN’e bildirmeye daha az istekli olabilir” tabirlerini kullandı.
ABD Adalet Bakanlığı Ceza Dairesi Sözcüsü Matt Lloyd ise ICIJ’e şunları söyledi: “Adalet Bakanlığı, çalışmasının gerisinde duruyor ve bulduğumuz her yerde kara para aklama dahil olmak üzere mali hataları agresif bir biçimde soruşturma ve kovuşturma konusunda kararlılığını sürdürüyor.” (Kaynak: DW Türkçe)
Gazete Duvar
