Yüksek Denizcilik Okulu mezunu mühendis Erdal Yazıcı, Deniz Kartalı sitesindeki yazısında Kanal İstanbul’u Süveyş ve Panama kanallarıyla karşılaştırarak gerekli olup olmadığını inceledi.
Süveyş Kanalı’nın, gemileri Afrika kıtasını dolaşmaktan, Panama Kanalı’nın ise gemileri Güney Amerika kıtasını dolaşmaktan kurtardığını söz eden Yazıcı, Kanal İstanbul’un İstanbul Boğazı’na paralel olduğunu ve kısaltacağı bir yol olmadığını belirtti. Kanala dair yanlışsız bilinen yanlışları derleyen Yazıcı, öteki kanallarla kimi özelliklerini de kıyasladı.
| Kanal İsmi | Kısalttığı yol (deniz mili) |
Seyir mühleti | Kazandırdığı mühlet |
| Süveyş | 13 bin 200 | 30 gün | 29 gün |
| Panama | 10 bin 800 | 25 gün | 24 gün |
| Kanal İstanbul | 0 | 3 saat | 0 gün |
Yazıcı, Kanal İstanbul’a dair yanlışsız bilinen yanlışları şöyle sıraladı:
- İstanbul boğazında gemiler 1-2 hafta bekliyor (yanlış)
- Boğazlardan geçen gemiler para ödemiyor (yanlış)
- Kanaldan Türkiye yılda 8 milyar dolar kazanacak (yanlış)
- Kanalda kaza ihtimali yoktur yahut daha azdır (yanlış)
- Boğazlardan geçen tanker ve gemi sayısının artacak olması (yanlış)
- Yüksek tonajlı tankerler kanaldan daha emniyetli geçecektir (yanlış)
Kanalın imaline sebep olarak gösterilen 1977 tarihli Independenta tanker yangınına başka bir mercek açan Yazıcı, yangının 7-8 ay değil 27 gün sürdüğünü ve kaza sırasında her iki gemide de kılavuz kaptan olmadığını hatırlattı. Kazada hiçbir yıkım yahut zehirlenme olmadığını da ekledi.
Erdal Yazıcı, bugüne kadar hiç kimse tarafından lisana getirilmediğini belirttiği bir tehlikeyi ise şöyle açıkladı:
“Bazı yüzme havuzlarında yaratılan yapay dalgaları gözlerimizin önüne getirelim. İstanbul’da beklenen 7.5 şiddetindeki sarsıntı esnasında dar kanalın suları birebir bu havuzlarda olduğu üzere çalkalanacak ve her 2 duvar ortasında metrelerce düzey değiştirecektir. Bu esnada kanalda olan tankerlerin havaya yükselip, tabana vurmaları ve gövdelerinin parçalanması kaçınılmazdır. Kanal, bir anda petrole boğulur hem Karadeniz, hem de Marmara denizimiz için geri dönülemez bir facia yaşanır. Biz denizciler kıyıya yakın sığ sularda apansız yükselen dalgaların, bilhassa uzun gemilerin tabana vurup parçalanmasına yol açma tehlikesini çok iyi biliriz. Birdenbire çıkan fırtınalardan dolayı, yükselen dalgalarda, gemi parçalanmasın diye, gemilerin halatlarını çözmeye vakit bulamayıp, baltalar ile parçalayarak, iskeleden açığa kaçtığımız çok olmuştur. Bu çeşit olasılıkların ve tehlikelerin latifesi yoktur. Risk alınamaz.”
Sonuç olarak 4 teklif sunan Yazıcı’nın yazısından bir kısım şöyle:
“1- Her 2 su yolunun evvelden simülasyonu yapılmalıdır:
Kanalın tanıtımı için hazırlanan 3d manzaralar cezbedici, fakat kâfi değildir.
İlgili bakanlık kolay bir iskeleye dahi onay vermek için, simülasyon çalışması istemektedir.
Kanal ve Boğaz geçişi için, yüksek tonajlı bir tankerin her türlü ağır şartlar altında acil demirleme, zelzele dahil, yangın, infilak, römorkörler ile kurtarma ve yangın söndürme senaryoları simüle edilerek, hangi su yolunda gemilerin ve etrafta yaşayan insanların daha inançta olduğu, bilimsel olarak mukayese ve rapor edilmelidir.
Bu simülasyonun memleketler arası boyutta çalışan, deneyimli ve bağımsız bir kuruma yaptırılmalıdır.
2-Sigorta konusu iyi etüt edilmelidir:
Kanalın üstte bahsi geçen ek riskleri nedeni ile, buradan geçecek olan gemilerin ve yüklerinin tazmini istikametinde, memleketler arası sigorta şirketlerinin ek risk primi ve tazminat isteme haklarının olup olmayacağı, tekrar bu bahsin uzmanları tarafından ve evvelden kesin olarak incelenmesi ve rapor edilmesinde fayda vardır. Süveyş kanalında tıkanmaya yol açan son olayda Mısır Hükümeti, ziyanlarının tazmini için gemiye el koymuştur. Benzeri bir hadise Kanal İstanbul ‘da gerçekleştiğinde, kim tazmin edecektir.
Yalnızca bu yüksek risk nedeni ile ve aslında hiçbir armatör, İstanbul Boğazı dururken, gemisini ve kendisini kanala yönlendirerek, riske etmez.
3- Montrö antlaşması riske edilmemelidir:
1550 sayfalık ÇED raporunda, yalnızca 1 satır olarak yer alan ve ileride Saros ‘dan başlayıp, Çanakkale Boğazını ‘da bypass eden 2. bir kanal imali lisana getirilmektedir. Bu da son derece dikkat cazibeli olup, bilhassa Montrö ‘nün hiçbir biçimde tartışmaya açılmaması, bunun için en ufak bir ihtimal bile olsa, dikkatli ve hassas olunması, ülkemizin ve halkımızın geleceği açısından son derece kıymetlidir.
Montrö kontratı İstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi ni kapsamakla birlikte, birinci planda Kanal İstanbul, takiben de Saros Körfez Kanalı hayata geçirildiğinde, esasen Montrö ‘ye kesin bir değil iki darbe birden vurulmuş olacaktır.
Bu durumda, Montrö Antlaşması’nın hala bize ve Karadeniz‘e hudut ülkelere sağladığı teminat başta Rusya olmak üzere ortadan kalkacak ve Türkiye gereksiz bir halde, ABD ve RUSYA çatışmasının ortasında yer alacaktır.
Bu son derece kuvvetli ve tehlikeli bir ihtimaldir.
4- Tahlil önerisi: Kanal yerine boru sınırı tercih edilmelidir:
Tüm riskleri ortadan kaldıracak, gerçekçi bir tahlil olarak, Rusya petrolünü direkt Akdeniz’e – Ceyhan‘a taşıyacak olan yeni bir petrol boru sınırının üretimi tercih edilmelidir. Bu çizgi Novorossiysk – Ceyhan boru sınırıdır.
Bu sınır boğazlardaki tanker trafiğini büsbütün ortadan kaldıracak, Montrö’yü tartışma yerinden, Türkiye’yi de en az 50 milyar dolarlık gereksiz bir borç yükü altına sokmaktan kurtaracak, ucuz ve akılcı bir tahlildir.
Ülkemize para kazandırması da kesin olan mantıklı bir yaklaşımdır.
Bu gereksiz harcama, daha doğrusu borçlanma, ülkemizin ve evlatlarımızın geleceği ismine, ranta değil, tarımda ve endüstride üretime yönlendirilmelidir.
Gerekirse bu mevzu, tarafların özgür bir ortamda görüşlerini kamuoyu ile paylaşmaları sağlanarak, genel bir referanduma götürülmeli, vatandaşa bir yararı varsa, halkımızın isteği doğrultusunda gerçekleştirilmeli yahut proje çabucak iptal edilmelidir.”
YAZININ TAMAMI
Gazete Duvar
