ANKARA – CHP Elazığ Milletvekili Gürsel Erol’un yanı sıra 30 milletvekili, Elazığ’da 24 Ocak 2020’de meydana gelen 6,8 büyüklüğündeki sarsıntının akabinde vatandaşların beklentilerinin karşılanıp karşılanmadığı konusunda inceleme yaparak rapor hazırladı.
Afet sonrası iştirakçi ve şeffaf olmayan bir anlayışla kentsel dönüşüm süreci yürütüldüğüne dikkat çekilen raporda, sel, sarsıntı, heyelan, yangın, çığ üzere gibisi afetlerde hâlâ 1959 yılında yürürlüğe giren 7269 sayılı “Umumi Hayata Müessir Afetler Dolasıyla Alınacak Önlemler Yapılacak Yardımlara Dair Kanunun” uygulandığına vurgu yapıldı.
ELAZIĞ’DA YENİ İNŞA SÜRECİ: DAR KORİDORLAR, İZDİHAM TEHLİKESİ
Raporda, bu kanunun günümüz şartlarına nazaran afet sonrası mağduriyetlerin giderilmesine yönelik yetersiz kaldığı tabir edilirken,
“Riskli alan ilan edilen bir alandaki binalar yıkıldıktan sonra, alanın belirli bir kısmında metrekaresi düşük dairelerden, dar koridorlardan, yüksek katlı binalar inşa edilmektedir. Mustafapaşa Mahallesi 1. Etap 353 adet konut ve 50 adet dükkân inşaatında yapılan incelemelerde, binanın zelzelesi önceleyen bir anlayışla yapılmadığı, 8 daireden oluşan bir katta, iki insanın yan yana yürüme ihtimalinin dahi sıkıntı olacağı bir darlıkta apartman koridoru yapıldığı gözlemlendi. Mümkün bir afet anında insanların tahliyesinde izdiham yaşanması riskinin çok yüksek olacağı, binaya daha fazla daire sığdırabilmek ismine giriş sayılarının iki ile sınırlığı tutulduğu görüldü. Yurttaşlar, çoğunluğu 90 metrekareden düşük, az odalı ve birbirine yakın aralıktaki konutlarda yaşamak istemediklerini, yerinde dönüşümün yapılmadığını ileri sürmektedir” denildi.
YURTTAŞLAR: ‘KENTSEL DÖNÜŞÜM ‘RANTSAL DÖNÜŞÜM’ OLDU’
Elâzığ’da fay çizgilerine nazaran, kentin tekrar planlanması ve bilimsel ve objektif raporlar hazırlanması gerektiğine vurgu yapılan raporda, yurttaşların talepleri ve şikâyetleri şu biçimde aktarıldı:
“Elazığ’da afet sonrasındaki süreç bu hassaslıkla yürütülmemiştir. Görüşülen bütün yurttaş bölümleri paha tespitleri, kura, kültürel mimariden uzak konut inşaatlarından kelam etmekte, kentsel dönüşümü “rantsal dönüşüm” olarak nitelendirmektedir. Yurttaşlara nazaran, kentsel dönüşüm uygulamalarıyla taşınmazları gasp edilmiş, riskli alan olarak belirlenen yerlerde rantsal kıymeti olan arazi kesimlerinde konut yapılmamış, yapılan konutların görece daha yüksek bir pahaya sahip olabilecek (örneğin ana caddeye bakan, daha iyi güneş alan, daha tercih edilebilir katta olan) daireler kura dışında tutularak stoklanmaktadır.
‘BAKANLARIN OLUMLU ALGISI ELAZIĞ HALKINDA HAYAL KIRIKLIĞI OLUŞTURDU’
Muhtarlarla yapılan toplantıda, 70 dönümlük yerde inşaat yapıldığı, bunun 50 dönümlük kısmının satıldığı tez edilmiştir. Yeniden birebir biçimde, bulvar üzerindeki emlakın ayrıldığı, ileri süreçte pazarlanacağı argüman edilmiştir. Riskli olan alanlarının aşikâr kısımlarında konut yapma yoluna gidildiği için halkın gereksinimlerini karşılamayan küçüklükte, sıkışık nizamda, yüksek katlı binalar inşa edildiği belirtildi. Yurttaşlar kendilerine yapılan kamusal yardımları yetersiz bulmakta, 11.000,00 TL olan kira yardımının, kentteki kira oranları ile karşılaştırıldığında az bir ölçü olduğunu, taşınma vb. masraflarla birlikte düşünüldüğünde 1 yıl içerisindeki aylık kira bedellerini ödemeye yetmediğini sav etmektedirler. Ayrıyeten İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, ile Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Elazığ’a gelerek meseleleri en kısa müddette çözeceğine ait bir algı oluşturmuştu. Fakat sonraki günlerde bu olumlu algının yerini, Elazığ halkı nezdinde hayal kırıklığına, hüsrana ve kızgınlığa bıraktığı gözlemlenmiştir.”
‘ELAZIĞ ESNAFINA ACİL GÜZELLEŞTİRME, MUAFİYET VE İNDİRİM UYGULANSIN’
Raporda, sarsıntı nedeniyle esnafın yaşadığı ekonomik zorlukların pandemi nedeniyle daha da zorlaştığı ve bu nedenle acil iyileştirme, muafiyet ve indirim uygulamalarına gereksinim duyduğu söz edildi. Pandemi sonrası uzaktan eğitim uygulamalarının da tesiriyle eğitime erişimlerinin kısıtlı olduğu, hatta konteyner kentte hiç denilebilecek derece olduğu raporda vurgulanırken, “Evsiz kalan, hasarlı konutlarındaki ziynet eşyalarını almalarına müsaade verilmeyen yurttaşlara yapılan yardımlarda, toplumsal devlet unsurunun gözetilmediği, tüp, yemek ocağı, soba üzere eşyaların ödünç olarak verildiği tespit edilmiştir” denildi.
CHP’DEN ZELZELE TEKLİFLERİ: ‘DEPREM VERGİSİ İPTAL EDİLSİN, VERGİLER VALİ VE BELEDİYELERCE KULLANILSIN’
Raporda zelzele sonrası sürece ait teklifler ise şu başlıklar altında sıralandı:
1- Afet İşleri ve Zelzele Bakanlığı kurulmalı, Vilayet ve Bölge müdürlükleri oluşturulmalıdır.
2- Fay Kanunu Teklifi bir an evvel kanunlaştırılmalıdır.
3- Zelzele bölgesinde hak sahiplerinin konut muhtaçlıklarını giderebilmek için yapılması planlanan konutların maliyetlerini düşürebilmek gayesiyle, yapılacak ve/veya inşa edilecek her türlü mal ve hizmet girdileri KDV, ÖTV ve başka vergilerden muaf tutulmalıdır.
4- Zelzele bölgelerinde mikro planlamalar yapılarak taban etüt sonuçlarına nazaran imar planları revize edilmelidir.
5- Kamuoyunda İmar Barışı ya da İmar Affı olarak bilinen kaçak yapılaşmayı teşvik eden düzenlemeden vazgeçilmelidir. Almanya’da İmar Yasası 1945 yılından bugüne yalnızca 2 kere değişmiş olup Türkiye’de 11 yılda 164 sefer değişmiş 7 kere İmar Affı çıkmıştır. Tarım alanları ve ormanlar hiçbir formda imara açılmamalıdır.
6- Sarsıntı öncesi ve zelzele sonrası kullanılmak üzere genel bütçeden toplanan Zelzele Vergisinin iptal edilerek, bunun yerine Kültür Varlıklarının Korunmasına yönelik Emlak Katkı Hissesi olarak kesilen bütçeye misal olarak, Emlak Vergilerinden %15 kesilerek bu kesintiler büyükşehirlerde yatırım iskân uyum müdürlüğü bütçesinde, vilayetlerde özel yönetim hesaplarında toplanarak ilin valisi ve belediyece kullanılmalı ve diğer hiçbir emel için kullanılmamalıdır.
7- Sarsıntıda can kaybı yaşamış afetzedelerin birinci derece yakını olan 1 şahsa kamu istihdamı sağlanmalıdır.
8- Uzaktan eğitim uygulamasının da tesiriyle eğitime erişim zorluğu yaşayan yurttaşlara yönelik internet, tablet, bilgisayar sınıfı üzere imkanlar sağlanarak eğitimde fırsat eşitliği tesis edilmelidir.
9- Büyükşehirlerde nüfus yoğunluğunun azalması için Anadolu kentlerine ve köylere dönüş teşvik edilmelidir.
Sarsıntının akabinde Elazığ köyleri: Giden gelen yok…GÜNDEM
Elazığ’a sarsıntıdan sonra verilen kelamlar tutuldu mu?GÜNDEMGazete Duvar
