Cumhurbaşkanına hakaret kabahatinin düzenlendiği Türk Ceza Kanunu’nun 299’uncu hususu kapsamında 2014-2019 ortası periyotta 128 bin 872 kişi hakkında soruşturma yürütüldü, 27 bin 717 kamu davası açıldı. Toplam 903 çocuğun yargılandığı bu davalarda 9 bin 556 kişi hakkında çeşitli mahkumiyet kararları verildi. Evvelki devirlerde görülmemiş seviyede artan soruşturma ve davalar kamuoyunda da birçok istikametiyle tartışılıyor.
‘SİYASİ PARTİLER ORTASINDA EŞİTSİZLİK KAYNAĞI BİR HUSUSA DÖNÜŞTÜ’
Aslı Kazan Tenkitlerin çok kolay yargıya yansıdığını ve soruşturmaya dönüştüğünü söyleyen Avukat Aslı Kazan, “299’uncu husus düzenlenirken cumhurbaşkanının partili olacağı düşünülmemişti. Fakat şu andaki sistemde kelam konusu unsurun bir siyasi partinin liderini koruyan, siyasi partiler ortasında eşitsizlik kaynağı bir düzenlemeye dönüştüğünü görüyoruz” dedi.
Partili cumhurbaşkanlığı sisteminin cumhurbaşkanına hakaret suçundaki artışları etkilediğini belirten Avukat Özgür Urfa da “Recep Tayyip Erdoğan cumhurbaşkanı olabilir fakat tıpkı vakitte AK Parti’nin genel lideridir. CHP’nin, HDP’nin ya da öbür partilerin genel liderlerinden farklı bir müdafaaya sebebiyet veren bu husus, 2017 referandumu sonrası bir sefer daha anayasa ters hale gelmiştir” sözlerini kullandı.
Urfa ayrıyeten, 299’uncu hususun anayasadaki eşitlik prensibi ile çeliştiğini vurgulayarak, “Tüm yurttaşlar kanun önünde eşittir. Cumhurbaşkanına hakaret hatası şöyle eşitsizlik yaratıyor; 80 milyon kişinin erdemini, haysiyetini, onurunu koruyabilen, hakaret hatasını düzenleyen bir 125. unsur var. Lakin cumhurbaşkanını koruyan özel bir husus var. Cumhurbaşkanını 80 milyondan daha üstün kılan, ayrıyeten korunmasını sağlayan bir düzenleme, anayasanın eşitlik unsuruna açıkça terslik teşkil ediyor” dedi.
‘ELEŞTİRİLERİN KABA, KIRICI, SERT OLMASI DA TABİR ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KORUNMASI KAPSAMINDADIR’
Yıldız İmrek AK Parti Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı periyodunda soruşturma ve dava sayılarındaki artışın sosyolojik, politik ve yargı alanını ilgilendiren nedenleri olduğuna dikkat çeken Avukat Yıldız İmrek, “Türk Ceza Kanunu’nun 299’uncu hususu, tabir özgürlüğünü tehdit eden, en yaygın halde ceza soruşturmasına bahis edilen yasal düzenlemelerden biri. Ceza hukuku doktrininde, demokratik bir hukuk devletinden kelam ediyorsak hakaret hatasının ceza yaptırımı konusu olmaktan çıkarılması gerektiği kabul ediliyor artık. Demokratik sistemlerde; siyasi tenkit özgürlüğünün sistemin temeli olduğu, yöneticilerin, siyasalların sıradan beşere nazaran daha fazla tenkide açık olması gerektiğine dikkat çekiliyor. AİHM kararlarında da çokça vurgulandığı üzere bu tenkitlerin kaba, kırıcı, sert tenkit olması da söz özgürlüğünün korunması kapsamındadır. Az çok demokratik kuralların uygulandığı ülkelerde, devlet liderine hakaret üzere bir hata tipi bulunmuyor yahut geçmişten kalan bir karar varsa bile pratik olarak uygulanmıyor” formunda konuştu.
’46 AVRUPA KURULU ÜYESİ ÜLKE İLE KIYASLANDIĞINDA EŞİ GİBİSİ YOK’
Benan Molu Avukat Benan Molu şimdi AİHM tarafından 299’uncu husus ile ilgili verilmiş bir ihlal kararı olmadığını, fakat daha evvelki ceza kanunun ilgili unsurları hakkında verilen çok sayıda ihlal kararı olduğunu belirterek, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarında rastgele bir devlet liderinin bulunduğu statüsü sebebiyle başka bir muhafazayı, imtiyazı hak etmediği, bu sebeple cumhurbaşkanına hakaretin başka bir hata olarak düzenlenmemesi gerektiği ve bu bağlamda verilecek mahpus cezalarının, bilhassa bizdeki üzere ağır mahpus cezalarının, tabir özgürlüğünün ihlaline sebep olacağını söylüyor” dedi.
Molu ayrıyeten, Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, İnsan Hakları Komiserliği ve Venedik Komisyonu’nun 299’uncu unsurun geri kalan 46 Avrupa Kurulu ülke ile kıyaslandığında eşi gibisi olmayan bir husus olduğunu, birebir formda eşi gibisi olmayan bir halde uygulandığını ve yıllardır bu unsurun kaldırılması için davetlerde bulunduğunu aktardı.
‘BAKANLIK, İSTATİSTİKİ BİLGİLERİ AÇIKLAMIYOR’
Cumhurbaşkanına hakaret suçundaki artışla ilgili, “Tüm bu soruşturma ve yargıları ‘Hakaret ve küfür ediliyor’ diye açıklamak ve yorumlamak mümkün değil” diyen Prof. Dr. Yaman Akdeniz, “Dolayısıyla, tenkitlere tahammül edilmediği ve cezai yaptırımlarla tüm toplumun susturulmasının amaçlandığı anlaşılıyor. Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde bu istatistikler aslında Türkiye’de git gide azalan ve daha fazla kısıtlanan tabir ve basın özgürlüğünün vahim durumunu ortaya seriyor” biçiminde konuştu.
Ceza yargılamaları ile ilgili ayrıntılı bilgi ve bilgilere ulaşmanın sıkıntı olduğunu belirten Akdeniz, “Örneğin, TCK 299 hatası Adalet Bakanlığı nezdinde ‘kovuşturma izni’ne tabi, ancak bu müsaadelerle ilgili istatistiki bilgiler hiçbir vakit açıklanmıyor. Bilgi edinme hakkı talebi ile yapılan müracaatlar da reddediliyor. Ben idari yargı yoluna gitmek zorunda kaldım bu hususta ve yakın tarihte bir dava açtım” dedi.
‘ADALET BAKANLIĞI’NIN UYGULAMALARI ADİL YARGILAMAYI ETKİLİYOR’
Mahkemelerin tarafsız ve bağımsız olması gerektiğine vurgu yapan Avukat Özgür Urfa , “Tüm etkenlerden uzak adil bir yargılama yapmak zorundalar. Fakat yürütmenin bir modülü olan Adalet Bakanlığı’nın daima mahkemeye yazı yazıp hesap sorması bir basınçtır ve adil yargılamayı etkilemektedir. Cumhurbaşkanına hakaret davalarının neredeyse tamamında Bakanlık bu uygulamayı yapıyor” dedi.
Adalet Bakanlığı’nın dava sürecindeki uygulamalarını eleştiren Avukat Aslı Kazan da “Bu kabahatten ötürü kovuşturma yapılması Adalet Bakanlığı’nın müsaadesine bağlıdır. Örneğin Abdullah Gül periyodunda soruşturma taleplerinin yarısından fazlasına Adalet Bakanlığı ‘Olur’ vermemişti, yani davası açılamamıştı. Lakin Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı sürecinde en azından bizim kendi takip ettiğimiz evraklar açısından Adalet Bakanlığı’nın soruşturmalarda kovuşturma müsaadesi vermediği bir örnekle karşılaşmadığımızı söyleyebiliriz” sözlerini kullandı.
‘SİLİVRİ’DE CUMHURBAŞKANINA HAKARET KOĞUŞLARI DİYE FARKLI KOĞUŞLAR VAR’
Özgür Urfa Hakaret hatasının ceza ölçüsü ve tutuklamanın kaideleri açısından tutuklamaya elverişli olmayan bir cürüm olduğunu ve tutuklamaların hukuka ters olduğunu söyleyen Urfa, “Şarkı söyleyen, konuşan, otobüste sohbet eden beşerler gözaltına alınıyor. En son sokak röportajı veren bir vatandaş, İsmail Demirbaş, sokak röportajı nedeniyle tutuklandı. Şöyle enteresan datalar var; Silivri Cezaevi’nde ‘cumhurbaşkanına hakaret koğuşları’ diye farklı koğuşlar var. Tutuklanan beşerlerle biz cezaevine gidip görüştüğümüzde hangi tip suçlularla birlikte kaldıklarını alışılmış ki soruyoruz. ‘Biz yan yana koğuşlarda daima cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla tutuklananlarla birlikte kalıyoruz’ diyorlar. O cürümden o kadar fazla tutuklu var ki başka bir kısım oluşturmuşlar” biçiminde konuştu.
EMNİYETİN SANAL DEVRİYE UYGULAMALARI
Cumhurbaşkanı’na hakaret soruşturmalarının Emniyet tarafından yürütülen sanal devriye faaliyetleri, vatandaş şikayetleri ya da cumhurbaşkanının avukatlarının cürüm duyuruları sonucunda başlatıldığını söyleyen Avukat Aslı Kazan, “Sadece bu belgelerin takibi için Emniyet’te oluşturulan özel ünite 7/24 sanal devriye faaliyeti yürütüyor. Facebook, Twitter, Instagram paylaşımları inceleniyor. Kullanıcısı muhakkak olmayan hesaplar açısından tespitler yapılıyor, hiçbir somut kanıt olmadan davalar açılıyor. Elbette, tüm çabaya karşın tespit edilemeyen kullanıcılar da oluyor. Bunlara ait soruşturmalar o basamakta kalıyor” tabirlerini kullandı.
Avukat Özgür Urfa da sanal devriye faaliyetlerinin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiğini belirterek, “Kendileri ‘hastag’leri tarıyorlar ya da belirledikleri, tespit ettikleri şahısların hesaplarına bakıyorlar ve tutanak tutup savcılığa iletiyorlar. AYM bu düzenlemeyi iptal etti. Sanal devriye uygulamasının anayasaya alışılmamış olduğuna hükmetti. Lakin bugün ne kolluk kuvvetleri ne savcılar ne mahkemeler bu kararı uygulamıyorlar” dedi.
‘ESKİ SEVGİLİSİNE CUMHURBAŞKANINA HAKARET CÜRMÜNDEN KAMU DAVASI AÇTIRDI’
Sanal devriyelerin yanı sıra “muhbir vatandaş” ihbarlarının da soruşturma açılmasında kıymetli bir yeri olduğunu vurgulayan Avukat Aslı Kazan, CİMER’e yapılan her müracaatın dikkatle incelendiğini söyledi. Kazan verdiği bir örnekte, “Bir vatandaş şikayetinde 10 yıllık birlikteliğinin sona ermesini kabul edemeyen sevgilinin, ayrılık öfkesiyle eski kız arkadaşına ‘Bak seni nasıl tutuklatacağım’ iletisi attığını, sonrasında kendisini terk eden eski kız arkadaşı ismine toplumsal medya hesabı açarak paylaşımlar yaptığını ve daha sonra cumhurbaşkanına hakaret savıyla CİMER’e müracaatta bulunduğunu biliyoruz. Eski sevgilinin bu başvurusu, hakaret kabahatine bakan Basın Savcılığı tarafından ciddiyetle soruşturuldu ve bayan hakkında iddianame düzenlenerek kamu davası açıldı” dedi.
Avukat Yıldız İmrek de “muhbir vatandaş” ispiyonlarının otoriter devirlerin karakteristiği olduğunu belirtirken toplumsal medya taramaları ile ilgili de “Yıllarca geriye hakikat adeta arkeolojik hafriyat yapılarak Erdoğan’a dokunabilecek bir kelam mü söylenmiş bulup onu ceza soruşturmasının konusu haline getiriyorlar” sözlerini kullandı.
‘SAVCILIKLAR İŞ YÜKÜNDEN ÖBÜR DAVALARLA İLGİLENEMİYORLAR’
Cumhurbaşkanın hakaret evraklarının savcılıklarda önemli bir iş yükü yarattığını söyleyen Avukat Özgür Urfa, “Gerçekten soruşturulması gereken olaylar ve hataları soruşturabilecek savcılar bu iş yüküyle boğuşmaktan öteki belgelerle ilgilenemiyorlar. Örneğin taciz davaları, cinsel taarruz davaları üzere Türkiye’de çok ağır işlenen hatalara ait dava mühletleri uzuyor. Türkiye gerçek sıkıntıları ile uğraşamıyor, siyasal iklim sebebiyle yaratılan belgelerle uğraşmak zorunda kalıyorlar” halinde konuştu.
Cumhurbaşkanı’na hakaret: Altı yılda 128 bin 872 soruşturma, 9 bin 556 mahkumiyetGÜNDEMGazete Duvar
