Cihan Başakçıoğlu
İZMİR – Türkiye’de sadece Ekim ayında 21 bayanın katledildiği, 8 bayanın ise “şüpheli” biçimde meyyit bulunduğu 2020 yılında, 25 Kasım Bayana Yönelik Şiddetle Gayret Günü’nde bir çok vilayette bayanlar, erkek şiddetine karşı meydanlarda olacak. Sanatın bir çok alanında da eril lisan hakim iken, karikatür ve çizim dünyası da bunlardan bir tanesi. Cinsiyetçi birçok telaffuz içeren karikatür çoğunluk tarafından “komik” olarak nitelendirilip ilgi görürken, çizer bayanlar ise bu durumun karşısında durmaya ve çizimlerine bunu yansıtmaya devam ediyor.
Yaşanan duruma karşı duran çizerlerden biri de Sude Altun. Bayan uğraşı, hayvan hakları, LGBTİ+ yönelik nefret ve cinsiyetçiliği mevzu alan yapıtları bulunan Altun’un çizimlerini, birçok bayan platformu tarafından düzenlenen etkinliklerde ve meydanlarda görmek mümkün. Tıpkı vakitte 19 yaşında bir üniversite öğrencisi olan Altun, kestirim edildiğinin bilakis Hoş Sanatlar Fakültesinde değil, Psikoloji kısmında okuyor. Sadece çizimleri ile değil yaşanan birçok şiddet ve travma olayı sonrası bayanlara ruhsal dayanak vermeyi hedefleyen Altun ile çizimlerini ve Türkiye’de bayan olmayı konuştuk.
Sizi biraz tanıyabilir miyiz? Çizim yapmaya nasıl başladınız? Nasıl sürdürdünüz?
Kendimi bildim bileli elimde daima kalemler boyalar vardı. Daima çizen biriydim lakin hoş sanatlar lisesi de fakültesi de istemedim. Zira bayan ve çocuklara yönelik şiddetle çabada aktif rol alma isteğim çizmeye olan sevgimden çok daha büyüktü. Şuan ruhsal danışmanlık ve rehberlik kısmı öğrencisiyim. Amacım her türlü şiddet ve öbür istenmeyen durumlara karşı insanları bilinçlendirmeyi sağlamak, ruhsal sağlamlığı geliştirmek ve yaşanabilecek travma sonrası ruhsal dayanak vermek… Ama dediğim üzere bir elimde daima bir kalem var ve ben amaçlarımın yanında daima çiziyorum. Çizimlerimi toplumsal medyada “Syelble” ismiyle da paylaşıyorum.
Türkiye’de “kadın” olmak… Ne söylemek istersiniz?
Türkiye’de çocuk hayvan olmak üzere bayan olmak da zordur. Daha küçük bir kız çocuğuyken sebebini bilsek de bilmesek de eteğini ört, çok koşma üzere kelamlar ile büyürüz. Oyuncağımız da belirlidir, hangi rengi sevmemiz gerektiği de… Büyüdükçe duyduğumuz kelamlar de büyür. Televizyonda bakanların “Kadın herkesin içinde kahkaha atmayacak.” , “Kadınlar iş aradığı için işsizlik yüksek.” “Tecavüzcü, kürtaj yaptıran tecavüz kurbanından daha temiz.” “Anası tecavüze uğruyorsa neden çocuk ölsün? Anası ölsün.” kelamlarını duyarız. Ancak bize söylenenleri küçükken anlamlandıramasak bir şey yapamasak da, artık susmuyoruz. Okuma yazma hakkı, fikrini belirtme hakkı elinden alınan her bayan ile haykırıyoruz isyanımızı. Türkiye’de bayan olmak zordur. Tacize uğrar, katledilirsiniz sorulan soru “saat kaçta dışardaymış?” olur, “etek mi giymiş?” olur, “aman onunda orda ne işi varmış.” olur. Türkiye’de bayan olmak zordur. Öldürülen bayanların sesi olmak istersiniz sizi aksi kelepçe ile, döverek götürürler. Türkiye’de bayan olmak insan haklarımız için daima gayret içinde olmaktır
Neden bayan uğraşına dair çizimler yapıyorsunuz?
Zira televizyonda da toplumsal medyada da her türlü şiddet bu kadar “normal” gösterilirken, çocuk istismarının ismi “erken evlilik” yapılmaya çalışılırken hayvan hakları yasası daima ertelenirken daha fazla bayan, çocuk ve hayvanın fotoğrafları siyah beyaz biçimde katliam sözleri ile anılmasın diye göz ucuyla bile olsa daha fazla bireye şiddetin olağan olmadığını göstermeye çalışıyorum. Zira ben, sadece bayan olduğum için başıma gelebileceklerin kaygısıyla yaşarken bunu önlemek için elimden gelen her türlü çabayı vermeye çalışıyorum.
Türkiye’de bayana yönelik şiddet ve yaşanan bayan cinayetleri üzerine ne söylemek istersiniz?
Maalesef bayana şiddet ve bayan cinayetleri her gün artıyor. Bayanlar hayat uğraşı içindeyken “ölmek istemiyorum!” çığlıkları atıyor, bayanlar kendi kanıyla failin ismini yazıyor… verdiğimiz gayret sadece eşitlik çabası değil artık. Evleniyor öldürülüyoruz, boşanıyor öldürülüyoruz, dışarıda da meskende de öldürülüyoruz, sevsek de reddetsek de öldürülüyoruz. Biz eşit ve özgürce yaşamak istiyoruz. Bir anne bir eş olmamızdan evvel özgür bir bayan olduğumuz herkes tarafından kabul edilsin istiyoruz. İstanbul kontratı ve 6284’ün aktif bir biçimde uygulanmasını, hatalıların ceza almasını istiyoruz. İstediklerimiz görüldüğü üzere aslında çok kolay lakin cezasız bırakılan, iyi hal indirimi alan her dava bizi bu kolay isteklerimizden uzaklaştırsa da özgürlüğümüzü alana kadar haklı gayretimizden vazgeçmeyeceğiz.
Türkiye’de karikatür ve çizim dediğimizde ekseriyetle ‘komik’ olarak nitelendirilen ve ‘cinsiyetçi’ telaffuzlar barındıran üretimler mevcut. Ne düşünüyorsunuz?
Eşit olmayan bir toplumdayız ve bu sebeple başka birçok şey üzere çizimler de karikatürler de cinsiyetçi. Şiddete, küfüre gülünsün isteniyor. Erkek şiddeti gören bayan kolaylıkla resmedilebiliyor. Ben biliyorum ki şiddeti komik bulmak şiddeti normalleştirmektir, şiddete ortak olmaktır.
Bugün 25 Kasım Bayana Yönelik Şiddetle Gayret Günü. Hem kendin hem de çizimlerinle alanda olacaksın. Kamuoyuna bayan çabası ve bayana yönelik şiddetle uğraş konusunda ne üzere bir davette bulunmak istersiniz?
“Bir kişi daha eksilmeye tahammülümüz yok!” emeğimizden, birbirimizden ve çabamızdan vazgeçmeyeceğiz. Toplumun kıymetli bir kısmına ulaşan haberlerin erkek şiddetine karşı eril lisanını değiştirmesi büyük kıymet taşıyor. Şiddeti legalleştiren diziler kaldırılarak eşitliğe karşı şuuru arttıracak diziler ve programlar yapılmalı. Her aileye fiyatsız ruhsal müşavere imkanı sunulmalı. İstanbul mukavelesi olarak bilinen ‘’kadına yönelik şiddet ve mesken içi şiddetin önlenmesi ve bunlarla uğraşa dair Avrupa kurulu sözleşmesi’’ne ve 6284’ yönelik eleştirel lisan yok edilerek faal bir halde uygulanmalı. Söylenmeye çekindikleri ‘’Toplumsal Cinsiyet Eşitliği’’ konusunda toplum bilinçlendirilmelidir. Şiddete karşı kararlı bir devlet siyaseti uygulanmalıdır. Çabamızla daha çok bayanın yaşayacağına inanıyorum. Bizim bir kişi daha eksilmeye tahammülümüz yok…
Gazete Duvar
