Memleketler arası Güç Ajansı (IEA), dünya iktisadının bu yıl Covid-19 salgını akabinde toparlanmaya başlamasıyla artan güç talebi nedeniyle karbondioksit (CO2) salımında büyük bir artış olmasını bekliyor. Ajansa nazaran, güç kaynaklı emisyon bu yıl hala 2019’daki düzeyin biraz altında olacak. Fakat CO2 salımının, yıllık bazda ikinci en büyük seviyede olması bekleniyor.
Bilhassa Asya’da kömür kullanımı belirleyici olacak. IEA, global kömür talebinde yüzde 4.5 artış beklendiğini ve bunun 2014’teki tepe noktasına yaklaşacağını belirtiyor. Ancak yenilenebilir güçte de artış gözleniyor. ‘Yeşil kaynaklar’ olarak söz edilen ve etrafa ziyanının asgarî olduğuna inanılan yenilenebilir kaynaklarla elektrik üretiminin toplamdaki hissesinin bu yıl yüzde 30’a ulaşması bekleniyor.
İKİNCÜ DÜNYA SAVAŞINDAN BU YANA EN BÜYÜK DÜŞÜŞ
Covid-19 salgını nedeniyle iktisattaki yavaşlama, güç talebinde İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük düşüşe yol açtı. Güç kullanımındaki azalma sonucu karbon salımı 2020’de yüzde altı düşüş gösterdi. Çünkü kısıtlamalar daha çok kömür ve petrol üzere karbon ağır yakıtları etkiledi. Güç kullanımındaki bu değişimin salgın sonrası ekonomik toparlanma devrinde de devam etmesi bekleniyordu. Lakin IEA iddiaları bu beklentilere gölge düşürdü.
Gelişmekte olan ülkelerde güç talebi süratle artıyor. Bu yıl için yüzde 3.4 artış öngörülüyor. Varlıklı ülkelerde ise toplam güç kullanımının 2019’daki düzeyin yüzde üç altında olması bekleniyor. Güç talebinin arttığı ülkelerde kömür değerli bir rol oynuyor.
Kömür kullanımında 2020’de dünya genelinde yüzde dört düşüş kaydedilmişken bu yıl yüzde 4.5 artış olması bekleniyor. Bunun yarısının Çin’de olması ve artışın genel olarak Asya’da gerçekleşmesi öngörülüyor. Lakin bir müddettir kömürün art planda olduğu ABD ve AB’de de kömür talebinin artması, ama kömür kullanımının hala 2019’deki düzeyin altında olması bekleniyor.
‘KARBON EMİSYONUNDA 1.5 TON ARTIŞ BEKLENİYOR’
IEA’ya nazaran kömür talebi, 2014’teki doruğuna yaklaşacak. İklim değişikliğini denetim altında tutma gayretleri bakımından bunun olumsuz sonuçları olacak. IEA İcra Yöneticisi Fatih Birol, “Enerji bölümünde kömür kullanımına dönülmesi nedeniyle global karbon emisyonlarının bu yıl 1.5 milyar ton artış göstermesi bekleniyor” diyor. Birol, “Bu durum, iktisadın Covid krizinden çıkışının, iklim açısından sürdürülebilir olmaktan çok uzak olduğunu gösteren bir uyarı” diye de ekliyor.
IEA, petrol talebinin de salgın öncesi düzeye tırmanması halinde 2021 yılı için karbon salımınının daha da artmasını bekliyor. Ama uçakların kullandığı yakıtın bu yıl sonunda 2019’daki düzeyin yüzde 20 altında olması öngörülüyor.
IEA raporunda yenilenebilir güç konusunda birtakım olumlu bilgiler de var. Yeşil güç kaynakları ile elektrik üretimi yüzde 30’a ulaşacak. Bu, sanayi ihtilalinden bu yana ulaşılan en yüksek seviye. Rüzgar, güneş ve öbür sürdürülebilir kaynaklardan sağlanan güç 2020’de yüzde 3 artış kaydetti. Bu formda elektrik üretiminde ise bu yıl yüzde sekiz artış bekleniyor. Bu artışın yarısının Çin’de gerçekleşmesi öngörülüyor.
‘YÜKSEK KARBON EMİSYONUNA MAHKUM EDECEK’
İngiltere’deki East Anglia Üniversitesi’nden Profesör Corrinne Le Quéré, son 15 yıldır ülkeler bazında yenilenebilir güç kaynaklarına büyük bir yönelim olduğunu, fakat kömür ve gaza da hala büyük yaptırımlar yapıldığını söylüyor: “Covid sonrası ekonomiyi canlandırma paketleri bizi on yıllar boyunca yüksek CO2 emisyonlarına mahkum edecek faaliyetlere büyük finansman sağlıyor.”
Bu hafta ABD Lideri Joe Biden’ın konut sahipliği yapacağı sanal iklim doruğuna 40’a yakın devlet lideri ve başbakanın katılması bekleniyor. ABD’nin birebir vakitte 2030 yılı için karbon salımının azaltılması açısından daha büyük bir gaye koyması bekleniyor.
IEA’ya nazaran, Paris İklim Kontratı’nda belirlenen maksatlara yaklaşma açısından bunların bir an evvel hayata geçirilmesi gerekiyor. IEA İcra Yöneticisi Fatih Birol, “Hükümetler süratle emisyonları azaltma tarafında hareket etmezse, 2022’de daha makûs bir durumla karşı karşıya oluruz” diyor. Birol, sanal iklim tepesinin, bu yıl İskoçya’nın Glasgow kentinde yapılacak iklim doruğu öncesi değerli bir adım olacağı görüşünde. (BBC Türkçe)
Gazete Duvar
